Cách Qatar làm trẻ hóa các di sản văn hóa: Việt Nam có thể học hỏi

Ở phía bắc của Qatar, nhóm nhiệm vụ đang triển khai một kế hoạch phát triển khu định cư cũ bị bỏ hoang nhằm biến nơi đây trở thành một điểm thu hút khách du lịch hiện đại. Từng là một khu định cư thịnh vượng, ngôi làng cổ Al Mafyar đã bị bỏ hoang cách đây 50 năm trước. Kể từ đó, các tòa nhà cũ cũng bị bỏ lại.

Ngôi làng cổ Al Mafyar, Qatar. Ảnh: G Interiors

Trên nền móng có sẵn, các quan chức tại Bảo tàng Qatar cho biết sẽ lập kế hoạch nhằm trẻ hóa ngôi làng và đưa điểm đến này một lần nữa trở thành trung tâm văn hóa quan trọng. Tầm nhìn là hướng AI Mafyar trở thành điểm đến thu hút khách du lịch với các hoạt động thân thiện với môi trường về văn hóa và di sản.

"Điều chúng tôi muốn đạt được là mang lại cuộc sống cộng đồng cho ngôi làng hoang vắng này. Mỗi ngôi nhà đều có hình dáng độc đáo, đặc điểm riêng, vì vậy chúng tôi muốn mọi người đến đây sẽ có cảm giác thuộc về nơi đó và thực hiện hành trình đó", ông Omar Merhebi của G Interiors, người đang thiết kế nội thất của dự án cho biết.

Tôn trọng không gian quá khứ

Quyết định tái phát triển khu định cư cổ này không hề đơn giản. Các nhà khảo cổ làm việc gần dự án cần phải đảm bảo rằng những tàn tích cũ hơn dưới lòng đất phải được bảo vệ và không bị tổn hại trong quá trình khôi phục.

Tiến sĩ Rob Carter, chuyên gia khảo cổ cấp cao tại Bảo tàng Qatar cho biết có một số tòa nhà không còn phù hợp trong quá trình khôi phục.

"Trong những trường hợp khác, nếu không làm được thì các tòa nhà sẽ sụp đổ, biến mất và hoàn toàn trở thành khu khảo cổ học. Vì vậy, chúng ta cần phải kết hợp sử dụng hiệu quả môi trường tự nhiên và bảo tồn các di tích khảo cổ xung quanh", ông Carter nói thêm.

Theo ông Omar Merhebi, một trong những cân nhắc quan trọng của sự phát triển này là lựa chọn vật liệu phù hợp cho quá trình tái thiết. Vật liệu được lựa chọn cẩn thận để phù hợp và hòa hợp với vùng đất xung quanh. Khung cảnh thiên nhiên ở ngôi làng là nguồn cảm hứng lớn cho các nhà thiết kế.

Thách thức bởi biến đổi khí hậu

Vì Qatar là quốc gia có vùng trũng nên mực nước biển dâng cao là mối lo ngại lớn đối với cảnh quan của đất nước.

Tiến sĩ Essam Heggy, nhà khoa học tại QEERI tại Đại học Hamad Bin Khalifa đã nhắc đến tác động của hiện tượng nóng lên toàn cầu đối với bờ biển Qatar.

"Tháp liên lạc được xây dựng không phải trên biển mà nằm sâu trong đất liền nhưng chúng tôi phát hiện nước đã tràn tới chân tháp và chìm dưới nước từng chút một", Tiến sĩ Essam Heggy gợi ý.

Đầu tiên, Tiến sĩ Heggy giải thích rằng nước có thể di chuyển vào đất liền thêm 2m tới 7m mỗi năm. Do đó, Qatar đang chạy đua với thời gian để bảo vệ đất nước, chẳng hạn như triển khai các dự án như Al Mafyar trong tương lai. Thông qua khoa học và công nghệ, Qatar hy vọng sẽ giảm thiểu mọi thiệt hại dọc theo Bán đảo Qatar.

Bảo tồn bảo vật quốc gia của Qatar

Một phần lớn nỗ lực bảo tồn của Qatar là khôi phục các hiện vật cổ do các nhóm khảo cổ tìm thấy tại các địa điểm khai quật trên khắp đất nước và hơn thế nữa. Điều đó đưa đến việc triển khai các dự án tại Bảo tàng Nghệ thuật Hồi giáo ở trung tâm thủ đô Doha.

Đây chỉ là một số trong hàng nghìn hiện vật lịch sử được trưng bày tại Bảo tàng Nghệ thuật Hồi giáo. Thật kỳ diệu khi những hiện vật này đã tồn tại qua nhiều thế kỷ.

Và bảo tàng cũng rất quan tâm đến cách hiện vật sẽ tồn tại qua nhiều thế hệ mai sau. Cho dù đó là thủy tinh, gỗ, dệt may, kim loại hay giấy, luôn có nhân viên bảo quản, chịu trách nhiệm chăm sóc từng hiện vật. Những chuyên gia này sẽ giúp đảm bảo việc bảo quản an toàn những hiện vật lịch sử cho dù chúng đang được trưng bày hay cất giữ.

Nhân viên bảo quản những hiện vật bằng gỗ như ông Stefan Masarovic đang xem xét kỹ lưỡng các hiện vật mà ông vừa nhận được.

Gỗ là vật liệu hữu cơ có thể phân hủy nhanh hơn nhiều so với vật liệu vô cơ và rất nhạy cảm với độ ẩm. Gỗ cũng rất dễ bị nấm mốc hoặc côn trùng đồng thời côn trùng tấn công gỗ. Và đó là lý do tại sao rất nhiều hiện vật bằng gỗ bị ảnh hưởng và không thể khắc phục được," ông Masarovic nói.

Trên hết, đằng sau ánh đèn sân khấu của các phòng trưng bày là nơi lịch sử trở nên sống động. Cùng với việc bảo vệ lịch sử , Qatar còn nỗ lực hơn nữa để bảo tồn các di sản quan trọng và cảnh quan thiên nhiên./.

Hồng Nhung