Cách Trung Quốc thúc đẩy sản xuất hàng loạt vũ khí mới

Phần đầu tên lửa liên lục địa DF-5C xuất hiện trong lễ duyệt binh ở Trung Quốc. Ảnh: SCMP.

Những mẫu máy bay không người lái (UAV) hiện đại, tên lửa đạn đạo liên lục địa cùng các hệ thống laser xuất hiện trên đại lộ trung tâm Bắc Kinh hôm 3/9 không chỉ thể hiện tốc độ hiện đại hóa quân đội Trung Quốc, mà còn phản ánh sự tiến bộ trong nghiên cứu và chế tạo quốc phòng, tờ Bưu điện Hoa nam Buổi sáng (SCMP) đưa tin.

Trong lễ duyệt binh ngày 3/9, ít nhất 5 loại tên lửa mang đầu đạn hạt nhân lần đầu được Trung Quốc công bố – 3 trong số đó được cho là có thể vươn tới lãnh thổ Mỹ; một loại là tên lửa đạn đạo phóng từ tàu ngầm; loại còn lại là tên lửa đạn đạo tầm xa phóng từ trên không.

Ngoài ra còn có nhiều dòng máy bay không người lái mới, từ UAV trinh sát – tấn công, UAV phối hợp với phi công lái chiến đấu cơ cho đến UAV chiến đấu hình dáng tương tự tiêm kích. Hầu hết đều là các vũ khí chưa từng xuất hiện, cho thấy mức độ đa dạng và công nghệ vũ khí mới đang được Trung Quốc phát triển.

Vai trò ngày càng lớn của khối tư nhân

Những năm gần đây, ngành công nghiệp UAV Trung Quốc chứng kiến sự cạnh tranh gay gắt với sự tham gia của cả doanh nghiệp nhà nước lẫn tư nhân, theo SCMP.

Các tập đoàn quốc phòng lớn vẫn chiếm phần chủ lực, song ngày càng có nhiều công ty tư nhân gia nhập lĩnh vực này nhờ chiến lược “quân – dân kết hợp” mà chính phủ Trung Quốc thúc đẩy. Chính sách này khuyến khích khu vực dân sự tham gia vào quốc phòng, đặc biệt ở các mảng UAV, trí tuệ nhân tạo và điện tử.

Video: Các vũ khí mới được Trung Quốc giới thiệu trong lễ duyệt binh ngày 3/9. Nguồn: SCMP.

Trước đây, vũ khí Trung Quốc chủ yếu do 10 tập đoàn quốc doanh sản xuất, trong đó có Tập đoàn Khoa học & Công nghệ Hàng không Vũ trụ (CASC), Tập đoàn Công nghiệp Hàng không (AVIC) và Norinco – công ty chuyên cung cấp tên lửa, tiêm kích và khí tài mặt đất.

Một số chuyên gia nhận định hiện tượng bùng nổ UAV, kết hợp với môi trường xung đột ở Ukraine, đã khiến các nhà sản xuất quốc doanh tăng đầu tư vào công nghệ không người lái, từ đó làm nóng cuộc cạnh tranh toàn ngành.

Cơ chế mua sắm quân sự tập trung

Ngay cả các tập đoàn quốc doanh Trung Quốc cũng cạnh tranh trực tiếp với nhau. Trong năm qua, Trung Quốc ghi nhận ít nhất hai nguyên mẫu tiêm kích thế hệ thứ sáu: một do Tập đoàn Máy bay Thẩm Dương phát triển, một do Tập đoàn Máy bay Thành Đô thuộc AVIC chế tạo.

Phía sau tất cả là cơ chế mua sắm quân sự tập trung, do Bộ phận Phát triển Trang bị thuộc Quân ủy Trung ương (CMC) phụ trách. Cơ quan này được thành lập năm 2016 trong gói cải cách quân đội nhằm tinh gọn hệ thống chỉ huy, nâng cao năng lực tác chiến liên quân.

Tên lửa đạn đạo liên lục địa DF-61 lần đầu được Trung Quốc giới thiệu. Ảnh: AFP.

Bộ phận này chịu trách nhiệm giám sát, thúc đẩy và điều phối phát triển công nghệ quốc phòng, báo cáo trực tiếp lên CMC do Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đứng đầu.

Dù mở rộng sự tham gia của khối tư nhân, nguyên tắc chung vẫn là: CMC nắm quyền kiểm soát toàn diện, các chiến khu chỉ huy tác chiến, còn từng quân chủng tự quản lý việc phát triển và mua sắm khí tài.

Các tập đoàn quốc doanh vẫn là xương sống với hàng chục viện nghiên cứu và công ty con. Tại cuộc duyệt binh vừa qua, Norinco giới thiệu hệ thống laser công suất lớn chống UAV, cùng xe tăng chủ lực hạng nhẹ Type 100 phục vụ tác chiến đô thị. AVIC thông báo có 125 máy bay do họ sản xuất tham gia duyệt binh, gồm các máy bay cảnh báo sớm KJ-600, J-20A, J-20S hai chỗ ngồi và tiêm kích tàng hình J-35.

Đăng Nguyễn - SCMP