Pháp bên bờ khủng hoảng kinh tế và chính trị

15 giờ chiều nay (tức 20 giờ, giờ Hà Nội), Quốc hội Pháp sẽ thảo luận và bỏ phiếu bất tín nhiệm đối với Thủ tướng François Bayrou. Nước Pháp đứng trước nguy cơ có vị thủ tướng thứ năm chỉ trong chưa đầy hai năm, đồng thời đối diện khủng hoảng kinh tế và bất ổn xã hội nếu thế bế tắc tại Quốc hội không được tháo gỡ trong vài ngày tới.

Ông Bayrou, 74 tuổi, chính trị gia kỳ cựu vừa nhậm chức từ tháng 12, đã đưa ra gói ngân sách khắc khổ nhằm tiết kiệm khoảng 40 tỷ euro, trong đó có đề xuất gây tranh cãi: cắt giảm hai ngày nghỉ lễ quốc gia. Kế hoạch này vấp phải sự phản đối dữ dội, dù ông Bayrou và nhiều nhà kinh tế cảnh báo nền kinh tế lớn thứ hai EU có nguy cơ rơi vào khủng hoảng nợ kiểu Hy Lạp nếu không hành động khẩn cấp.

Tháng trước, ông Bayrou chủ động kêu gọi bỏ phiếu tín nhiệm với hy vọng củng cố tính chính danh và tạo điều kiện thông qua gói cải cách kinh tế. Tuy nhiên, Đảng Xã hội dự kiến sẽ liên minh với đối thủ truyền thống là đảng cực hữu Tập hợp Quốc gia (RN) để bỏ phiếu chống lại ông.

Bà Marine Le Pen, Lãnh đạo RN tại Quốc hội, nhấn mạnh: “Nước Pháp đang rơi vào tình trạng ‘ngạt thở dân chủ’, ở mức độ chưa từng có trong nền Cộng hòa thứ năm. Trong 8 năm qua, khủng hoảng đại diện chính trị và sự thiếu tính chính danh chỉ ngày càng trầm trọng, đẩy cả quốc gia vào vòng xoáy bất ổn và lo âu.”

Bà cũng cho rằng: “Thật phi thực tế khi nghĩ có thể giải quyết tình trạng mất cân đối ngân sách quốc gia mà không đụng tới bốn ‘điều cấm kỵ’: vấn đề nhập cư, thói quen chi tiêu của nhà nước, các hình thức gian lận đủ loại và khoản đóng góp của Pháp cho EU.”

Pháp chưa cân đối ngân sách từ năm 1974. Tỷ lệ nợ công/GDP hiện đứng thứ ba châu Âu, chỉ sau Hy Lạp và Italy; số tiền trả lãi nợ hàng năm còn vượt chi cho giáo dục hoặc quốc phòng.

Dự đoán cho thấy chính phủ Pháp khó tồn tại sau cuộc bỏ phiếu này. Nếu sụp đổ, tình hình kinh tế – chính trị càng u ám, thậm chí có thể đe dọa tới tương lai chính trị của Tổng thống Emmanuel Macron.

Đảng RN của bà Le Pen, đang vươn lên mạnh mẽ trong thăm dò, muốn tổ chức bầu cử Quốc hội sớm, tin rằng sẽ giành thêm nhiều ghế và mở rộng quyền lực. Với họ, cuộc bỏ phiếu hôm nay là cơ hội “trừng phạt” ông Macron.

Nếu ông Bayrou thất bại, ông vẫn sẽ tạm điều hành trong khi Tổng thống Macron cân nhắc lựa chọn: kêu gọi bầu cử mới để tìm lại đa số, bổ nhiệm thủ tướng khác hoặc từ chức – điều ông Macron nhiều lần khẳng định sẽ không làm.

Trong bối cảnh Thủ tướng Bayrou đối mặt với bỏ phiếu bất tín nhiệm ngày 8/9 và nhiều khả năng thất bại, nền kinh tế lớn thứ hai khu vực đồng euro càng chìm trong khủng hoảng chính trị. Câu chuyện của ông Mohamed, 80 tuổi, phản ánh nỗi lo lan rộng trong dân chúng Pháp.

Ở tuổi 80, ông Mohamed vẫn đứng sau quầy trái cây nhỏ tại chợ Aligre, trung tâm Paris, chào khách bằng nụ cười dí dỏm. Từng là nhân viên cấp cứu bệnh viện tư, nay đã nghỉ hưu, ông mở quầy để có thêm thu nhập. Sinh ra ở Algeria, sang Pháp từ năm 1964, sau đó nhập quốc tịch, ông đều đặn đi bầu cử. Thế nhưng giờ đây ông nói mình thất vọng.

Ông Mohamed chia sẻ: “Tôi đã làm việc 40 năm. Lương hưu chỉ 1.200 euro, trong khi tiền thuê nhà cũng 1.200 euro. Tôi không có bất kỳ trợ cấp nào, dù đã sống ở đây 60 năm với tư cách người Pháp gốc Algeria. Tôi chưa bao giờ thấy cảnh người ta phải lục thùng rác để tìm thức ăn. Thật buồn. Nước Pháp coi như xong rồi.”

Dù bi quan, ông Mohamed cho biết nếu ông Jean-Luc Mélenchon, lãnh đạo đảng cực tả Nước Pháp bất khuất, tranh cử tổng thống, ông sẽ bỏ phiếu cho ông này vì “ít ra ông ấy cũng chiến đấu vì một lý tưởng chính đáng.”

Mối lo của ông Mohamed không chỉ là chính trị mà còn là tương lai con cái. Con trai ông, 40 tuổi, vẫn không đủ khả năng thuê nhà riêng. Trong lúc Pháp chìm trong bế tắc chính trị và bất ổn kinh tế, những lời tâm sự ấy phản ánh nỗi bất an chung của nhiều người dân.

Nguyễn Việt Dũng