Cải cách để tăng tính nhân văn và tạo thuận lợi cho người dân

Các dự án Luật phục vụ công tác cải cách tư pháp, cắt giảm thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho người dân

Quy định rõ trách nhiệm, giảm tầng nấc hành chính

Phát biểu tại phiên thảo luận tổ, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nêu rõ các dự án Luật có ý nghĩa hết sức quan trọng, phục vụ công tác cải cách tư pháp, cắt giảm thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho người dân. Đặc biệt, trong bối cảnh hiện nay, phải ứng dụng số hóa, chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo trong các lĩnh vực trên, khai thác, sử dụng tối đa các cơ sở dữ liệu quốc gia liên quan, nhất là các cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, Hệ thống định danh và xác thực điện tử (VNeID) do Bộ Công an xây dựng, đồng thời tham khảo thêm mô hình hiệu quả của các nước để việc sửa đổi, bổ sung các Luật giảm được tầng nấc hành chính, nâng cao hiệu quả quản lý, thực sự đáp ứng được yêu cầu quản lý nhà nước, quản lý về an ninh trật tự, an toàn xã hội.

Chia sẻ tại phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nhấn mạnh, nguyên tắc xây dựng luật trong các lĩnh vực tư pháp. Theo đó, đối với các luật trong lĩnh vực dân sự, kinh tế, phát triển văn hóa, xã hội, thì nên thiết kế theo hướng chỉ quy định những nội dung thuộc thẩm quyền của Quốc hội, các nội dung cụ thể sẽ giao Chính phủ quy định chi tiết. Tuy nhiên, với các dự án luật về tư pháp càng quy định cụ thể càng tốt, bảo đảm thực hiện đúng quy định tại Điều 14 của Hiến pháp và 3 dự án Luật (dự án Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam và cấm đi khỏi nơi cư trú; dự án Luật Thi hành án hình sự (sửa đổi); dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Lý lịch tư pháp) đã thể hiện được tinh thần này.

Phó Chủ tịch Quốc hội ghi nhận các ý kiến của đại biểu khi đề nghị giảm thiểu các từ "có thể", quy định rõ trách nhiệm từng cấp, từ công an xã, UBND cấp xã đến trách nhiệm của trại giam, của gia đình và xã hội. Đồng thời, cần thể hiện tinh thần đơn giản hóa thủ tục hành chính, không gây khó khăn cho người dân, đặc biệt trong vấn đề lý lịch tư pháp; mở rộng cơ quan có thẩm quyền cấp lý lịch tư pháp, tiến tới thực hiện công dân lấy phiếu lý lịch tư pháp qua Cổng thông tin điện tử quốc gia.

Liên quan đến Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Lý lịch tư pháp, các đại biểu bày tỏ nhất trí với việc cần thiết phải sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật nhằm phù hợp với việc đổi mới, sắp xếp hệ thống chính trị và bộ máy hành chính nhà nước cũng như các cơ quan tư pháp.

Song góp ý cụ thể, ĐBQH Lê Hữu Trí (Khánh Hòa) cho rằng, tại khoản 5 sửa đổi, bổ sung Điều 10 quy định về phí cung cấp thông tin về lý lịch tư pháp, dự thảo Luật chưa có quy định miễn, giảm phí cho đối tượng chính sách. Do đó, đề nghị bổ sung thêm một khoản quy định miễn, giảm phí cho những đối tượng này khi họ phải làm thủ tục tư pháp bắt buộc theo yêu cầu của cơ quan nhà nước, vì đây là những đối tượng cần được ưu tiên.

Về Điều khoản chuyển tiếp (Điều 3) tại Khoản 2, theo đại biểu, Cơ quan soạn thảo cần nghiên cứu lại nội dung này để phù hợp với tình hình thực tế triển khai chuyển giao nhiệm vụ lý lịch tư pháp theo chỉ đạo của các cơ quan có thẩm quyền, tức là đã kết thúc thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước về lý lịch tư pháp và thực hiện dịch vụ công cấp Phiếu lý lịch tư pháp, chuyển giao nguyên trạng nhiệm vụ quản lý nhà nước về lý lịch tư pháp và thực hiện dịch vụ công cấp Phiếu lý lịch tư pháp từ Sở Tư pháp, Bộ Tư pháp sang Công an tỉnh, Bộ Công an trước ngày Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Lý lịch tư pháp có hiệu lực, ĐBQH Lê Hữu Trí chia sẻ.

Để tiếp tục hoàn thiện dự thảo Luật, ĐBQH Nguyễn Văn Quân (Cần Thơ) đề nghị mở rộng thêm thẩm quyền cấp phiếu lý lịch tư pháp đến công an cấp xã để tạo thuận lợi cho người dân thực hiện và cũng phù hợp với tinh thần Chỉ thị số 23 của Thủ tướng Chính phủ về đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp.

"Nhất là trong điều kiện tổ chức chính quyền địa phương hai cấp hiện nay, nếu lý lịch tư pháp mà người dân phải lên tới trung tâm công an tỉnh, thành phố thì nhiều địa phương rất xa. Hiện nay, chúng ta cũng đã liên thông về các cơ sở dữ liệu rồi. Có chăng thì chúng ta có thể xem xét, nâng cấp cơ sở vật chất của các xã, phường để dần dần thực hiện thủ tục này cho người dân ở cấp xã", đại biểu Nguyễn Văn Quân nhấn mạnh.

Các ĐBQH thảo luận về các dự án Luật

Thể hiện rõ tính nhân văn của pháp luật

Cho ý kiến đối với dự án Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam và cấm đi khỏi nơi cư trú, ĐBQH Vũ Hồng Luyến (Hưng Yên) điểm e khoản 1 Điều 17 quy định về phân loại và quản lý giam giữ đối với trường hợp người mắc bệnh truyền nhiễm nhóm A, người nhiễm HIV, AIDS. Tuy nhiên, trên thực tế, một số bệnh truyền nhiễm nhóm B ngoài bệnh do virus gây ra do hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải ở người, thì còn một số bệnh khác, như bệnh lao phổi, bệnh sởi, bệnh quai bị, bệnh thủy đậu, bệnh sốt rét... cũng đều có nguy cơ lây nhiễm rất cao. Trong khi đó, buồng tạm giữ, tạm giam lại có diện tích rất nhỏ, không khí, gió lưu thông hạn chế. Do đó, cơ quan soạn thảo nghiên cứu quy định theo hướng “người mắc bệnh truyền nhiễm nhóm A, người nhiễm HIV, AIDS, người mắc một số bệnh truyền nhiễm khác trong nhóm B có khả năng lây nhiễm cao làm ảnh hưởng đến sức khỏe của người bị tạm giữ, người bị tạm giam”.

Bên cạnh đó, ĐBQH Đinh Thị Ngọc Dung (Hải Phòng) đề nghị, cơ quan soạn thảo xem xét mở rộng phạm vi khoản 2 Điều 28 theo hướng cho phép người bị tạm giữ, tạm giam được nhận tiền, quà và đồ vật thiết yếu phục vụ sinh hoạt, chăm sóc sức khỏe. Bên cạnh đó, quy định rõ trách nhiệm kiểm tra, giám sát để bảo đảm an toàn và minh bạch.

“Đây không chỉ là vấn đề kỹ thuật lập pháp mà là biểu hiện cụ thể, có tinh thần nhân đạo và nguyên tắc bảo đảm quyền con người trong thi hành tạm giữ, tạm giam, một chính sách thể hiện rõ bản chất nhân văn”, đại biểu Đinh Thị Ngọc Dung nêu rõ.

Ngoài ra, ĐBQH Nguyễn Thị Yến Nhi (Vĩnh Long) cho rằng, cần luật hóa mô hình cơ sở lưu trú, hỗ trợ tái hòa nhập cộng đồng cho người chấp hành xong án phạt tù. Đây là sự kế thừa từ Nghị quyết 54/2022/QH15 và là bước hoàn thiện cần thiết để ngăn ngừa tái phạm, tăng hiệu quả phục hồi hòa nhập xã hội. Đại biểu cũng đề xuất sửa đổi một số nội dung về án treo, rút ngắn thời gian thử thách, giảm thời hạn án cải tạo không giam giữ nhằm bảo đảm tính thống nhất và công bằng trong áp dụng pháp luật.

Hương Giang