Cải cách thể chế là giải pháp nhanh nhất, 'rẻ' nhất để hỗ trợ kinh tế tư nhân

Ngày 27-5, Trung tâm Truyền hình Việt Nam tại TP.HCM tổ chức tọa đàm "Gỡ điểm nghẽn thể chế – Khơi thông nguồn lực tư nhân" trong bối cảnh nhiều chính sách lớn về phát triển kinh tế tư nhân vừa ban hành, đặc biệt là Nghị quyết 68 và Nghị quyết 139.

Từ rào cản đến động lực: Vai trò của cải cách thể chế

“Cải cách thể chế là giải pháp nhanh nhất, hiệu quả nhất và ‘rẻ’ nhất để hỗ trợ doanh nghiệp” – đó là quan điểm chung của nhiều chuyên gia và doanh nghiệp tại tọa đàm. Theo đó, chỉ khi cơ chế minh bạch, đồng bộ và khả thi, khu vực tư nhân mới có thể phát huy vai trò là một trong ba trụ cột chính của nền kinh tế.

TS Nguyễn Xuân Thành, Giảng viên cao cấp Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright, nhận định: Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, nền kinh tế tăng trưởng bền vững đều đặt khu vực tư nhân nội địa vào vị trí trung tâm. Việt Nam hiện đang đứng trước yêu cầu cấp thiết tái thúc đẩy tăng trưởng, trong đó phát triển khu vực kinh tế tư nhân không thể chỉ dừng ở khẩu hiệu mà cần hành động cụ thể, quyết liệt và nhất quán”.

Hiện nay, các chính sách đã mở ra loạt giải pháp cụ thể nhằm cải thiện khả năng tiếp cận nguồn lực cho khu vực kinh tế tư nhân.

Cụ thể, về đất đai, cần tập trung tái khai thác hiệu quả quỹ đất công chưa sử dụng; hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ, công nghệ cao và khởi nghiệp sáng tạo thuê đất trong khu công nghiệp với diện tích tối thiểu.

Về vốn, ông Thành đề xuất đa dạng hóa các kênh tín dụng, khơi thông thị trường trái phiếu doanh nghiệp, đồng thời sửa đổi luật theo hướng mở rộng đối tượng thụ hưởng và đơn giản thủ tục.

Các doanh nghiệp ở khu vực kinh tế tư nhân cần tiếp cận nguồn vốn và quỹ đất để mở rộng sản xuất kinh doanh. Ảnh: Phong Điền

Tuy nhiên, ông Thành cũng lưu ý: “Chính sách không thể chỉ là khẩu hiệu. Hỗ trợ phải đến từ nguồn lực thực, tránh lặp lại cơ chế xin-cho và tuyệt đối không nên tạo thêm bộ máy giám sát rườm rà”.

Bên cạnh kỳ vọng vào chính sách, cộng đồng doanh nghiệp cũng thẳng thắn nêu lên những điểm nghẽn nổi cộm đang cản trở quá trình phục hồi và mở rộng đầu tư.

Trước hết là thủ tục hành chính phức tạp, kéo dài, gây lãng phí thời gian và chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp, đặc biệt với nhóm khởi nghiệp và doanh nghiệp nhỏ, vừa.

Kế đến là khó khăn trong tiếp cận đất đai và tín dụng – hai nguồn lực cốt lõi cho đầu tư sản xuất. Những vướng mắc này xuất hiện phổ biến ở cấp địa phương, nơi mà chính sách từ Trung ương chưa được triển khai đầy đủ hoặc đồng bộ.

Không chỉ vậy, sự thiếu nhất quán trong cách hiểu và vận dụng chính sách giữa các cơ quan đang dẫn đến tình trạng "mỗi nơi một luật", làm gia tăng rủi ro pháp lý cho doanh nghiệp. Riêng với khung pháp lý thử nghiệm (sandbox) được kỳ vọng hỗ trợ đổi mới sáng tạo, đến nay vẫn thiếu hướng dẫn cụ thể, khiến các doanh nghiệp công nghệ và fintech gặp nhiều trở ngại khi tiếp cận.

Kinh tế tư nhân cần gì để bật dậy?

Theo các chuyên gia và doanh nghiệp, nút thắt lớn nhất vẫn là bài toán về tiếp cận nguồn vốn. Không chỉ doanh nghiệp nhỏ và vừa, mà ngay cả những tập đoàn đang triển khai dự án quy mô lớn cũng gặp khó trong việc huy động tài chính trung và dài hạn để hiện thực hóa kế hoạch đầu tư.

Từ góc nhìn ngân hàng, ông Từ Tiến Phát, Tổng Giám đốc ACB chia sẻ: "ACB hiện đang phục vụ hơn 1 triệu doanh nghiệp, chủ yếu là doanh nghiệp nhỏ và hộ kinh doanh cá thể. Đây là lực lượng nhạy bén với thị trường nhưng cũng dễ tổn thương. Doanh nghiệp rất sẵn sàng đầu tư, đổi mới, nhưng họ cần thấy sự rõ ràng, cụ thể, minh bạch của chính sách".

Không chỉ trong lĩnh vực tài chính, các ngành bất động sản, nông nghiệp và khởi nghiệp sáng tạo cũng đưa ra nhiều đề xuất cụ thể để đưa chính sách vào thực tiễn.

Bà Nguyễn Thanh Hương, Giám đốc Đầu tư Tập đoàn Nam Long nhận định: "Sau khi Nghị quyết 68 được ban hành, doanh nghiệp tư nhân đã 'như được tiếp thêm năng lượng và niềm tin' để làm việc với đối tác quốc tế. Tuy nhiên, việc dừng nhiều dự án BĐS trong vài năm qua khiến dòng vốn FDI chưa thể đổ vào như kỳ vọng. Chúng tôi sẵn sàng tham gia các dự án đô thị gắn với giao thông (TOD), nếu chính sách được cụ thể hóa và thực thi minh bạch".

Ở lĩnh vực nông nghiệp, ông Nguyễn Đình Tùng, Tổng Giám đốc T&T Vina cho biết: Với ngành trồng sầu riêng, nông dân cần vốn lớn nhưng 1–2 năm đầu chưa có thu hoạch, nên không thể thế chấp tài sản trên đất để vay vốn. Chúng tôi kỳ vọng Chính phủ sớm cho phép thế chấp tài sản hình thành trên đất nông nghiệp, thay vì chỉ chấp nhận sổ đỏ như hiện nay.

Nghị quyết thì đã có, tinh thần cũng rất tiến bộ, nhưng nếu không đi sâu vào đời sống thì doanh nghiệp và người dân sẽ không hấp thụ được. Chúng tôi rất mong cơ chế sẽ sớm được cụ thể hóa ở cấp thực thi".

Từ phía nhà đầu tư nước ngoài, ông Lim Dyi Chang – Giám đốc Khối Khách hàng Doanh nghiệp, Ngân hàng UOB Việt Nam đánh giá: Chúng tôi nhận thấy Việt Nam đang có rất nhiều tiềm năng trong các dự án xanh. Tuy nhiên, doanh nghiệp vẫn còn e ngại do chi phí tuân thủ tiêu chuẩn ESG khá cao, trong khi chính sách hỗ trợ còn thiếu rõ ràng và cụ thể.

Chúng tôi sẵn sàng cấp vốn cho các dự án xanh, nhưng để triển khai hiệu quả, cần sự đồng hành của các cơ quan quản lý trong việc ban hành hướng dẫn chi tiết về cơ chế tín dụng xanh, từ tiêu chí đánh giá đến quy trình thẩm định, nhằm bảo đảm minh bạch và tạo điều kiện thuận lợi cho cả doanh nghiệp và ngân hàng".

Đối với lĩnh vực khởi nghiệp, ông Nguyễn Bá Diệp – Đồng sáng lập MoMo – đánh giá cao việc xây dựng khung sandbox:Nếu được triển khai đồng bộ và có cơ chế phản hồi linh hoạt, sandbox sẽ trở thành 'bệ phóng' cho các mô hình kinh doanh đột phá.

THÙY LINH