Cái sai tai hại khiến loạt TikToker triệu fan 'trả giá'

Chỉ trong vài tháng, mạng xã hội liên tiếp chứng kiến những cú “ngã ngựa” của hàng loạt gương mặt nổi tiếng như Ngân 98, Hằng Du Mục, Quang Linh Vlogs. Bên cạnh đó, nhiều cái tên triệu follow cũng vướng vào những ồn ào liên quan đến thái độ làm việc, lợi dụng người hâm mộ hay đạo nhái như Tina Thảo Thi, Thạch Trang, Bạch Lưu Dương, Lê Hà Trúc.

Theo các chuyên gia truyền thông, đó không chỉ là cái sai cá nhân, mà phản ánh cả một khoảng trống về kỹ năng, đạo đức nghề nghiệp và định hướng dài hạn trong môi trường mạng ngày càng khốc liệt.

KOL/KOC thiếu chuyên nghiệp

Sự bùng nổ của mạng xã hội và thương mại điện tử đã mở ra cơ hội cho hàng nghìn người trở thành “người ảnh hưởng”. Chỉ cần một video lan truyền, một chiến dịch review hiệu quả, họ có thể bước thẳng vào thế giới KOL - nơi hợp đồng quảng cáo trị giá hàng trăm triệu đồng đến nhanh không kém lượt view.

Tuy nhiên với nhiều KOL/KOC, đi kèm độ nổi tiếng nhanh chóng là chưa đủ sự chuyên nghiệp cần thiết để làm nghề. Theo ông Lê Minh Tâm, founder TGM Media, sự thiếu chuyên nghiệp đó có thể thấy qua một số biểu hiện:

Đối với khách hàng, nhiều KOL/KOC chưa cho thấy sự trân trọng, tôn trọng khi không tìm hiểu kỹ sản phẩm, không tư vấn đúng hay bảo vệ quyền lợi khi quảng cáo bán hàng cho những người theo dõi. Đối với doanh nghiệp, nhãn hàng, họ không làm việc đúng deadline, KPI hoặc với thái độ chưa đúng mực.

Lê Hà Trúc phải lên tiếng xin lỗi về thái độ trong công việc, cuộc sống. Ảnh: @lehatruc.

Một số nhà sáng tạo nội dung cũng chưa ý thức giữ gìn hình ảnh bản thân, để dính vào các scandal từ đời tư đến công việc, gây ảnh hưởng xấu đến những thương hiệu mình hợp tác. Bên cạnh đó, nhiều KOL/KOC chưa bỏ thời gian tìm hiểu về những quy định liên quan đến công việc của mình, dẫn tới những sai phạm luật pháp.

Theo ông Tâm, nguyên nhân cho sự thiếu chuyên nghiệp này đến từ cả nguyên nhân khách quan và chủ quan.

Ông nhận xét hầu hết KOL/KOC Việt Nam thường có background là một nhà sáng tạo nội dung, đặc biệt là các KOC. Họ có thế mạnh về việc tạo những nội dung thu hút khán giả nhưng thường chưa có đủ kiến thức về các sản phẩm, thương hiệu hợp tác, chưa hiểu biết các vấn đề về luật pháp liên quan đến công việc này, đồng thời chưa được đào tạo bài bản về việc phải giữ hình ảnh cá nhân ở mức độ nào.

Ông Lê Minh Tâm cho rằng nhiều KOL/KOC nổi tiếng nhanh nhưng chưa chuẩn bị đủ kiến thức, sự chuyên nghiệp làm nghề. Ảnh: NVCC.

Mặt khác, nhiều KOL/KOC còn chịu ảnh hưởng bởi nhau, học theo nhau trong phong cách nói chuyện, livestream ra sao hay bắt trend như thế nào.

"Khi đó, một số người có hình ảnh không chuyên nghiệp nhưng follow cao vô tình gây ảnh hưởng, tạo hiệu ứng cho những người khác bắt chước", ông nói, lấy ví dụ nhiều TikToker có phong cách nói chuyện cáu gắt, la lối trên livestream hay cố tình mặc gợi cảm song thu hút người xem lại trở thành ví dụ cho người khác làm theo những điều không đúng, không chuẩn đó.

Đồng tình, ông Phan Lê Khôi - giám đốc Marketing Cty CP Bitexco, chuyên gia truyền thông tiếp thị với hơn 20 năm kinh nghiệm - chỉ ra thêm một nguyên nhân khác đến từ hạn chế về mặt quản lý của KOL/KOC.

"Một KOL hay diễn viên nước ngoài có ê-kíp từ 7-13 người trợ giúp công việc. Họ có những người phân tích thị trường, phân tích ngành hàng, doanh nghiệp để tư vấn ngược cho KOL nhưng Việt Nam gần như chưa có điều đó. KOL tự xem, đánh giá hợp đồng. Điều này cũng hạn chế sự chuyên nghiệp bởi không phải ai cũng có khả năng nhìn thấu mọi điều khoản hợp đồng hay sản phẩm mình nhận quảng cáo", ông Khôi nhận định.

Hai chuyên gia cũng cho rằng một phần khác do các cơ quan quản lý chưa hoàn thiện kịp những quy định, hướng dẫn để định hình hình mẫu cho các KOL/KOC, dẫn tới sự hoang mang và tự phát trong nhiều nhà sáng tạo nội dung.

Thay đổi từ nhiều phía

Để xây dựng một môi trường KOL/KOC chuyên nghiệp ở Việt Nam, ông Lê Minh Tâm và ông Phan Lê Khôi đều cho rằng cần sự xuất, hợp tác phát từ nhiều phía.

Từ phía nhà sáng tạo nội dung, khi quyết định làm nghề, cho rằng họ cần được trang bị đầy đủ kiến thức về luật pháp, kiến thức truyền thông, về xây dựng, bảo vệ hình ảnh và cách làm việc với những đơn vị đối tác.

Bản thân KOL/KOC cũng cần tự trau dồi thật kỹ chuyên môn, về những sản phẩm bản thân sẽ quảng cáo, quảng bá. Họ nên định vị rõ mình mạnh về sản phẩm gì và tập trung vào đó, thay gì trở thành "tạp hóa" bán tất cả loại hàng vì lợi nhuận, dẫn đến dễ xảy ra sai sót.

Ông Tâm cũng chỉ ra trách nhiệm của các nền tảng, khi cần có sự quản lý chặt chẽ, cả về phần nội dung, cách thức hợp tác, trách nhiệm cho đến vai trò của các nhãn hàng kinh doanh.

Ông Phan Lê Khôi cho rằng mỗi bên, từ nhà sáng tạo nội dung đến doanh nghiệp cần chung tay để tạo dựng môi trường KOL/KOC chuyên nghiệp. Ảnh: NVCC.

"Tôi từng nhận được nhiều câu hỏi như khi khách mua hàng trên nền tảng, qua lời giới thiệu của KOC, khi họ bị thiệt hại thì trách nhiệm của nền tảng ở đâu, cái này chưa rõ ràng. Tôi hy vọng trong tương lai, việc kiểm soát hình ảnh của những nhà sáng tạo nội dung, streamer sẽ chặt chẽ hơn và đi theo hướng chuyên nghiệp hơn", ông nói.

Về phía cơ quan quản lý, ông Tâm cho rằng cần có những quy định, luật lệ rõ ràng đi kèm là sự hướng dẫn để giúp phát triển một cộng đồng KOL/KOC chuyên nghiệp, mang đến giá trị cho cả khán giả, người tiêu dùng lẫn phía các nhãn hàng.

Đặc biệt, bản thân các doanh nghiệp, thương hiệu cũng cần phải chuyên nghiệp trong cách làm việc, cam kết những vấn đề như cung cấp thông tin trung thực cho KOC/KOL, cung cấp sản phẩm đúng chất lượng cho khách hàng, tuân thủ quy định để tránh những thiệt hại liên quan đến việc quảng bá thông qua người có ảnh hưởng.

Chuyên gia truyền thông, tiếp thị Phan Lê Khôi cũng cho hay với doanh nghiệp, các nhãn hàng nên hướng tới chất lượng thay vì số lượng. Doanh nghiệp hiện tại nên đi theo xu hướng không dùng KOL một cách bừa bãi nữa và chuyển dùng các micro - influencers (những người có ảnh hưởng nhưng nhỏ và vừa phải, không phải diễn viên hay ca sĩ mà thường là những chuyên gia ngành như bác sĩ, du lịch...).

“Micro - influencers có kiến thức thực tế, rủi ro ít hơn nhiều. Người có kiến thức mảng nào sẽ nhận công việc liên quan tới mảng đó. Từ đó, công chúng có mức độ tin cậy cao hơn với họ”, ông nói.

Về phía KOL, ông Khôi cũng đưa ra lời khuyên, ngoài việc phải có trách nhiệm hình ảnh, uy tín của mình thì KOL cũng cần ý thức được mình đang ở đâu, không nên nhảy vào bất kỳ lĩnh vực nào bởi mức độ uy tín của họ không phải chỗ nào cũng dùng được.

Ánh Hoàng - Hà Lan