Cấm thuốc lá điện tử: Để quy định thật sự đi vào cuộc sống

Những ca hôn mê, co giật, suy thận… xuất hiện nhiều hơn trong nhiều bệnh viện là lời cảnh báo rõ ràng rằng, việc sử dụng sản phẩm độc hại này không chỉ vi phạm pháp luật mà đang trở thành mối đe dọa trực tiếp đối với sức khỏe và sự phát triển của thanh thiếu niên.

Điều trị bệnh nhân ngộ độc, tổn thương não, suy tạng do thuốc lá điện tử tại Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai).

Số ca nhập viện do thuốc lá điện tử tăng trở lại

Trước năm 2018, thuốc lá điện tử vẫn còn là loại sản phẩm lạ lẫm, hiếm khi gây ra những vụ ngộ độc. Nhưng chỉ 5 năm gần đây, số ca nhập viện liên quan đến thuốc lá điện tử đã tăng nhanh. Có thời điểm, ngày nào Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai) cũng tiếp nhận ca ngộ độc cấp do thuốc lá điện tử gây ra. Đáng bàn, nạn nhân không chỉ là người trưởng thành, mà còn là những em nhỏ ở lứa tuổi 13-15, độ tuổi mà sức khỏe, tâm sinh lý đều đang trong giai đoạn phát triển mong manh nhất.

Trước thực tế đó, tại kỳ họp thứ tám của Quốc hội khóa XV, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết 173/2024/QH15 quy định từ ngày 1-1-2025, việc sản xuất, kinh doanh, vận chuyển, tàng trữ và sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đã bị cấm hoàn toàn.

Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai) nhận định, ngay từ đầu năm 2025, tình hình có dấu hiệu chuyển biến tích cực, số ca cấp cứu do sản phẩm độc hại này giảm mạnh, chỉ còn 1-2 ca mỗi tháng. Thế nhưng, từ tháng 10-2025 đến nay, số ca nhập viện do thuốc lá điện tử lại có xu hướng tăng trở lại.

Trong số những bệnh nhân nhập viện gần đây có trường hợp thiếu niên 15 tuổi ở Hà Nội được đưa vào cấp cứu trong tình trạng co giật, sùi bọt mép, tổn thương não sau khi hút thuốc lá điện tử có chứa ma túy tổng hợp. Sau 10 ngày điều trị tại Trung tâm Chống độc, bệnh nhi được chuyển sang Viện Sức khỏe tâm thần để tiếp tục điều trị rối loạn tâm thần. Đáng nói, mẫu tinh dầu thuốc lá mà bệnh nhi sử dụng được xét nghiệm và phát hiện chất 5F-ADB, một loại ma túy tổng hợp thế hệ mới, có tác dụng mạnh lên thần kinh, tâm thần, tim mạch... với độc tính phức tạp mà khoa học vẫn chưa hiểu hết.

“Chất này khi đi vào cơ thể phát tán nhanh, độc tính rất phức tạp, ảnh hưởng nhiều đến cơ quan nội tạng. Nếu bệnh nhân dùng liên tục trong một thời gian sẽ sớm mắc các bệnh như suy thận, suy tim, tâm thần, thậm chí tử vong. Thực tế ghi nhận rất nhiều người đang dùng thuốc lá điện tử gặp phải tình trạng tương tự. Hiện nay, Trung tâm Chống độc đang điều trị cho một trường hợp rơi vào hôn mê sâu, co giật liên tục trước khi chuyển sang suy thận nặng”, Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên cảnh báo.

Trước đó, Bệnh viện Nhi trung ương cũng tiếp nhận một bệnh nhi 15 tuổi nhập viện với biểu hiện chóng mặt, buồn nôn, loạng choạng, bủn rủn chân tay. Cậu bé từng sử dụng thuốc lá điện tử suốt một năm rồi bỏ được ba tháng. Thế nhưng, chỉ vì lời rủ rê từ bạn bè, em lại tái sử dụng và ngay lập tức rơi vào tình trạng kích thích, nói nhảm, nôn liên tục… Theo các bác sĩ, dù thuốc lá điện tử đã bị cấm nhưng thực tế việc mua, bán các sản phẩm này vẫn dễ dàng trên mạng xã hội, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, đặc biệt là não bộ đang phát triển của trẻ vị thành niên.

Cần đồng bộ các giải pháp

Sự gia tăng các ca nhập viện liên quan đến thuốc lá điện tử sau lệnh cấm cho thấy, dù luật đã được ban hành nhưng chưa thực sự đi vào đời sống. Một trong những nguyên nhân là việc xử phạt hành vi mua bán, tàng trữ và sử dụng thuốc lá điện tử vẫn chưa có quy định riêng, nên chưa có cơ sở để xử lý vi phạm.

Để khắc phục vấn đề này, Bộ Y tế đã xây dựng dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 117/2020/NĐ-CP ban hành ngày 28-9-2020 quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực y tế. Theo đó, hai hành vi mới được bổ sung, đó là phạt 3-5 triệu đồng đối với hành vi chứa chấp hoặc sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng; phạt 5-10 triệu đồng với người biết rõ người khác sử dụng các sản phẩm này tại địa điểm mình quản lý nhưng không ngăn cản hoặc báo cáo cơ quan chức năng. Dự thảo cũng mở rộng thẩm quyền xử phạt cho nhiều lực lượng, từ quản lý thị trường, công an đến hải quan, kiểm lâm… và thanh tra các cơ quan chuyên môn liên quan.

Ngoài ra, Bộ Y tế còn đề xuất xây dựng mạng lưới cộng tác viên giám sát, giúp phát hiện kịp thời các hành vi buôn bán, sử dụng trái phép trong cộng đồng. Người vi phạm có thể bị yêu cầu tiêu hủy sản phẩm và thông báo tới cơ quan, tổ chức hoặc trường học, nơi đang công tác hoặc học tập để có biện pháp xử lý nội bộ theo quy định, thậm chí công khai vi phạm trên các phương tiện truyền thông.

PGS.TS Trần Thành Nam, chuyên gia tâm lý học, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Giáo dục (Đại học Quốc gia Hà Nội) nhận định, việc kiểm soát chặt chẽ các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá mới là cần thiết.

“Chúng ta đã có quy định về việc kiểm soát thuốc lá truyền thống nơi công cộng nhưng việc thực thi vẫn còn nhiều lỗ hổng. Với thuốc lá điện tử, tình hình càng khó khăn vì sản phẩm có thể ẩn giấu, ngụy trang dưới nhiều hình thức khác nhau nên dù đã bị cấm nhưng vẫn được tuồn vào thị trường… Vì vậy, ngoài hoàn thiện khung pháp lý, cần tăng cường năng lực thực thi, phối hợp giữa nhà trường, gia đình, cơ quan quản lý và cộng đồng để ngăn chặn xu hướng này trước khi gây hậu quả nghiêm trọng”, PGS.TS Trần Thành Nam nhấn mạnh.

Thu Trang