Cấm thuốc lá thế hệ mới: Cần chiến dịch quyết liệt như xử phạt nồng độ cồn

Hiểm họa từ thuốc lá thế hệ mới

Theo Nghị quyết số 173/2024/QH15 được thông qua vào ngày 30/11/2024 tại kỳ họp thứ 8 Quốc hội khóa XV, Quốc hội thống nhất cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, các loại khí, chất gây nghiện, gây tác hại cho sức khỏe con người từ năm 2025, bảo đảm sức khỏe cộng đồng, trật tự, an toàn xã hội…”. Nghị quyết này có hiệu lực từ ngày 1/1/2025.

Tại hội thảo cung cấp thông tin về phòng, chống tác hại của thuốc lá với chủ đề "Tăng cường thực thi nghị quyết của Quốc hội quy định cấm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng" chiều ngày 1/12 tại Hà Nội, ông Đặng Khắc Lợi - Phó Cục trưởng, Cục Báo chí (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) đánh giá, Nghị quyết 173 là quyết sách mạnh mẽ, kịp thời và hết sức cần thiết nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là thế hệ trẻ.

Thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng dù được quảng cáo là "ít hại hơn" nhưng thực tế chứa nhiều hóa chất độc hại, gây nghiện mạnh và ảnh hưởng nghiêm trọng đến não bộ, đặc biệt là ở thanh thiếu niên.

"Chúng ta đang đối mặt với thách thức lớn khi các sản phẩm này được 'ngụy trang' dưới vỏ bọc công nghệ sành điệu, lan truyền chóng mặt trên mạng xã hội với những thông điệp sai lệch nhằm vào giới trẻ", ông Lợi cảnh báo.

Ông Đặng Khắc Lợi - Phó Cục trưởng, Cục Báo chí (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch).

Thực tế tại Việt Nam, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong học sinh nhóm 13-17 tuổi đã tăng vọt từ 2,6% năm 2019 lên 8,2% năm 2023. Cá biệt ở nhóm 13-15 tuổi, tỷ lệ này tăng gấp đôi chỉ sau một năm (từ 3,5% năm 2022 lên 8% năm 2023).

Bà Angela Pratt - Trưởng đại diện Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam đánh giá lệnh cấm của Việt Nam là "lịch sử", giúp củng cố vị thế quốc gia trong việc ưu tiên sức khỏe người dân hơn lợi ích kinh tế. Ngay sau khi có thông tin về lệnh cấm, số ca cấp cứu liên quan đến thuốc lá thế hệ mới tại Bệnh viện Bạch Mai đã giảm tới 70%.

Trong khi đó, tại phiên thảo luận của Quốc hội vào đầu tháng 12, một số đại biểu đề xuất cho phép sản xuất để xuất khẩu hoặc không cấm các sản phẩm thuốc lá nung nóng làm từ nguyên liệu thuốc lá. Đề xuất này có thể làm suy yếu Nghị quyết 173.

Bà Angela Pratt - Trưởng đại diện Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam.

"Việt Nam cần đưa việc kinh doanh các sản phẩm này vào danh mục ngành nghề cấm đầu tư trong Luật Đầu tư sửa đổi, không có bất kỳ ngoại lệ nào.

Điều này hoàn toàn phù hợp với tuyên bố của Thủ tướng Phạm Minh Chính: "Việt Nam sẽ không bao giờ đánh đổi tiến bộ xã hội, công lý, bảo vệ môi trường hoặc an sinh xã hội để tăng trưởng kinh tế"", Trưởng đại diện WHO tại Việt Nam nói.

Còn khoảng trống pháp lý

Dù Nghị quyết 173 đã được thông qua, các chuyên gia tại hội thảo cũng chỉ ra những thách thức trong quá trình triển khai.

Bà Đinh Thị Thu Thủy - Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Y tế) cho rằng, cần thể chế các quy định tại nghị quyết 173 vào trong Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá.

Đồng thời hiện nay chưa có định nghĩa thế nào là “thuốc lá điện tử”, “thuốc lá nung nóng” để có cơ sở cho cơ quan chức năng xử lý hành vi vi phạm.

"Pháp luật đã có quy định xử phạt hình sự hoặc hành chính đối với các hành vi vi phạm liên quan sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, vận chuyển thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Tuy nhiên, đối với hành vi “chứa chấp” và “sử dụng” thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng chưa có văn bản quy phạm pháp luật quy định chế tài xử lý đối với 2 hành vi vi phạm này", bà Thủy nêu.

Đồng quan điểm, ThS, BS Nguyễn Tuấn Lâm khuyến nghị cần sớm ban hành Nghị định quy định rõ định nghĩa sản phẩm và mức phạt nghiêm khắc đối với mọi hành vi vi phạm, bao gồm cả sử dụng và tàng trữ. Ông nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chặn đứng nguồn cung từ cửa khẩu, điểm bán và đặc biệt là trên không gian mạng.

"Cần một chiến dịch ra quân mạnh mẽ và duy trì liên tục, quyết liệt như quy định bắt buộc đội mũ bảo hiểm hay cấm uống rượu bia khi lái xe để lệnh cấm thực sự đi vào cuộc sống", bác sĩ Lâm đề xuất.

Thu An