Camera AI - Công cụ nền tảng của đô thị thông minh

Giúp phát hiện và xử lý vi phạm giao thông

Hệ thống camera AI tại nút giao Phạm Hùng - Khuất Duy Tiến. Ảnh: Mai Hữu

Một trong những ứng dụng rõ nét nhất của camera AI là tự động nhận dạng và phát hiện hành vi vi phạm luật giao thông đường bộ, thông qua khả năng phân tích hình ảnh theo thời gian thực, thậm chí với những lỗi như không thắt dây an toàn, hoặc sử dụng điện thoại trong khi điều khiển phương tiện.

Theo các chuyên gia, điểm khác biệt giữa hệ thống camera AI và camera truyền thống nằm ở khả năng xử lý và ra quyết định tự động. Camera AI có thể trích xuất biển số xe, đối chiếu với cơ sở dữ liệu đăng ký phương tiện và gửi kết quả trực tiếp đến trung tâm điều hành hoặc cơ quan chức năng để lập biên bản điện tử.

Khi đó, lực lượng chức năng có thể trực tiếp xử lý vi phạm dựa trên dữ liệu từ camera AI, giảm sự phụ thuộc vào nhân lực trực chốt, đồng thời nâng cao tính khách quan, minh bạch trong quá trình xử lý vi phạm.

Về mặt xã hội, việc triển khai camera AI không chỉ có tác dụng răn đe mà còn thúc đẩy sự hình thành văn hóa giao thông, khi người tham gia giao thông nhận thức được rằng mọi hành vi vi phạm đều có thể bị phát hiện và xử lý một cách tự động, không phụ thuộc yếu tố con người.

Dữ liệu của camera AI sẽ được gửi về trung tâm điều khiển giao thông. Ảnh: M.H

Ngoài chức năng xử phạt vi phạm, camera AI còn đóng vai trò quan trọng trong phân tích dòng phương tiện và tối ưu điều hành giao thông đô thị. Thông qua việc thu thập và xử lý dữ liệu về mật độ, tốc độ, hướng di chuyển và lưu lượng phương tiện, hệ thống có thể cung cấp thông tin chính xác theo thời gian thực cho trung tâm điều hành, để từ đó điều chỉnh chu kỳ đèn tín hiệu giao thông linh hoạt, giảm thiểu tình trạng tắc nghẽn cục bộ.

Bên cạnh đó, các thuật toán dự báo (predictive analytics) có thể phát hiện sớm nguy cơ ùn tắc hoặc tai nạn, từ đó đưa ra cảnh báo cho người dân thông qua các bảng điện tử, ứng dụng di động hoặc hệ thống phát thanh giao thông.

Trong các vụ tai nạn hoặc sự cố giao thông, dữ liệu video từ camera AI là nguồn chứng cứ quan trọng phục vụ điều tra, xử lý. Trong các tình huống phức tạp như bỏ trốn sau khi gây tai nạn hoặc hành vi gây nguy hiểm, camera AI giúp khoanh vùng nhanh đối tượng nghi vấn, kết hợp dữ liệu từ nhiều khu vực để dựng lại lộ trình di chuyển, giúp lực lượng chức năng rút ngắn đáng kể thời gian xử lý và nâng cao tính hiệu quả điều tra.

Khác với camera giám sát truyền thống, camera AI được tích hợp các thuật toán học sâu (deep learning) và xử lý dữ liệu hình ảnh thời gian thực, cho phép hệ thống tự động phát hiện, phân loại và phân tích hành vi mà không cần can thiệp thủ công. Việc ứng dụng công nghệ này hướng đến mục tiêu chuyển đổi mô hình quản lý đô thị từ giám sát thụ động sang quản trị chủ động dựa trên dữ liệu, một đặc trưng cốt lõi của các thành phố thông minh trên thế giới.

Giám sát và cảnh báo sớm tại không gian công cộng

Lắp đặt, tinh chỉnh camera AI tại nút giao Phạm Hùng - Khuất Duy Tiến. Ảnh: M.H

Với khả năng phân tích hành vi và nhận dạng khuôn mặt theo thời gian thực, camera AI mở ra một hướng tiếp cận mới trong việc bảo đảm an ninh đô thị. Hệ thống có thể phát hiện các hành vi bất thường như tụ tập đông người, gây rối, di chuyển trái quy định hoặc xâm nhập khu vực cấm, từ đó tự động phát cảnh báo đến trung tâm giám sát.

Cơ chế cảnh báo sớm này giúp lực lượng chức năng chủ động can thiệp, ngăn ngừa rủi ro trước khi xảy ra sự cố, thay vì phản ứng sau khi đã có hậu quả. Đây là yếu tố then chốt trong mô hình “an ninh chủ động” mà nhiều đô thị tiên tiến trên thế giới đang hướng tới.

Hơn thế nữa, dữ liệu được thu thập từ hệ thống camera còn có thể phục vụ phân tích xu hướng tội phạm, dự báo các điểm nóng về an ninh, từ đó hỗ trợ hoạch định chính sách an ninh đô thị hiệu quả hơn.

Camera AI lắp thí điểm phát hiện vi phạm giao thông tại Hà Nội. Ảnh: Báo Tin tức và Dân tộc

Cũng theo các chuyên gia, giá trị lâu dài của hệ thống camera AI nằm ở khả năng tạo lập và duy trì cơ sở dữ liệu hình ảnh khổng lồ, đóng vai trò như mạng lưới cảm biến cho đô thị. Dữ liệu này không chỉ phục vụ riêng cho giao thông hay an ninh, mà còn tích hợp vào các lĩnh vực khác như quy hoạch đô thị, quản lý môi trường, phòng cháy, chữa cháy, hay dự báo thiên tai.

Khi được kết nối với nền tảng điều hành đô thị thông minh (IOC), dữ liệu từ camera AI trở thành thành phần quan trọng trong việc xây dựng “bản đồ vận hành số” của thành phố, giúp lãnh đạo đô thị có cái nhìn tổng thể và ra quyết định dựa trên phân tích dữ liệu.

Hà Nội được coi là một “siêu đô thị” với diện tích rộng và dân số tập trung đông đúc. Để bảo đảm kỷ cương, an toàn, an ninh trật tự cũng như từng bước xây dựng đô thị thông minh, hiện đại, thành phố đã, đang đẩy mạnh việc lắp đặt hệ thống camera AI trên địa bàn. Trong bối cảnh đó, camera trí tuệ nhân tạo (AI camera) nổi lên như một trong những công cụ nền tảng của đô thị thông minh.

Hệ thống camera AI hoạt động dựa trên công nghệ thị giác máy tính (computer vision) kết hợp học sâu (deep learning) để nhận dạng và phân tích đối tượng theo thời gian thực. Cấu trúc gồm 3 tầng: Xử lý tại thiết bị (Edge AI), máy chủ biên (Edge server) và trung tâm điều hành (IOC/cloud). Mỗi tầng đảm nhiệm một phần xử lý, từ phát hiện vật thể, nhận dạng hành vi, đến phân tích xu hướng và ra quyết định. Dữ liệu được truyền qua các chuẩn ONVIF, RTSP hoặc API mở để tích hợp với các nền tảng quản lý video, đèn tín hiệu và cơ sở dữ liệu giao thông.

Thanh Hà