Cần bổ sung một số nguyên tắc bảo đảm tổ chức hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong mô hình mới

Chiều 13/6, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, Quốc hội thảo luận tại Hội trường về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 (lần thứ hai) và Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Luật Công đoàn, Luật Thanh niên và Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành phiên họp. Ảnh: Phạm Thắng

Đa số ĐBQH tán thành sự cần thiết ban hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Luật Công đoàn, Luật Thanh niên và Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở (Luật sửa đổi, bổ sung 4 Luật) với phạm vi liên quan trực tiếp đến sắp xếp tổ chức bộ máy; vị trí, vai trò, chức năng, nguyên tắc và tổ chức hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội, các hội quần chúng do Đảng và Nhà nước giao nhiệm vụ tại Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Luật Công đoàn, Luật Thanh niên, Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở.

Tại Điểm b, Khoản 1, Điều 29 của dự thảo Luật Công đoàn quy định đối tượng phải đóng 2% quỹ lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc cho người lao động, trong đó có đơn vị sự nghiệp công lập không hưởng 100% lương từ ngân sách nhà nước.

Theo ĐBQH Dương Minh Ánh (Hà Nội), như vậy được hiểu chỉ có đơn vị sự nghiệp công lập được nhà nước bảo đảm 100% chi thường xuyên và chi đầu tư thì không có tổ chức công đoàn và không phải đóng kinh phí công đoàn. Các đơn vị sự nghiệp công lập còn lại đều phải có tổ chức công đoàn và đóng kinh phí công đoàn.

ĐBQH Dương Minh Ánh (Hà Nội) phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

"Quy định như vậy là không hợp lý, còn thiếu thuyết phục". Đại biểu nêu ví dụ, cùng là nhà giáo tại Trường phổ thông công lập được Nhà nước bảo đảm 100% lương, có tổ chức công đoàn, đơn vị và viên chức không phải đóng lệ phí công đoàn. Trong khi cũng là trường phổ thông công lập nhưng đang thực hiện lộ trình tự chủ thì phải có tổ chức công đoàn và cán bộ, nhà giáo phải đóng lệ phí công đoàn theo quy định.

"Trong khi, bản chất của việc tự chủ trong các đơn vị sự nghiệp công lập thay vì nhà nước chi trả lương cho cán bộ, viên chức, người lao động và chi đầu tư cơ sở vật chất thì các đơn vị này đã và đang phải tự bảo đảm nguồn thu để chi trả lương và các chế độ chi khác ngoài lương cho viên chức. Cao hơn nữa là bảo đảm nguồn thu để chi đầu tư trang thiết bị, cơ sở vật chất cho đơn vị, giảm gánh nặng cho ngân sách nhà nước", đại biểu phân tích.

Nếu như cho rằng, có tổ chức công đoàn ở các đơn vị sự nghiệp công lập tự chủ để bảo đảm quyền và lợi ích chính đáng cho viên chức, theo đại biểu Dương Minh Ánh "cũng không đúng". Bởi dù là đơn vị tự chủ nhưng vẫn phải bảo đảm quyền của viên chức và chịu sự chi phối của Luật Viên chức như các đơn vị sự nghiệp công lập được nhà nước bảo đảm 100% chi thường xuyên và chi đầu tư.

Các đại biểu Quốc hội tham dự phiên họp. Ảnh: Phạm Thắng

"Quy định như thế sẽ làm mất đi vị thế của chính các đơn vị sự nghiệp công lập đang thực hiện lộ trình tự chủ trong cùng hệ thống viên chức nhà nước, không thống nhất chính sách trong cùng một đối tượng và cũng không đúng với tinh thần Nghị quyết số 60-NQ/TW ngày 12/4/2025 của Ban Chấp hành Trung ương, đó là: thống nhất chủ trương kết thúc hoạt động của công đoàn viên chức, công đoàn lực lượng vũ trang, giảm mức đóng công đoàn phí của đoàn viên công đoàn", đại biểu Dương Minh Ánh nhận định.

Với những lý do trên, đại biểu đề nghị nghiên cứu bỏ đối tượng đơn vị sự nghiệp công lập không hưởng 100% lương từ ngân sách nhà nước ra khỏi Điểm b, khoản 1, Điều 29 của dự thảo Luật; bỏ ra khỏi dự thảo Luật các nội dung liên quan đến tổ chức công đoàn cơ sở tại đơn vị sự nghiệp công lập.

ĐBQH Nguyễn Thị Sửu (TP. Huế) phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Góp ý về sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, ĐBQH Nguyễn Thị Sửu (TP. Huế) nêu rõ, tại khoản 2 Điều 1 có đề nghị sửa đổi, bổ sung khoản 3 Điều 4 là sửa đổi, bổ sung về nguyên tắc. Tuy nhiên, theo đại biểu, vẫn còn thiếu những nguyên tắc căn bản, căn cơ, nền tảng bền vững cho tổ chức hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên trong mô hình mới, cấu trúc mới.

Vì vậy, đại biểu Nguyễn Thị Sửu đề nghị bổ sung nghiên cứu nguyên tắc về cấu trúc của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, nguyên tắc lãnh đạo của Đảng đối với Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, nguyên tắc về mối quan hệ phối hợp với Chính phủ và các cơ quan liên quan, nguyên tắc về thực hiện đường lối đối ngoại và nguyên tắc hiệu triệu trong thời bình và trong tình trạng khẩn cấp.

“Điều này cũng phù hợp với một số luật đã được ban hành như Luật Công nghiệp quốc phòng, an ninh và động viên công nghiệp, Luật Tình trạng khẩn cấp... có liên quan đến vấn đề bảo đảm an ninh quốc phòng, an ninh nhân dân trong tình hình chuyển đổi số toàn cầu…”, đại biểu Nguyễn Thị Sửu nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, đại biểu cũng đề nghị cần nghiên cứu, điều chỉnh về vai trò phản biện, giám sát, đặc biệt vai trò trình dự án luật của một số tổ chức thành viên được giao cho Mặt trận Tổ quốc Việt Nam để bảo đảm tính thống nhất với những quyết định, quy định của Đảng, đó là Quyết định 217 về Quy chế giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội và Quyết định 218 quy định về việc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể chính trị - xã hội và nhân dân tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền nhằm bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trong dự thảo Luật.

T. Thành