'Cần cởi trói cho doanh nghiệp nội địa để tăng trưởng 2 con số'

Để hướng tới mức tăng trưởng hai con số, TP.HCM cần xác định rõ chiến lược phát triển công nghiệp và đô thị. Ảnh: Quỳnh Danh.

Tại chương trình Cà phê Doanh nhân do Hiệp hội Doanh nghiệp TP.HCM (HUBA) tổ chức ngày 8/3, TS Võ Trí Thành - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược Thương hiệu và Cạnh tranh cùng PGS.TS Trần Đình Thiên - nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam đều thừa nhận mục tiêu tăng trưởng hơn 8% năm nay và hướng tới hai con số trong thời gian tới là "không dễ dàng", nhất là trong bối cảnh khu vực doanh nghiệp tư nhân đang suy giảm.

"Số doanh nghiệp rời thị trường hiện nhiều hơn số doanh nghiệp mới tham gia, cho thấy rõ ràng đà suy giảm của lực lượng kinh tế tư nhân", PGS.TS Trần Đình Thiên nhấn mạnh.

Phát triển các "đại bàng" nội địa

Theo PGS.TS Trần Đình Thiên, TP.HCM không thể chỉ trông chờ vào các chính sách thông thường mà cần những giải pháp mang tính đột phá để đạt mục tiêu tăng trưởng đề ra.

Để hướng tới mức tăng trưởng hai con số, TP.HCM cần xác định rõ chiến lược phát triển công nghiệp và đô thị. Các tập đoàn và doanh nghiệp lớn không chỉ đóng vai trò quan trọng trong xây dựng hạ tầng, mà phải có động lực thúc đẩy công nghệ cao.

Đặc biệt, việc thu hút và phát triển các tập đoàn công nghệ lớn có khả năng dẫn dắt hệ sinh thái đổi mới sáng tạo sẽ tạo nền tảng cho một nền kinh tế hiện đại, có giá trị gia tăng cao.

Tuy nhiên, ông Thiên nhấn mạnh TP.HCM không thể chỉ dựa vào doanh nghiệp ngoại, mà cần chủ động phát triển các "đại bàng" nội địa. Điều này đòi hỏi sự kết nối chặt chẽ giữa các doanh nghiệp lớn và vừa, nhằm tạo ra một hệ sinh thái vững chắc, đủ sức thu hút đầu tư và nhân tài.

"Muốn tăng trưởng hai con số, phải trông cậy vào doanh nghiệp Việt, mà trụ cột chính là doanh nghiệp tư nhân tại TP.HCM", ông Thiên khẳng định.

Bên cạnh đó, ông cũng cho rằng TP.HCM cần mở rộng "không gian" phát triển, không chỉ giới hạn trong hạ tầng hiện hữu mà phải tận dụng lợi thế kinh tế sông biển, khai thác không gian ngầm và đặc biệt là phát triển kinh tế số.

PGS.TS Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam chia sẻ cùng lãnh đạo TP.HCM và cộng đồng doanh nghiệp TP tại sự kiện ngày 8/3. Ảnh: Hoàng Chương.

Đồng quan điểm, bà Lý Kim Chi - Chủ tịch Hội Lương thực Thực phẩm TP.HCM - cho rằng việc phát triển cộng đồng doanh nghiệp là yếu tố then chốt để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Hiện TP.HCM có khoảng 230.000 doanh nghiệp hoạt động thực tế, trong khi số hộ kinh doanh cá thể lên tới 400.000.

Bà Chi nhận định đây là lực lượng kinh tế bền vững với tỷ lệ giải thể thấp, do đó TP cần có chính sách hỗ trợ phù hợp, đặc biệt là trong lĩnh vực thuế, để khuyến khích các hộ này chuyển đổi thành doanh nghiệp nhỏ. Điều này sẽ giúp họ tiếp cận các cơ chế tăng vốn và mở rộng hoạt động hiệu quả hơn.

"Trước đây, TP.HCM từng đặt mục tiêu có 500.000 doanh nghiệp, điều này hoàn toàn khả thi nếu các chính sách hỗ trợ được thực thi tốt", bà Chi nói thêm.

Cần thay đổi tư duy quản lý

Cũng tại chương trình, bà Dương Thanh Thủy, đại diện Tập đoàn Trung Thủy cho rằng để tạo ra sự bứt phá, trước hết lãnh đạo và cán bộ phải thay đổi tư duy.

"Chúng ta nói nhiều về cải cách thể chế, nhưng nếu người ký quyết định không thay đổi cách nghĩ, thì chính sách cũng khó mà đổi mới", bà nói.

Theo bà, doanh nghiệp Việt Nam đang chịu nhiều thiệt thòi trong cạnh tranh. Chẳng hạn, hệ thống siêu thị nội địa như Saigon Co.op gặp khó khăn trước sức ép từ các tập đoàn nước ngoài như Aeon. Bên cạnh đó, lãi suất vay vốn cũng là một bất lợi lớn.

"Đất nước đang phát triển, nhưng thực tế nguồn thu tăng trưởng là FDI. Lợi nhuận từ các doanh nghiệp FDI chảy vào túi ai, người Việt nhận được bao nhiêu, hay chỉ dừng lại ở việc tạo ra công ăn việc làm?", bà đặt vấn đề.

Bà cũng chỉ ra sự bất công trong cách quản lý giữa doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp nước ngoài.

"Doanh nghiệp Việt Nam bị kiểm tra liên tục, trong khi doanh nghiệp nước ngoài lại ít bị thanh tra hơn. Chúng ta học hỏi mô hình Nhật Bản, nhưng điều quan trọng là phải có chính sách đối xử công bằng", bà nhấn mạnh.

Lấy ví dụ cụ thể, bà cho biết Tập đoàn Trung Thủy đã đầu tư 800 tỷ đồng vào một dự án nhưng sau ba năm vẫn chưa thể triển khai do vướng mắc thủ tục, khiến chi phí tài chính ngày càng đội lên. "Nếu không có sự thay đổi về tư duy và chính sách, doanh nghiệp trong nước rất khó phát triển bền vững", bà bổ sung.

PGS.TS Trần Đình Thiên cũng nhận định tăng trưởng những năm qua khá tốt so với thế giới, nhưng chủ yếu từ doanh nghiệp FDI. Tuy nhiên, ông cho rằng "chính chúng ta đang tự trói chúng ta", khiến doanh nghiệp nội địa không phát triển được.

"Thị trường đòi hỏi công bằng, bình đẳng, nhưng chúng ta đang tự trói chúng ta, trói bằng lãi suất, trói bằng quy định, trói bằng đất đai... Nếu không cởi trói để tạo môi trường cạnh tranh công bằng, doanh nghiệp nội địa sẽ khó bứt phá", ông nói thêm.

Chia sẻ bên lề sự kiện, TS Võ Trí Thành nhấn mạnh thành công của TP.HCM đóng vai trò quyết định và có sức lan tỏa lớn ra cả nước.

Do đó, TP.HCM phải giải phóng nguồn lực, cả trong và ngoài nước, thông qua tháo gỡ các điểm nghẽn trong đầu tư, tận dụng cơ chế từ Nghị quyết 98 và cải cách bộ máy hành chính. Đồng thời, TP cần nhanh chóng chuyển đổi cơ cấu kinh tế theo hướng công nghệ cao, giảm dần các ngành sử dụng nhiều lao động giá rẻ.

Theo ông, TP.HCM đang thí điểm xây dựng các trường đại học khởi nghiệp nhằm kết hợp khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo vào đào tạo, tạo tiền đề cho sự phát triển của doanh nghiệp.

Ngoài ra, việc tập trung vào các ngành mũi nhọn như AI, bán dẫn và công nghệ sinh học sẽ giúp TP củng cố lợi thế cạnh tranh.

Bên cạnh những hỗ trợ về chính sách, ông cho rằng doanh nghiệp cần tận dụng thị trường nội địa 100 triệu dân, đồng thời mở rộng xuất khẩu sang các thị trường chưa khai thác hết để giảm phụ thuộc vào các đối tác truyền thống.

Liên Phạm