Cần đến 2,1 tỷ USD để áp dụng các quy trình sản xuất lúa gạo phát thải thấp

Nâng giá trị cho rơm rạ cũng là một cách tháo gỡ khó khăn về vốn cho các chủ thể tham gia phát triển chuỗi lúa gạo.

Chia sẻ tại hội thảo cho thấy, HTX khi tham gia Đề án Phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL đến năm 2030 (Đề án) cần phải hoàn thiện và bảo đảm được yếu tố kỹ thuật cho sản xuất lúa chất lượng cao và hoàn thiện được cơ sở hạ tầng (giao thông đồng ruộng, thủy lợi, cơ giới hóa đồng bộ…) để đảm bảo sản xuất trên quy mô lớn.

HTX nông nghiệp Phát Tài (Trà Vinh) đang được Nhà nước hỗ trợ về kỹ thuật, ngoài ra còn được hỗ trợ 30% chi phí sạ cụm, 100% phân bón… Tuy nhiên HTX mong muốn được tạo thêm điều kiện để thời gian tới có thể tiếp cận được với nguồn vốn để đầu tư máy cuộn rơm. Bởi theo ông Trần Văn Chung, Giám đốc HTX Phát Tài, sản xuất chuỗi giá trị lúa phát thải thấp còn yêu cầu cao về vấn đề thu gom, xử lý rơm rạ sau thu hoạch nên buộc HTX phải có máy cuộn rơm. Trong khi máy cuộn rơm phục vụ thu gom trên quy mô lớn phải có chi phí lên đến cả tỷ đồng.

Trước thực trạng của các HTX, ông Lê Đức Thịnh, Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và phát triển nông thôn (Bộ NN&PTNT), cho biết do nông dân, HTX phần lớn vẫn sản xuất trên quy mô nhỏ, chưa đồng bộ được quy trình ở tất cả các địa phương nên dẫn đến tình trạng thiếu vốn sản xuất trong khi đó các mô hình tín dụng truyền thống ít phù hợp cho vay đối với các mô hình kinh tế tập thể, HTX.

Còn đối với doanh nghiệp liên kết với HTX sản xuất lúa phát thải thấp, để thực hiện các hợp đồng liên kết sản xuất trên quy mô lớn, hầu hết các doanh nghiệp gặp khó khăn do thiếu nguồn lực tài chính. Do đó, doanh nghiệp sẽ cần có sự hỗ trợ để giải quyết bài toán vay vốn trong trung và dài hạn để đảm bảo hợp đồng liên kết với HTX như cung ứng vật tư đầu vào, thu mua lúa chín, ứng dụng các công nghệ mới, đầu tư cơ sở vật chất kỹ thuật theo chuỗi giá trị ngành hàng.

Chia sẻ tại hội thảo, TS Trần Đại Nghĩa, Trưởng ban Kinh tế Tài nguyên và Môi trường (Viện Chính sách và Chiến lược Phát triển nông nghiệp và nông thôn - IPSARD) cho biết để tham gia và phát triển hiệu quả Đề án, nhu cầu tài chính cho các chủ thể, đơn vị tham gia là rất lớn. Nhất là trong điều kiện sản xuất nông nghiệp đang trong điều kiện biến đổi khí hậu diễn ra mạnh mẽ.

TS Trần Đại Nghĩa cho biết riêng trong lĩnh vực nông, lâm nghiệp và sử dụng đất, nhu cầu về tài chính đang thiếu hụt khoảng 10 - 31 lần so với nhu cầu. Đối với Đề án 1 triệu ha, nhu cầu vốn đến năm 2030 cần đến 2,1 tỷ USD để áp dụng các quy trình sản xuất mới. Đây cũng là thách thức lớn với việc triển khai thực hiện đề án.

Trước thực trạng này, các chuyên gia cho rằng trước tiên người dân, HTX cần áp dụng đúng quy trình sản xuất lúa phát thải thấp. Muốn vậy, các cơ quan ban ngành cần tiếp tục hỗ trợ HTX ứng dụng công nghệ, kỹ thuật, máy móc, đầu tư cơ sở hạ tầng một cách phù hợp.

Ngay khâu sau thu hoạch cũng cần được quan tâm, đầu tư kỹ thuật, máy móc để tận dụng các nguồn thu từ rơm rạ. Bởi đây cũng là khâu mang lại nguồn tài chính không nhỏ cho các HTX. “Theo tính toán, chỉ riêng nguồn thu từ việc bán rơm rạ của Đề án 1 triệu hecta lúa chất lượng cao, phát thải thấp vùng ĐBSCL tương đương với 2.000 tỷ đồng/năm. Do đó, cần nâng cao giá trị cho rơm rạ để tăng thêm nguồn thu cho người dân”, ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế (Bộ NN&PTNT) cho biết.

Còn ông Lê Đức Thịnh cho rằng khi mở rộng khả năng tiếp cận nguồn tài chính cho người dân, HTX, qua đó sẽ thúc đẩy chuyển đổi ngành trong chuỗi giá trị lúa phát thải thấp tại Việt Nam. Chính vì vậy, cần nghiên cứu sửa đổi chính sách tín dụng phát triển nông nghiệp nông thôn. Bên cạnh đó cần có chương trình tín dụng cho sản phẩm lúa gạo chất lượng cao, phát thải thấp vùng ĐBSCL. Ngoài ra, cần nghiên cứu triển khai mô hình chuỗi giá trị tài chính là mô hình cho vay liên kết giữa 3 bên gồm ngân hàng - doanh nghiệp đầu mối chuỗi liên kết và HTX để tháo gỡ khó khăn về tiếp cận tài chính trong phát triển chuỗi giá trị lúa gạo.

HT