Cần giải pháp và cách tiếp cận phù hợp

Cán bộ Công ty TNHH một thành viên Môi trường đô thị Hà Nội hướng dẫn học sinh Trường Tiểu học Hoàng Diệu (phường Ngọc Hà) cách phân loại rác thải sinh hoạt tại nguồn. Ảnh: Đức Hiệp

Cũng từ thời điểm đó, giá dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt cũng được tính toán dựa trên căn cứ: Phù hợp với quy định của pháp luật về giá; khối lượng hoặc thể tích chất thải đã được phân loại. Riêng với chất thải rắn có khả năng tái sử dụng, tái chế, chất thải nguy hại phát sinh từ hộ gia đình, cá nhân đã được phân loại riêng thì không phải trả giá dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý.

Còn theo khoản 1, Điều 26 Nghị định 45/2022/NĐ-CP quy định về xử phạt hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường, đối với hành vi hộ gia đình, cá nhân không phân loại chất thải rắn sinh hoạt theo quy định; không sử dụng bao bì chứa chất thải rắn sinh hoạt theo quy định sẽ bị phạt tiền từ 500.000 đồng đến 1.000.000 đồng.

Việc phân loại rác không chỉ giúp việc vận chuyển, xử lý thuận lợi mà còn góp phần nâng cao ý thức của người dân trong việc bảo vệ, giữ gìn môi trường sống tại khu dân cư. Có thể nói, với ý nghĩa tích cực đó, chắc chắn các hộ dân sẽ sẵn sàng ủng hộ, vừa để bảo đảm môi trường sống, vừa tránh nguy cơ bị xử phạt hành chính.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy việc phân loại rác tại các khu dân cư vẫn chưa có nhiều chuyển biến, ngay cả ở các chung cư - nơi được xem là có điều kiện thuận lợi hơn cho công tác thu gom, phân loại. Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ diện tích nhà ở hạn chế, để thêm một thùng rác trong nhà đã khó, chưa kể việc tìm địa điểm tập kết rác chung ở ngõ, ngách còn gian nan, bởi không ai muốn rác thải được đặt ngay trước cửa hay bên cạnh nhà mình.

Trên thực tế, không ít hộ dân đã có ý thức phân loại rác, thế nhưng khi đem ra nơi tập kết vẫn phải để chung. Đó là chưa kể, do không có nơi tập kết rác, tại nhiều khu dân cư, người dân phải trữ rác đợi kẻng thu gom mới đem ra, nhưng nhiều khi đến giờ nhân viên thu gom rác tới thì lại... vắng nhà. Điều này cũng dễ hiểu, bởi mức phí dịch vụ thu gom, vận chuyển rác hiện còn khá thấp, nhiều nơi chỉ thu theo đầu người hoặc hộ gia đình. Chính vì vậy, rất khó để tổ chức thực hiện một cách bài bản và chỉn chu. Đó là nguyên nhân khiến quy định đã có nhưng việc triển khai thực hiện vô cùng khó khăn.

Với những lý do khách quan, việc xuất hiện “độ trễ” trong thực hiện quy định pháp luật là khó tránh và cần được nghiên cứu, tìm ra giải pháp xử lý phù hợp với đặc thù mỗi khu dân cư để nâng cao chất lượng môi trường sống.

Để quy định có thể đi vào cuộc sống, trước hết tại mỗi khu dân cư cần bố trí địa điểm tập kết rác, thiết bị thu gom thuận lợi, bảo đảm vệ sinh môi trường cho người dân với những quy định phù hợp với điều kiện thực tế tại địa phương. Khi đã có “điều kiện cần”, những hộ không thực hiện đúng quy định về phân loại, thu gom rác sẽ bị xử phạt nghiêm.

Với đặc thù đô thị, đây không phải việc dễ, đòi hỏi sự quyết tâm vào cuộc rất cao của chính quyền cơ sở trong việc bố trí quỹ đất, vốn đã rất eo hẹp. Có thể thấy, trong bối cảnh hiện tại, nơi có điều kiện thuận lợi nhất để tiến hành thực hiện nghiêm quy định về thu gom, phân loại rác thải tại nguồn chính là các khu chung cư, đặc biệt là những khu chung cư có quy mô lớn.

"Dễ làm trước, khó làm sau”, những bài học kinh nghiệm rút ra từ các mô hình thí điểm thành công chắc chắn sẽ vô cùng hữu ích và thực sự có sức lan tỏa mạnh mẽ, thay vì triển khai ồ ạt đại trà, nhưng rồi đâu lại hoàn đó.

Mai Lâm