Cần hình thành đội ngũ 'cán bộ hợp tác xã số'

Tại diễn đàn “Chuyển đổi số trong nông nghiệp”, được tổ chức ngày 29/10/2025, bà Cao Xuân Thu Vân - Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam cho biết, chuyển đổi số đang mở ra hướng đi mới bền vững và thịnh vượng cho ngành nông nghiệp Việt Nam - hiện đóng góp khoảng 12-14% vào GDP và có hoạt động xuất khẩu nông lâm thủy sản đang vượt qua nhiều rào cản để tiến tới cán mốc ít nhất là 65 tỷ USD trong năm 2025.

Với các HTX hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp, chuyển đổi số chính là đòn bẩy tăng trưởng khi tham gia chuỗi giá trị toàn cầu. Đây là con đường ngắn nhất để các HTX nông nghiệp nâng cao năng suất lao động, chất lượng sản phẩm, tối ưu hóa quy trình sản xuất và kinh doanh. Chuyển đổi số còn giúp các HTX mở rộng thị trường, tăng cường khả năng cạnh tranh, và tạo ra một môi trường minh bạch, tin cậy cho cả người sản xuất và người tiêu dùng..

“Hiện nay cả nước có hơn 22.500 HTX nông nghiệp thì việc nâng cao năng lực ứng dụng công nghệ số không chỉ là mệnh lệnh mà còn là điều tất yếu nếu không muốn bị loại ở phía sau và rời khỏi cuộc chơi trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng khắc nghiệt như hiện nay” - bà Thu Vân nói.

Một cuộc khảo sát gần đây của Liên minh HTX Việt Nam cho thấy mức độ chuyển đổi số của HTX cả nước mới chỉ đạt 32%. Trong số gần 35.000 HTX thì chỉ có 13,6% HTX đã hoàn tất chuyển đổi số, 50% đang triển khai và 36,4% chưa thực hiện.

Bên cạnh đó, tâm lý e ngại thay đổi cũng là một trở ngại cho việc chuyển đổi số của các HTX nông nghiệp. Nhiều nông dân, thành viên HTX còn quen với phương pháp canh tác truyền thống và e ngại áp dụng công nghệ mới, cũng như thiếu niềm tin vào hiệu quả của công nghệ số.

Một số liệu khác cho thấy, năm 2024 có khoảng 2.000 HTX nông nghiệp đã ứng dụng công nghệ số ở các mức độ khác nhau - từ số hóa sổ sách kế toán, truy xuất nguồn gốc sản phẩm, đến bán hàng qua sàn thương mại điện tử. Dù quy mô và mức độ khác nhau giữa các hợp tác xã nhưng các mô hình này đều cho thấy hiệu quả rõ rệt và xu hướng chuyển đổi từ quản trị thủ công sang quản trị số, từ tiêu thụ truyền thống sang thương mại điện tử

Tuy nhiên, theo nhiều chuyên gia, quá trình chuyển đổi số trong khu vực kinh tế hợp tác nông nghiệp vẫn đang đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức lớn như hạ tầng số yếu và thiếu đồng bộ; Thiếu nguồn nhân lực có kỹ năng số; Thiếu dữ liệu và tiêu chuẩn liên thông; Nguồn lực tài chính hạn chế; Nhận thức chưa đồng đều và thiếu quyết tâm chuyển đổi.

Do đó, các chuyên gia đề xuất, để thúc đẩy mạnh mẽ chuyển đổi số trong HTX nói chung, trong HTX nông nghiệp nói riêng, trước hết, cần coi nâng cao nhận thức là khâu đột phá. Bên cạnh đó, cần tổ chức các chương trình đào tạo, tập huấn kỹ năng số cho cán bộ quản lý và thành viên HTX, tập trung vào việc sử dụng phần mềm kế toán, quản lý sản xuất và truy xuất nguồn gốc. Ngoài ra, cần đẩy mạnh hợp tác với các doanh nghiệp công nghệ số lớn để phát triển nền tảng số phục vụ các HTX nông nghiệp thân thiện, dễ sử dụng và chi phí thấp.

Đáng chú ý, đại diện Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề xuất, nội dung chuyển đổi số phải được lồng ghép trong các chương trình khuyến nông và đào tạo nghề nông thôn, từ đó hình thành đội ngũ “cán bộ HTX số” – lực lượng nòng cốt am hiểu công nghệ, đóng vai trò hạt nhân thúc đẩy chuyển đổi số tại cơ sở. Nhà nước cần ban hành các gói tín dụng ưu đãi dành riêng cho hợp tác xã đầu tư công nghệ, trang thiết bị công nghệ số, công nghệ thông minh và phần mềm quản trị số. Đồng thời, thành lập Quỹ đổi mới sáng tạo hợp tác xã, hỗ trợ các dự án thí điểm chuyển đổi số, khuyến khích mô hình tiên phong nhân rộng.

N.T