Cần hoàn thiện chính sách thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong bối cảnh chuyển đổi số

Diễn đàn “Đổi mới sáng tạo trong bối cảnh chuyển đổi số và phát triển bền vững” vừa được Tạp chí Kinh tế và Dự báo tổ chức sáng 5/6 tại Hà Nội.

Toàn cảnh diễn đàn (Ảnh: Bình Minh).

Phát biểu khai mạc diễn đàn, bà Đỗ Thị Phương Lan, Tổng Biên tập Tạp chí Kin tế và Dự báo cho biết, ngày 11/5/2022, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 569 về “Chiến lược phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đến năm 2030”. Trong đó đặt mục tiêu nâng cao đóng góp của khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo vào tăng trưởng kinh tế thông qua các hoạt động nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ của các viện nghiên cứu và trường đại học, hoạt động đổi mới công nghệ, nâng cao năng lực quản trị, tổ chức trong doanh nghiệp.

Mục tiêu đến năm 2030, số doanh nghiệp đạt tiêu chí doanh nghiệp khoa học và công nghệ và số doanh nghiệp đổi mới sáng tạo tăng hai lần so với năm 2020; tỷ lệ doanh nghiệp có hoạt động đổi mới sáng tạo, đầu tư phát triển khoa học và công nghệ đạt 40% trong tổng số doanh nghiệp. Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu (Global Innovation Index - GII) không ngừng được cải thiện, thuộc nhóm 40 quốc gia hàng đầu thế giới…

Để có thể hiện thực hóa các mục tiêu đặt ra, thời gian qua, nhiều cơ chế, chính sách khuyến khích và hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư nghiên cứu, đổi mới công nghệ đã được ban hành và có những tác động tích cực giúp các doanh nghiệp nâng cao năng suất, chất lượng, cũng như năng lực cạnh tranh của sản phẩm, dịch vụ.

Những thay đổi trong chính sách đã mang tới nhiều “quả ngọt”: Năm 2023, Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu của Việt Nam được xếp hạng 46/132 quốc gia, nền kinh tế, tăng 2 bậc so với năm 2022; Việt Nam là một trong ba quốc gia có kết quả đổi mới sáng tạo vượt trội hơn so với mức độ phát triển trong 13 năm liên tiếp; Hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam đã tăng từ vị trí thứ 5 lên vị trí thứ 3 trong số 6 nền kinh tế hàng đầu Đông Nam Á.

Tuy nhiên, bà Lan cũng thẳng thắn nhìn nhận thực tế, các chính sách hỗ trợ đổi mới sáng tạo trong bối cảnh chuyển đổi số còn dàn trải, chưa tập trung sâu vào từng ngành, nghề, lĩnh vực; còn hạn chế trong việc xây dựng tổ chức ươm tạo, huấn luyện, tư vấn khởi nghiệp; thiếu kết nối giữa các viện, trường đại học với ý tưởng khởi nghiệp. Khoa học và công nghệ chưa thực sự trở thành động lực then chốt thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Các doanh nghiệp, nhà đầu tư hiện vẫn gặp không ít khó khăn khi thực hiện các dự án đầu tư phát triển, ứng dụng khoa học và công nghệ, khi đưa các sản phẩm khoa học và công nghệ ra thị trường. Phân tích sâu bảng xếp hạng Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu GII từ năm 2017 đến 2023 cho thấy, hạn chế lớn trong đổi mới sáng tạo tại Việt Nam chủ yếu vẫn nằm ở cơ sở hạ tầng; nguồn nhân lực và nghiên cứu; trình độ phát triển của doanh nghiệp

“Dù Việt Nam đã nỗ lực xây dựng khung pháp lý khuyến khích đổi mới sáng tạo, hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư phát triển khoa học và công nghệ, song vẫn cần có sự hoàn thiện trong thời gian tới”, bà Lan lưu ý.

Dưới góc độ hỗ trợ doanh nghiệp trong quá trình chuyển đổi số, bà Trịnh Thị Hương, Phó Cục trưởng Cục Phát triển doanh nghiệp, Bộ Kế hoạch và đầu tư cho hay: Các chính sách, chương trình hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi số đã được ban hành khá đầy đủ. Cùng với đó, các cơ quan chức năng đã quan tâm xây dựng công cụ, nền tảng số, cơ sở dữ liệu chuyển đổi số, triển khai đào tạo chuyển đổi số cho doanh nghiệp, cũng như hỗ trợ tư vấn chuyên sâu cho doanh nghiệp về chuyển đổi số.

Tới nay, đã có hơn 13.800 doanh nghiệp trên toàn quốc được đào tạo trực tiếp về chuyển đổi số; gần 400 doanh nghiệp được hỗ trợ chuyên sâu về xây dựng và triển khai lộ trình chuyển đổi số; 28 doanh nghiệp được đào tạo trực tiếp ngay tại doanh nghiệp về chuyển đổi số…

Đánh giá cao việc các cơ chế, chính sách hỗ trợ về nguồn vốn, về cơ chế thí điểm (sand box) cho đổi mới sáng tạo ngày càng được quan tâm hơn, các hoạt động hỗ trợ đổi mới sáng tạo trong bối cảnh chuyển đổi số đã giúp các tổ chức, doanh nghiệp tăng chất lượng, hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh, song ông Đỗ Tiến Thịnh, Phó Giám đốc Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia – Bộ Kế hoạch Đầu tư thông tin thêm rằng một số văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến đổi mới sáng tạo đang được nghiên cứu, sửa đổi.