Cần làm gì khi bị người đang sống ở nước ngoài xúc phạm danh dự, nhân phẩm?

Vừa qua, tôi thấy một số tài khoản mạng xã hội được cho là đang sống ở nước ngoài có lời nói xúc phạm nhân phẩm, danh dự đối với nhiều người nổi tiếng đang sinh sống ở Việt Nam. Vậy khi bị dựng chuyện như vậy, người bị xúc phạm danh dự, nhân phẩm cần phải làm gì? (Bạn đọc Thanh Hằng, 30 tuổi, ngụ TP Thủ Đức, TP HCM).

Về vấn đề pháp lý liên quan, Báo Người Lao Động trích đăng ý kiến của Luật sư Mai Thanh Bình (Công ty Luật TNHH Mai Thanh Bình) như sau:

Danh dự, nhân phẩm, uy tín của cá nhân là bất khả xâm phạm và được pháp luật bảo vệ. Đây là một quyền cơ bản và bất khả xâm phạm, được pháp luật bảo vệ chặt chẽ. Điều này có nghĩa là không ai được phép xâm phạm đến các giá trị này của một người.

Hai đối tượng biên tập, đăng bài từ phát ngôn vô căn cứ xúc phạm Trung tướng Lê Hồng Nam

Theo điều 34 Bộ Luật Dân sự 2015, cá nhân có quyền yêu cầu tòa án bác bỏ thông tin làm ảnh hưởng xấu đến danh dự, nhân phẩm, uy tín của mình và yêu cầu bồi thường thiệt hại.

Thách thức mang tên "yếu tố nước ngoài"

Việc bị xúc phạm danh dự bởi một người cư trú ngoài lãnh thổ Việt Nam sẽ phát sinh rất nhiều vấn đề khó khăn, bởi lẽ:

- Việc xác định danh tính, địa chỉ của người vi phạm khá khó khăn.

- Mỗi quốc gia có quy định riêng về vu khống, xúc phạm danh dự và các hình thức bảo vệ quyền nhân thân. Hành vi có thể bị coi là vi phạm nghiêm trọng ở Việt Nam nhưng lại không phải ở quốc gia của người kia, hoặc ngược lại.

- Ngoài ra, mặc dù tòa án Việt Nam có thẩm quyền thụ lý và ra phán quyết, việc thi hành phán quyết đó ở nước ngoài thường rất khó khăn, đòi hỏi sự hợp tác tư pháp quốc tế (nếu có hiệp định song phương) hoặc phải khởi kiện lại tại chính quốc gia của người vi phạm.

Tuy nhiên người bị xúc phạm cũng có thể thực hiện việc tự bảo vệ bản thân như sau:

1. Thu thập và hệ thống hóa bằng chứng:

Ảnh chụp màn hình: Chụp tất cả các bài đăng, bình luận, tin nhắn, hình ảnh, video có nội dung xúc phạm trên mạng xã xã hội, ứng dụng nhắn tin, email, hoặc website. Ghi hình/ghi âm: Nếu là cuộc gọi video hoặc âm thanh có lời lẽ xúc phạm, hãy ghi lại (nếu pháp luật cho phép).

Lưu ý: Bảo đảm ảnh chụp/ghi hình hiển thị rõ ràng ngày, giờ đăng tải, tên tài khoản/người dùng, đường dẫn (URL) của nội dung đó. Điều này chứng minh tính xác thực và thời điểm xảy ra vụ việc.

Lưu trữ đường dẫn gốc (URL): Đối với các nội dung trên Facebook, X (Twitter), YouTube, Instagram, TikTok... hãy lưu lại đường dẫn trực tiếp đến bài viết hoặc bình luận. Ghi nhận thông tin người xúc phạm: Cố gắng tìm kiếm bất kỳ thông tin nào về người đó (tên thật, địa chỉ email, các tài khoản mạng xã hội khác, quốc gia cư trú, nghề nghiệp, v.v.), dù là nhỏ nhất.

2. Khi bị xúc phạm, danh dự nhân phẩm dù người xúc phạm ở nước ngoài, thì người bị xúc phạm vẫn có thể khởi kiện dân sự (bồi thường danh dự) hoặc tố cáo hình sự tại Việt Nam:

Trách nhiệm hình sự và trách nhiệm dân sự

Người phạm tội tùy thuộc vào hành vu, mức độ vi phạm mà có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về một trong các tội sau:

Tội Làm nhục người khác (điều 155 Bộ Luật Hình sự 2015 sửa đổi bổ sung 2017): Người phạm tội có thể bị phạt tiền từ 10 triệu đồng đến 30 triệu đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm, phạt tù đến 5 năm tùy theo mức độ vi phạm.

Tội Vu khống (điều 156 Bộ Luật Hình sự 2015 sửa đổi bổ sung 2017): Người phạm tội có thể bị phạt tiền từ 10 triệu đồng đến 50 triệu đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 2 năm hoặc phạt tù đến 07 năm tùy theo mức độ vi phạm

Tội Lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân (điều 331 Bộ Luật Hình sự 2015 sửa đổi bổ sung 2017): Người phạm tội có thể bị phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 7 năm tùy theo mức độ vi phạm.

Đơn tố giác tội phạm bạn có thể gửi đến Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05) thuộc Bộ Công an hoặc Phòng An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao của công an tỉnh/thành phố nơi bạn cư trú.

Tòa án Việt Nam có thẩm quyền trong các vụ việc dân sự có yếu tố nước ngoài, nếu:

- Bị đơn là công dân nước ngoài nhưng có tài sản trên lãnh thổ Việt Nam.

- Vụ việc liên quan đến quyền và lợi ích hợp pháp của công dân Việt Nam.

- Hoặc các trường hợp khác được quy định trong hiệp định tương trợ tư pháp mà Việt Nam là thành viên (điều 469 Bộ Luật Tố tụng Dân sự 2015).

Theo pháp luật Việt Nam, cá nhân bị xúc phạm danh dự, nhân phẩm có quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại. Mức bồi thường bù đắp tổn thất về tinh thần do các bên thỏa thuận; nếu không thỏa thuận được thì mức tối đa cho một người có danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm không quá mười lần mức lương cơ sở do Nhà nước quy định (điều 592 Bộ Luật Dân sự 2015).

Thách thức lớn nhất: Ngay cả khi tòa án Việt Nam có thẩm quyền và ra phán quyết có lợi cho người bị xâm phạm thì việc thi hành phán quyết đó ở nước ngoài là rất khó khăn.

Thi hành bản án, quyết định dân sự của tòa án nước ngoài tại Việt Nam và ngược lại: Được quy định tại Chương XXXV và XXXVI Bộ Luật Tố tụng Dân sự 2015.

Việc này chỉ thực hiện được nếu giữa Việt Nam và quốc gia của người đó có hiệp định tương trợ tư pháp (Về dân sự, hình sự) hoặc trên cơ sở nguyên tắc có đi có lại (nếu pháp luật của cả hai nước không trái với các nguyên tắc cơ bản của pháp luật Việt Nam). Việt Nam có hiệp định tương trợ tư pháp với một số quốc gia (ví dụ: Nga, Pháp, Trung Quốc, Lào, Campuchia, Hungary...). Nếu không có hiệp định, khả năng thi hành án gần như bằng không.

Luật sư Mai Thanh Bình (Công ty Luật TNHH Mai Thanh Bình)