Cần một bộ sách giáo khoa thống nhất toàn quốc

Tiến tới miễn phí SGK cho tất cả học sinh

Bộ Chính trị vừa ban hành Nghị quyết số 77-NQ/TW về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo. Trong đó, yêu cầu rà soát, đánh giá việc triển khai thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông; bảo đảm cung cấp một bộ sách giáo khoa (SGK) thống nhất toàn quốc.

Bên cạnh đó, Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị nêu, phấn đấu tới năm 2030 cung cấp miễn phí SGK cho tất cả học sinh.

Học sinh tìm mua SGK tại hiệu sách. Ảnh: Hoàng Chiến

Trước đó, Nghị quyết 88/2014/QH13 của Quốc hội về đổi mới chương trình, SGK giáo dục phổ thông chủ trương một chương trình, nhiều bộ sách và xã hội hóa biên soạn SGK, bỏ độc quyền xuất bản.

Việc này nhằm huy động nguồn lực xã hội, góp phần nâng cao chất lượng SGK, chống độc quyền trong lĩnh vực này và phù hợp với xu hướng quốc tế. Điều này cũng phù hợp với định hướng xây dựng nền giáo dục mở, đa dạng hóa tài liệu học tập trong Nghị quyết 29 của Ban Chấp hành Trung ương về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo.

Trong đó, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) được giao tổ chức biên soạn một bộ với kinh phí 16 triệu USD từ nguồn vốn vay của Ngân hàng Thế giới.

Sau thời gian triển khai, Nghị quyết 88 còn chưa đạt được ở góc độ Bộ GDĐT chưa tổ chức được một bộ SGK vì nhiều lý do. Quốc hội sau đó đồng ý nếu mỗi môn học đã có ít nhất một bộ SGK được thẩm định, phê duyệt thì không dùng ngân sách để biên soạn sách của môn đó nữa.

Nâng cao chất lượng SGK

Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 được triển khai lần đầu đối với lớp 1 từ năm học 2020-2021.

Chương trình được thực hiện “cuốn chiếu". Tới nay, tất cả học sinh phổ thông đã sử dụng SGK mới. Hiện có ba bộ SGK theo chương trình mới được các trường lựa chọn giảng dạy. Tùy điều kiện thực tế, nhu cầu, các trường được chọn sách để giảng dạy. Với khoảng 20 triệu học sinh, 12 khối lớp, hàng trăm triệu bản sách đã được xuất bản.

Các cán bộ quản lý, giáo viên đều khẳng định chủ trương một chương trình nhiều bộ SGK là đúng đắn và cho rằng, chương trình là pháp lệnh, SGK chỉ là học liệu cơ bản. Thế nhưng, thực tế một trong những khó khăn khi triển khai chương trình Giáo dục phổ thông 2018 lại chính bởi SGK, gây ra thiếu đồng bộ giữa các trường, lãng phí khi học sinh phải mua nhiều bộ sách khác nhau…

Cử tri cũng từng đề nghị nên có bộ SGK chung thống nhất toàn quốc. Trước Kỳ họp thứ 8 của Quốc hội, cử tri tỉnh Hưng Yên đề nghị xem xét để thống nhất một bộ sách giáo khoa chung cho học sinh cùng cấp học trong cả nước, không nên thường xuyên thay đổi SGK.

Bởi lẽ, việc này sẽ gây lãng phí vì sách không sử dụng lại được, khó khăn cho người bán cũng như nhân dân khi tìm mua sách cho con mình. Đặc biệt, khi xảy ra bão lụt, các học sinh bị hỏng hết SGK, nhưng khi các cơ quan, đơn vị, nhân dân ủng hộ sách lại không đúng bộ sách các học sinh đang học nên không sử dụng được.

Từ những bất cập nêu trên, PGS.TS Bùi Thị An – đại biểu Quốc hội khóa XIII cho rằng, yêu cầu của Nghị quyết 77 về việc cần có một bộ SGK thống nhất trên toàn quốc là hoàn toàn phù hợp với thực tiễn. Theo bà, có thể tham khảo nhiều bộ sách khác nhau, nhưng khi giảng dạy chỉ nên sử dụng một bộ để bảo đảm sự thống nhất chương trình.

Bộ SGK thống nhất toàn quốc sẽ không giống như SGK theo chương trình cũ vốn mang tính độc quyền, mà cần chất lượng hơn, dựa trên cơ sở tham khảo, chắt lọc tinh hoa của các bộ sách trong chương trình mới. Cách làm này vừa giúp thống nhất nội dung dạy học, tạo thuận lợi cho học sinh, phụ huynh, giáo viên và nhà trường, vừa giảm chi phí xã hội khi tránh in ấn, phát hành quá nhiều cuốn SGK nhưng không được sử dụng.

Tuy nhiên, trao đổi với phóng viên, GS.TSKH Đào Trọng Thi – nguyên Chủ tịch Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh Thiếu niên Nhi đồng Quốc hội, nguyên Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội nhấn mạnh: “Theo tinh thần Nghị quyết 88, chúng ta đang thực hiện chủ trương một chương trình, nhiều bộ SGK. Trong bối cảnh đó, khái niệm một bộ SGK thống nhất toàn quốc cần được định nghĩa rõ ràng và xác định mối quan hệ với các bộ SGK hiện hành theo chương trình mới, để bảo đảm tính nhất quán trong triển khai”.

Nguyễn Hoài