Cân nhắc phương án đầu tư mở rộng sân bay Phù Cát

Cần thiết xây thêm đường băng thứ 2

Theo Bộ GTVT, tại Quy hoạch Cảng hàng không Phù Cát thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, để đáp ứng công suất theo quy hoạch và bảo đảm duy trì hoạt động quân sự thường xuyên, Bộ GTVT đã quy hoạch bố trí bổ sung đường cất hạ cánh số 2 về phía Tây để khai thác hàng không dân dụng tương đối độc lập với quân sự.

Bộ GTVT ủng hộ việc triển khai dự án mở rộng cảng hàng không Phù Cát thành 3 dự án phù hợp.

Đồng thời, bố trí khu hàng không dân dụng về phía Nam (khu vực các công trình quân sự hiện hữu) để thuận lợi kết nối giao thông, hạn chế ảnh hưởng đến nhau giữa khu hàng không dân dụng và quân sự.

Do đó, Bộ GTVT cho rằng phương án triển khai đầu tư do UBND tỉnh Bình Định đề xuất phù hợp với Quy hoạch CHK Phù Cát được Bộ GTVT phê duyệt. Việc triển khai thành 3 dự án phù hợp với tính chất và lộ trình cần thiết đầu tư của các công trình này.

Sân bay Phù Cát được Mỹ xây dựng từ những năm 1960-1970, là căn cứ quan trọng của Không quân Mỹ - Ngụy. Năm 1975, khi đất nước thống nhất, sân bay được sử dụng là căn cứ của Không quân Việt Nam.

Sân bay Phù Cát nằm trên địa bàn có vị trí chiến lược quan trọng về quốc phòng, an ninh khu vực Nam Trung Bộ và Tây Nguyên, cũng là căn cứ quân sự quan trọng trong hệ thống phòng thủ bảo vệ Tổ quốc nên tại đây có hoạt động quân sự thường xuyên và phần lớn đất đai do Bộ Quốc phòng quản lý.

Năm 1985, sân bay Phù Cát bắt đầu khai thác hoạt động hàng không dân dụng và trở thành Cảng hàng không Phù Cát. Cảng có 1 đường cất hạ cánh bằng bê tông xi măng, hiện là tài sản thuộc quyền quản lý của Bộ Quốc phòng.

Sau khoảng 60 năm sử dụng (vượt gần 3 lần tuổi thọ thiết kế), hiện hầu hết các tấm bê tông đã bị nứt, nguy cơ phát sinh mảnh vỡ gây mất an toàn khai thác. Sức chịu tải thấp dẫn đến chỉ đảm bảo khai thác giảm tải các loại tàu bay như A320/321 và tương đương.

Với tình trạng trên, Bộ GTVT cho rằng cần thiết phải sửa chữa, cải tạo, nâng cấp đường cất hạ cánh này. Tuy nhiên, do đây là đường cất hạ cánh bằng bê tông xi măng nên để sửa chữa, cải tạo, nâng cấp phải đóng cửa sân bay trong thời gian khá dài (không dưới 6 tháng).

"Việc đóng cửa CHK Phù Cát sẽ không đảm bảo tính sẵn sàng chiến đấu của các đơn vị quân đội, cũng ảnh hưởng lớn đến du lịch và phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Bình Định", lãnh đạo Bộ GTVT nhận định và cho biết khi lập Quy hoạch CHK Phù Cát Cát thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, Bộ GTVT đã thống nhất với Bộ Quốc phòng và UBND tỉnh Bình Định nghiên cứu quy hoạch đường cất hạ cánh số 2 cho cảng để đầu tư xây dựng nhằm đảm bảo khai thác hàng không dân dụng an toàn, hiệu quả, cũng giữ được đường cất hạ cánh số 1 luôn sẵn sàng phục vụ chiến đấu của các đơn vị quân đội. Đường cất hạ cánh số 2 cũng sẵn sàng phục vụ các đơn vị quân đội khi có nhu cầu.

Vì vậy, việc UBND tỉnh Bình Định đề nghị giai đoạn trước mắt cho phép triển khai đầu tư ngay đường cất hạ cánh số 2, các đường lăn nối và các công trình hạ tầng kỹ thuật đồng bộ được đánh giá là cần thiết và phù hợp tình hình của CHK Phù Cát.

Chưa có cơ chế đặc thù cho dùng ngân sách địa phương đầu tư hạ tầng sân bay

Đối với phương án sử dụng vốn đầu tư đường cất hạ cánh số 2, Bộ Quốc phòng đã có văn bản gửi Bộ GTVT đề nghị thực hiện đầu tư công bằng nguồn ngân sách Nhà nước.

Trường hợp nguồn ngân sách nhà nước chưa đáp ứng kịp thời, nghiên cứu phương án đầu tư bằng nguồn vốn hợp pháp khác theo đúng quy định của pháp luật về đầu tư, đất đai trên cơ sở bảo đảm về nhiệm vụ quốc phòng.

Hiện nay, Bộ GTVT cũng nghiên cứu 2 phương án đầu tư đường cất hạ cánh số 2 tại CHK Phù Cát.

Phương án 1, Bộ GTVT và Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV) tổ chức thực hiện đầu tư.

Ở phương án này, Bộ GTVT cho biết kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 nguồn ngân sách Trung ương được cấp có thẩm quyền giao cho Bộ GTVT tập trung ưu tiên phát triển các công trình trọng điểm quốc gia về giao thông theo Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021-2030 và các Nghị quyết của Quốc hội. Do đó, Bộ GTVT không có khả năng cân đối vốn để đầu tư dự án này.

ACV cũng đang tập trung nguồn vốn để đầu tư các dự án lớn, trọng điểm ngành hàng không như xây dựng Cảng hàng không quốc tế (HKQT) Long Thành, xây dựng nhà ga T3 Cảng HKQT Tân Sơn Nhất, mở rộng nhà ga T2 Cảng HKQT Nội Bài.

ACV cũng đã và đang thực hiện nhiệm vụ đầu tư nâng cấp các cảng hàng không vùng sâu, vùng xa như Điện Biên, Cà Mau... nên khả năng tiếp tục cân đối vốn để đầu tư dự án này rất khó khăn.

Phương án 2 sẽ do UBND tỉnh Bình Định tổ chức thực hiện đầu tư. Nhưng theo các quy định hiện hành, chưa đủ cơ sở để UBND tỉnh Bình Định sử dụng ngân sách địa phương đầu tư dự án này.

Theo báo cáo, UBND tỉnh Bình Định sẵn sàng bố trí khoảng 1.513 tỷ đồng (trong đó khoảng 1.008 tỷ đồng cho giải phóng mặt bằng) để đầu tư dự án này và đề xuất hỗ trợ khoảng 1.500 tỷ đồng từ ngân sách Trung ương.

Về điều này, Bộ Kế hoạch và Đầu tư có ý kiến hiện nay, Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 nguồn ngân sách Trung ương đã phân bổ hết cho các bộ, cơ quan Trung ương và địa phương. Với giai đoạn 2026-2030, hiện cấp có thẩm quyền chưa ban hành nguyên tắc, tiêu chí, định mức sử dụng vốn ngân sách Nhà nước.

Thủ tướng Chính phủ cũng chưa ban hành Chỉ thị về việc lập kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026-2030 và thông báo tổng mức vốn đầu tư công dự kiến cho các bộ, cơ quan Trung ương và địa phương. Do đó, chưa có cơ sở xem xét, báo cáo cấp có thẩm quyền hỗ trợ một phần kinh phí đầu tư xây dựng cho UBND tỉnh Bình Định thực hiện đầu tư.

Riêng với 2 dự án là Dự án xây dựng di chuyển các công trình quân sự để bàn giao đất phục vụ xây dựng mở rộng khu hàng không dân dụng và Dự án xây dựng khu hàng không dân dụng,Bộ GTVT thống nhất với đề xuất của tỉnh Bình Đình sẽ thực hiện 2 dự án này sau vì nhu cầu vốn đầu tư lớn, cần nhiều thời gian để thực hiện thủ tục liên quan đến việc phá dỡ di dời, bồi thường, xây dựng các công trình quân sự về phía Bắc của cảng.

Việc huy động nguồn vốn xã hội đầu tư xây dựng khu hàng không dân dụng sẽ được nghiên cứu sau khi Đề án "Định hướng huy động nguồn vốn xã hội đầu tư, quản lý, khai thác kết cấu hạ tầng cảng hàng không" của Bộ GTVT được cấp có thẩm quyền thông qua.

Theo ý kiến của Bộ Quốc phòng, Cảng hàng không Phù Cát là một trong các điểm bị ảnh hưởng ô nhiễm chất độc da cam dioxin sau chiến tranh.

Bộ Quốc phòng đang có chủ trương triển khai dự án xử lý đất nhiễm dioxin tại khu vực này. Việc bố trí khu vực xây dựng các công trình quân sự tại vị trí mới phải đáp ứng các yêu cầu khi có kết quả khảo sát, quan trắc và đánh giá rõ không có nguy cơ phơi nhiễm dioxin; chỉ được triển khai xây dựng sau khi đã hoàn thành việc xử lý đất và được đánh giá an toàn.

Từ đây, Bộ GTVT ủng hộ giao UBND tỉnh Bình Định tổ chức đầu tư xây dựng đường cất hạ cánh số 2 và các công trình khác thuộc khu bay.

Bộ GTVT kiến nghị Thủ tướng Chính phủ trong thời gian chờ chính sách đặc thù cho phép sử dụng ngân sách địa phương để đầu tư kết cấu hạ tầng cảng hàng không, cho phép UBND tỉnh Bình Định nghiên cứu, triển khai trước các thủ tục chuẩn bị đầu tư và các thủ tục cần thiết khác để triển khai công tác giải phóng mặt bằng theo quy hoạch bằng nguồn vốn của địa phương.

Quá trình chuẩn bị, UBND tỉnh Bình Định phối hợp chặt chẽ với các đơn vị của quân đội về vấn đề đất đai, xử lý dioxin tại khu vực này (nếu có).

Đồng thời, giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính nghiên cứu, cân đối các nguồn vốn, sớm tham mưu Chính phủ bố trí khoảng 1.500 tỷ đồng từ ngân sách Trung ương cho UBND tỉnh Bình Định để hỗ trợ thực hiện dự án này. Giao Bộ GTVT và Bộ Quốc phòng chỉ đạo các đơn vị liên quan hướng dẫn, hỗ trợ tỉnh Bình Định tháo gỡ các vướng mắc trong quá trình chuẩn bị, triển khai dự án.

Hồ An