Cần những giải pháp chiến lược để Việt Nam 'mở khóa' hàng tỷ USD vốn bền vững

Nhiều doanh nghiệp Việt Nam đem đến các giải pháp thực tiễn trong nông nghiệp bền vững.

Ngày 10/12/2025, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp với Quỹ Đầu tư Tác động (IIX) cùng sự hỗ trợ từ Bộ Các vấn đề Toàn cầu Canada (GAC) tổ chức Diễn đàn Đầu tư tác động Việt Nam 2025: “Thúc đẩy tăng trưởng bền vững: Mở khóa đầu tư tác động cho tương lai Việt Nam”.

VIỆT NAM ĐỨNG ĐẦU ASEAN VỀ ĐẦU TƯ TÁC ĐỘNG

Phát biểu khai mạc, PGS.TS Hồ Sỹ Hùng, Chủ tịch VCCI cho rằng sau gần 40 năm kể từ khi tiến hành công cuộc đổi mới, Việt Nam được thế giới ghi nhận là một trong những điển hình trong việc phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo.

Sự thành công này có phần đóng góp quan trọng của khu vực doanh nghiệp. Khu vực doanh nghiệp hiện đóng góp khoảng 60% GDP, 98% kim ngạch xuất khẩu và tạo việc làm cho 85% lao động cả nước, trở thành lực lượng xung kích trong công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế.

Không chỉ tạo ra các giá trị kinh tế, ngày càng có nhiều doanh nghiệp quan tâm đầu tư các dự án giúp giải quyết các vấn đề xã hội và môi trường, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển bền vững, không ai bị bỏ lại phía sau và đó chính là hình thức đầu tư tạo tác động.

Chủ tịch VCCI cho biết hệ sinh thái đầu tư tác động tại Việt Nam đang phát triển ấn tượng và đã bắt đầu có những kết quả đầu tiên. Theo báo cáo của Chương trình Phát triển Liên hợp quốc phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư (năm 2022), cả nước có khoảng 22.000 doanh nghiệp tạo tác động xã hội (SIB), chủ yếu là doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ, hoạt động trong các lĩnh vực nông nghiệp, giáo dục, y tế, thủ công mỹ nghệ….

Chỉ sau vài năm, nghiên cứu mới đây do IIX tổng hợp cho thấy con số này đã tăng lên khoảng 26.000 doanh nghiệp vào năm 2025. Những doanh nghiệp ấy không chỉ tạo ra việc làm và dịch vụ có ý nghĩa xã hội, mà còn thu hút ngày càng nhiều nguồn vốn đầu tư từ trong nước lẫn quốc tế.

PGS.TS Hồ Sỹ Hùng, Chủ tịch VCCI phát biểu tại diễn đàn.

Kết quả từ Chỉ số đầu tư tác động Việt Nam (chỉ số Cam) 2025 càng khẳng định xu hướng tích cực này: Việt Nam đạt 51/100 điểm, tiếp tục đứng đầu khu vực ASEAN và vượt trên mức trung bình toàn cầu là 44 điểm.

Trong đó, điểm thành tựu về bình đẳng giới của Việt Nam là 49 điểm - cao hơn mức trung bình toàn cầu, thể hiện sự nỗ lực lớn trong trao quyền cho phụ nữ và nhóm yếu thế thông qua các mô hình kinh doanh vì mục tiêu xã hội. “Những con số này cho thấy hệ sinh thái Đầu tư tác động của chúng ta đang từng bước trưởng thành, đóng góp ngày càng rõ nét vào tăng trưởng kinh tế bền vững và phát triển xã hội”, Chủ tịch VCCI nhấn mạnh.

Việt Nam đạt điểm cân bằng ở ba trụ cột: Giới (51), Khí hậu (44) và Tác động cộng đồng (58). Đặc biệt, 65% doanh nghiệp SIB được đánh giá là do phụ nữ lãnh đạo và số lượng doanh nghiệp nữ sở hữu triển khai giải pháp giảm thiểu khí hậu đang tăng nhanh.

Đại sứ Canada tại Việt Nam James Nickel cũng đánh giá Đầu tư tác động tại Việt Nam đang tăng trưởng mạnh mẽ nhờ các động lực chính sách quan trọng: Cam kết phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, Danh mục Phân loại Xanh Quốc gia 2025 và Kế hoạch Hành động Quốc gia về Kinh tế tuần hoàn đến năm 2035.

Vị đại sứ nhìn nhận ngày càng có nhiều doanh nghiệp Việt Nam đem đến các giải pháp thực tiễn trong những lĩnh vực then chốt như nông nghiệp bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu, giáo dục, y tế, năng lượng tái tạo, trao quyền kinh tế cho phụ nữ và hòa nhập tài chính. Những doanh nghiệp này không chỉ tạo ra tác động xã hội và môi trường rõ ràng, mà còn mang lại lợi nhuận tài chính cho các nhà đầu tư tác động.

Các diễn giả trao đổi tại diễn đàn.

Giáo sư Durreen Shahnaz, Nhà sáng lập kiêm Giám đốc Điều hành IIX, chia sẻ: “Việt Nam đang đứng trước một thời điểm then chốt. Thông qua Dự án IIRV, chúng tôi đã hỗ trợ gần 250 doanh nghiệp tạo tác động, và đã huy động thành công 17,5 triệu đô la Canada vốn tư nhân. Những doanh nghiệp này đang tạo ra tác động thật sự. Họ trao quyền kinh tế cho phụ nữ, tăng cường khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu và tạo ra sinh kế bền vững”.

“Việt Nam có tiềm năng rất lớn để dẫn đầu khu vực trong đầu tư tác động. Nếu hệ sinh thái đầu tư tác động được hỗ trợ đúng mức, Việt Nam hoàn toàn có thể mở khóa hàng tỷ USD phục vụ mục tiêu phát triển bền vững”, Giáo sư Durreen Shahnaz khẳng định.

XÂY DỰNG NĂNG LỰC CHO CÁC SIB

Để duy trì đà này, lãnh đạo VCCI cho rằng các SIB cần nâng cao năng lực cốt lõi và tư duy thị trường. Nhà đầu tư cần ưu tiên các lĩnh vực có tác động lớn và tăng cường hợp tác với các định chế tài chính phát triển và nguồn vốn thiện nguyện.

Đại sứ James Nickel khẳng định: Canada cam kết với tài chính đổi mới và đầu tư tác động cả trên toàn cầu, đặc biệt ở Việt Nam. Bởi Canada coi đây là một cách rất hiệu quả để đạt được các mục tiêu phát triển bền vững. Đầu tư tác động không chỉ mang lại kết quả cho các mục tiêu phát triển bền vững (môi trường, bình đẳng giới, xã hội) mà còn có lợi nhuận tài chính từ các khoản đầu tư.

Trong khi đó, Việt Nam được đánh giá có tiềm năng cao cho đầu tư tác động: Nền kinh tế đang phát triển nhanh chóng, có tốc độ tăng trưởng cao; có nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa đang tập trung vào công việc tác động xã hội và đang trở nên sẵn sàng cho đầu tư.

Đại sứ tin tưởng: Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành một trung tâm cho tài chính đổi mới và đầu tư tác động xã hội cho Đông Nam Á và là hình mẫu cho khu vực. Nhu cầu và tốc độ tăng trưởng nhanh đang tập trung vào các lĩnh vực như nông nghiệp bền vững, khả năng chống chịu khí hậu, y tế, giáo dục, và các doanh nghiệp do phụ nữ lãnh đạo.

Đại sứ Canada tại Việt Nam James Nickel phát biểu tại diễn đàn.

Tuy nhiên, để tạo ra tác động lớn hơn nữa, Đại sứ James Nickel cho rằng Việt Nam cần xây dựng năng lực cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa để họ có kiến thức tài chính tốt, có kế hoạch kinh doanh tốt và quản trị kinh doanh tốt hơn để hấp dẫn các nhà đầu tư và sẵn sàng để nhận vốn từ các nhà đầu tư tác động.

Nhằm khuyến khích hơn nữa các nhà đầu tư cung cấp loại hình đầu tư tác động và tài chính đổi mới này cho các công ty nhỏ, vừa và do phụ nữ lãnh đạo của Việt Nam, Đại sứ Canada đưa lời khuyên cần liên kết và hài hòa tốt hơn các chính sách xã hội và chính sách tác động, bao gồm cả việc định nghĩa doanh nghiệp tác động xã hội (tiêu chuẩn ESG) để ngân hàng/nhà đầu tư có thể dễ dàng nhận ra.

Khuyến khích áp dụng các cơ chế tài chính đổi mới hoặc tài chính hỗn hợp như trái phiếu xanh hoặc các khoản tín dụng tác động xã hội. Tạo môi trường thuận lợi thông qua các khoản đầu tư công và hỗ trợ kỹ thuật. Cụ thể, xây dựng năng lực kinh doanh (quản trị, kỹ thuật, tài chính) cho các SMEs (đặc biệt là do phụ nữ lãnh đạo) để họ trở thành mục tiêu hấp dẫn và có khả năng quản lý vốn đầu tư hiệu quả.

Theo ông Lương Minh Huân, Viện trưởng Viện phát triển doanh nghiệp thuộc VCCI, các doanh nghiệp Việt Nam phải nhận thức rõ đầu tư tác động là xu thế tất yếu và quan tâm hơn đến trách nhiệm xã hội - môi trường. Cần thay đổi mô hình kinh doanh, tập trung vào các yếu tố mang tính tác động xã hội và môi trường, không chỉ lợi ích kinh tế.

Bên cạnh vấn đề thay đổi nhận thức, doanh nghiệp cần áp dụng các quy chuẩn liên quan đến vấn đề về ESG. Doanh nghiệp cần dần tiếp cận và chuyển hóa công nghệ mới thích ứng môi trường. Thay đổi mô hình quản trị theo hướng minh bạch và khoa học để xây dựng hồ sơ năng lực đầy đủ, bài bản khi tiếp cận nguồn vốn từ các quỹ đầu tư.

Vũ Khuê