Cần quy định cấm dùng AI giả mạo khuôn mặt, giọng nói để lừa đảo, xuyên tạc

Chiều 7/11, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật An ninh mạng.

Lừa đảo giả mạo khuôn mặt, giọng nói

Tham gia góp ý kiến tại phiên thảo luận, ĐBQH Lê Thị Thanh Lam (đoàn Tp.Cần Thơ) cho rằng hiện nay, sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ số, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI), đã làm xuất hiện nhiều phương tiện và phương thức vi phạm mới như lừa đảo, giả mạo khuôn mặt, giọng nói.

Các thủ đoạn này rất khó nhận diện, gây ảnh hưởng lớn đến an ninh mạng và quyền lợi của người dân. Dự thảo đã bước đầu quan tâm đến bảo vệ trẻ em trên không gian mạng, nhưng thực tế cho thấy các nhóm yếu thế khác như người cao tuổi, người khuyết tật, người hạn chế năng lực hành vi cũng là đối tượng dễ bị tấn công.

ĐBQH Lê Thị Thanh Lam (Ảnh: Media Quốc hội).

Đại biểu dẫn lại vụ lừa đảo nhắm vào người cao tuổi, như vụ mạo danh cơ quan chức năng yêu cầu một cụ bà 75 tuổi ở Đà Nẵng chuyển toàn bộ số tiền tiết kiệm, hay vụ một nông dân ở Phú Thọ mang hết tiền bán trâu đi chuyển khoản. Các phương tiện thông tin đại chúng đã phản ánh nhiều về những trường hợp này.

Theo bà, tội phạm công nghệ cao đang khai thác triệt để sự thiếu kỹ năng an toàn mạng của các nhóm đối tượng yếu thế.

Mặc dù một số vụ việc đã được lực lượng chức năng kịp thời ngăn chặn, nhưng xu hướng lạm dụng AI để cá nhân hóa hành vi lừa đảo đang gia tăng.

Do đó, đại biểu đề nghị trong phần các hành vi bị nghiêm cấm về an ninh mạng, cần bổ sung quy định cấm sử dụng AI để giả mạo khuôn mặt, giọng nói và các công nghệ giả mạo khác nhằm mạo danh tổ chức, cá nhân để lừa đảo, xuyên tạc hoặc gây nhầm lẫn, xâm hại quyền và lợi ích hợp pháp của người dân.

Đồng thời, đại biểu đề nghị mở rộng nhóm đối tượng được bảo vệ, bên cạnh trẻ em, cần bổ sung người cao tuổi và các nhóm yếu thế khác để bảo đảm tính bao quát, phù hợp với tình hình tội phạm công nghệ cao hiện nay.

Tham gia thảo luận, ĐBQH Tô Văn Tám (đoàn Quảng Ngãi) bày tỏ tán thành với sự cần thiết ban hành Luật An ninh mạng.

Về các hành vi nghiêm cấm, theo đại biểu dự thảo luật đã quy định khá đầy đủ các hành vi nghiêm cấm. Tuy nhiên, đại biểu đề nghị nghiên cứu bổ sung thêm hành vi "xuyên tạc đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước".

ĐBQH Tô Văn Tám (Ảnh: Media Quốc hội).

Ông dẫn thực tế hiện nay vẫn có hiện tượng xuyên tạc, phủ nhận vai trò lãnh đạo của Đảng, bóp méo pháp luật của Nhà nước như năm 2018, khi Quốc hội thảo luận về Luật An ninh mạng, đã có những hành vi kích động, xuyên tạc, gây hoang mang trong nhân dân.

Bên cạnh đó, đại biểu đề nghị bổ sung hành vi "xúc phạm Đảng kỳ" vào danh mục các hành vi bị cấm.

Ông cho biết, hiện nay, trên không gian mạng, ngoài việc xúc phạm Quốc kỳ, Quốc ca, đã xuất hiện hiện tượng xúc phạm Đảng kỳ – biểu tượng thiêng liêng của Đảng và dân tộc, gắn liền với biết bao thế hệ cán bộ, đảng viên đã hy sinh, cống hiến.

Đồng thời, ông cũng đề nghị bổ sung hành vi sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để xuyên tạc, bôi nhọ, xúc phạm người khác.

"Công nghệ AI phát triển nhanh, mang lại nhiều lợi ích trong học tập, nghiên cứu, nhưng cũng đang bị lợi dụng để tạo ra hình ảnh, video giả mạo nhằm bôi nhọ, vu khống, xúc phạm danh dự, nhân phẩm của cá nhân, tổ chức. Vì vậy, cần bổ sung quy định cấm sử dụng AI cho mục đích xuyên tạc, xúc phạm hoặc gây tổn hại uy tín, danh dự người khác", ông Tô Văn Tám cho hay.

Sử dụng AI để phạm pháp ngày càng tinh vi

Tham gia ý kiến về hành vi bị nghiêm cấm về an ninh mạng, ĐBQH Lê Thị Ngọc Linh (đoàn Cà Mau) đại biểu thống nhất với báo cáo thẩm tra của Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại của Quốc hội về quy định một số hành vi bị nghiêm cấm về an ninh mạng nhằm tránh bỏ sót các loại tội phạm dẫn đến những hệ lụy xã hội nghiêm trọng như lan truyền thông tin giả mạo, sai sự thật, gây hoang mang dư luận, ảnh hưởng ổn định chính trị - xã hội và quyền lợi của tổ chức, cá nhân.

ĐBQH Lê Thị Ngọc Linh (Ảnh: Media Quốc hội).

Đồng thời, đại biểu đánh giá cao về việc bổ sung nghiêm cấm hành vi sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để tạo dựng, chỉnh sửa, lan truyền clip, hình ảnh, âm thanh, văn bản có nội dung vu cáo, bôi nhọ, thông tin sai sự thật, giả mạo danh tính, đặc điểm nhận dạng giọng nói hoặc hình ảnh của người khác nhằm xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan tổ chức, cá nhân hoặc gây tổn hại đến an ninh quốc gia, trật tự xã hội.

Theo đại biểu, việc bổ sung nội dung này vào dự án luật là vô cùng cần thiết, phù hợp với tình hình thực tiễn hiện nay.

"Nội dung này thời gian qua người dân và cử tri rất quan tâm. Hiện nay, các đối tượng tội phạm sử dụng nhiều công cụ trí tuệ nhân tạo để thực hiện hành vi phạm pháp ngày càng tinh vi, nguy hiểm", đại biểu Linh nói.

Tuy nhiên, theo đại biểu qua nghiên cứu vẫn còn nhận thấy có sự chồng chéo, trùng lặp giữa Điều 9 về hành vi bị nghiêm cấm với một số điều khoản tại chương III: "Phòng ngừa, xử lý hành vi xâm phạm các quy định về an ninh mạng".

Do vậy, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu, rà soát kỹ lưỡng để loại bỏ sự trùng lặp về nội dung giữa Điều 9 và các điều khoản trong Chương III của dự thảo luật.

Đồng thời, cần có những quy định đảm bảo tính thống nhất giữa các luật khác có liên quan như Luật Hình sự, Luật An toàn thông tin mạng, Luật Xử lý vi phạm hành chính… nhằm tránh tạo ra sự mâu thuẫn hoặc khó khăn trong quá trình áp dụng vào thực tiễn.

Hoàng Thị Bích