Cần sớm ban hành tiêu chuẩn quốc gia cho ngành yến sào

Tại tọa đàm “Gỡ vướng để phát triển thương hiệu ngành yến sào” do báo Pháp Luật TP.HCM tổ chức cuối tuần qua, các doanh nghiệp (DN), chuyên gia đã đưa ra nhiều ý kiến đóng góp, phản ánh và đề xuất giải pháp nhằm thúc đẩy ngành yến Việt Nam phát triển.

Ông Nguyễn Thái Bình, Phó Tổng biên tập báo Pháp Luật TP.HCM, phát biểu khai mạc tọa đàm. Ảnh: Thuận Văn

Chưa có bộ tiêu chuẩn quốc gia với sản phẩm yến

Phát biểu tại tọa đàm, ông Nguyễn Thanh Hải, Tổng Giám đốc Công ty Yến sào Khánh Hòa, cho biết sự phát triển mạnh mẽ của thị trường cũng kéo theo nhiều thách thức nghiêm trọng, đặc biệt là tình trạng hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng xuất hiện ngày càng phổ biến, tinh vi và khó kiểm soát.

“Chúng tôi khảo sát trên thị trường thấy có nhiều sản phẩm yến hũ giá chỉ 9.000-15.000 đồng; mức giá này hoàn toàn không tương xứng với giá trị thật của tổ yến” - ông Hải nói.

Cũng theo ông Hải, hiện nay mặc dù yến sào là một sản phẩm đặc sản có giá trị cao và được tiêu thụ rộng rãi nhưng Việt Nam chưa có bộ tiêu chuẩn quốc gia (TCVN) mang tính pháp lý rõ ràng và bắt buộc áp dụng đối với sản phẩm yến tổ, nước yến hay các chế phẩm từ yến. Điều này tạo ra khoảng trống trong quản lý khiến hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng dễ dàng trà trộn vào thị trường.

Chia sẻ thêm về vấn đề này, ông Lương Tấn Lợi, Giám đốc Công ty CP Sâm Trà My - Quảng Nam, cho biết đơn vị cũng gặp khó khăn do bị làm nhái thương hiệu.

Chẳng hạn, khi sản phẩm yến sâm Ngọc Linh của công ty được đưa lên kệ siêu thị, các nhà bán lẻ lại cho rằng sản phẩm chính hãng quá đắt, trong khi trên thị trường có những loại yến sâm Ngọc Linh chỉ 35.000-40.000 đồng/hũ.

“Với mức giá đó, chúng tôi không rõ bên trong chứa những gì” - ông Lợi bày tỏ.

Theo ông Lợi, quy chuẩn đối với sản phẩm yến sào chưa đồng nhất, thậm chí công ty muốn gia công thêm sản phẩm mới cũng chưa thể thực hiện được.

Ông Nguyễn Thanh Hải, Tổng giám đốc Công ty yến sào Khánh Hòa, cho rằng: Việt Nam chưa có bộ tiêu chuẩn quốc gia (TCVN) đối với sản phẩm yến tổ, nước yến hay các chế phẩm từ yến. Ảnh: Thuận Văn

Cũng chịu áp lực trước vấn nạn yến giả, yến nhái tràn lan ngay tại thị trường nội địa, đồng thời gặp khó khăn trong thủ tục xuất khẩu sang Trung Quốc, theo ông Tạ Đình Vũ Đàm, Phó Tổng Giám đốc Công ty CP Yến sào Nha Trang, hiện nay DN ngành yến đang gặp khó trong việc xin xác nhận nhà yến tại địa phương.

Có trường hợp nhiều nhà yến khi xây dựng nằm ngoài khu dân cư. Tuy nhiên, đến thời điểm xin xác nhận thì khu vực đó đã trở thành khu dân cư. Theo Luật Chăn nuôi, các nhà yến này không thuộc diện được cấp phép nên địa phương không xác nhận.

Bên cạnh đó, Cục Chăn nuôi đã có dự thảo hướng dẫn tạm thời năm 2023 về đăng ký và cấp mã số cơ sở nuôi chim yến. Tuy nhiên, đến nay các DN vẫn chưa được hướng dẫn cụ thể về việc cấp mã số nhà yến.

“Điều này khiến DN gặp khó khăn khi làm thủ tục xuất khẩu sang Trung Quốc. Mặt khác, quy định kiểm nghiệm các chỉ tiêu sản phẩm theo từng lô hàng xuất khẩu, cộng với quy định kiểm dịch thực vật nhà yến và kiểm nghiệm giám sát yến thô nguyên liệu hai lần/năm làm tăng giá thành sản phẩm, giảm sức cạnh tranh của yến Việt Nam khi xuất khẩu” - ông Đàm nói.

Ông Tạ Đình Vũ Đàm, Phó Tổng Giám đốc Công ty CP Yến sào Nha Trang, trình bày tham luận tại tọa đàm. Ảnh: Thuận Văn

Phát triển hệ thống mã QR để truy xuất nguồn gốc sản phẩm yến

TS Trần Quang Thắng, Viện trưởng Viện Kinh tế và Quản lý TP.HCM, cho rằng để tháo gỡ vướng mắc và tạo điều kiện cho ngành yến phát triển, cần phát triển hệ thống mã QR để truy xuất nguồn gốc sản phẩm yến, giúp tăng độ tin cậy và minh bạch. Đồng thời, hỗ trợ các hộ nuôi yến trong việc đăng ký thương hiệu và chứng nhận sản phẩm.

Đồng tình, ông Lê Việt Bảo, Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi và Thú y TP.HCM, cho biết Nhà nước cần xây dựng và ban hành bộ TCVN cho sản phẩm yến tổ, nước yến và các sản phẩm chế biến từ yến.

Bộ tiêu chuẩn này cần gồm các chỉ số bắt buộc như tỉ lệ yến thật; chỉ tiêu vi sinh, hóa lý, hàm lượng dinh dưỡng; quy định về ghi nhãn, bao bì, hạn sử dụng; quy trình vệ sinh, an toàn thực phẩm trong chế biến và bảo quản.

TCVN phải mang tính bắt buộc áp dụng, là cơ sở pháp lý để các cơ quan chức năng thực hiện thanh tra, kiểm tra, cấp phép và xử lý vi phạm.

Ông Tạ Đình Vũ Đàm cho rằng DN cần xây dựng chuỗi cung ứng minh bạch, từ khâu khai thác tổ yến đến chế biến; công bố thông tin cụ thể về vùng nuôi, phương pháp thu hoạch để người tiêu dùng dễ dàng xác minh.

Bên cạnh đó, DN cần minh bạch thông tin trên từng sản phẩm, sử dụng tem chống hàng giả, mã QR, công nghệ blockchain để người tiêu dùng dễ dàng kiểm tra.

Ông Đàm đề xuất cần đăng ký bảo hộ thương hiệu yến sào Việt Nam tại các thị trường lớn như Trung Quốc, Mỹ, EU để tránh bị mạo danh, đồng thời hợp tác thương hiệu với các chuỗi nhà phân phối toàn cầu.

“Chính phủ cần hỗ trợ xây dựng hình ảnh chung mang tầm quốc gia cho ngành yến khi xuất khẩu. Ví dụ như tổ chức các tuần lễ yến sào, các hội chợ quốc tế hoặc chọn yến làm sản phẩm trong các hoạt động đón tiếp đoàn ngoại giao quốc tế của Chính phủ để quảng bá sản phẩm đặc trưng, quốc bảo này” - ông Đàm kiến nghị.

Theo ông Lê Việt Bảo, thời gian tới Chi cục Chăn nuôi và Thú y TP.HCM sẽ phối hợp với Sở Công Thương tổ chức festival yến, nơi công bố chính thức thương hiệu yến sào TP.HCM và giới thiệu các tiêu chí công nhận sản phẩm đạt chuẩn.

Ông Nguyễn Hữu Hoài Phú, Phó Giám đốc Sở TN&MT TP.HCM, đề xuất đưa yến sào trở thành sản phẩm chủ lực của TP trong thời gian tới, góp phần phát triển kinh tế nông nghiệp đô thị theo hướng hiện đại, hiệu quả và bền vững.•

NHÓM PV