Cần sớm bỏ quy định giấy phép xây dựng để giảm nhũng nhiễu

Loại bỏ giấy phép xây dựng, loại bỏ nhũng nhiễu

Thủ tướng Chính phủ vừa ban hành Công điện chỉ đạo cắt giảm thủ tục cấp phép xây dựng cho các công trình nhằm tiết kiệm thời gian và chi phí cho người dân, doanh nghiệp.

Theo đó, Bộ Xây dựng được yêu cầu khẩn trương rà soát, đơn giản hóa 361 thủ tục hành chính và 447 điều kiện kinh doanh thuộc lĩnh vực quản lý. Mục tiêu là cắt giảm tối thiểu 30% thời gian giải quyết, chi phí tuân thủ và điều kiện kinh doanh trong năm 2025.

Bộ này cũng phải rút gọn thủ tục cấp phép xây dựng với dự án đã có quy hoạch chi tiết 1/500 hoặc nằm trong khu vực có thiết kế đô thị. Công điện nhấn mạnh dù thời gian qua, Chính phủ đã ban hành nhiều nghị quyết thúc đẩy cải cách hành chính, nhiều phản ánh cho thấy thủ tục xây dựng vẫn còn rườm rà, kéo dài và tốn kém.

Chuyên gia, người dân ủng hộ bỏ quy định về giấy phép xây dựng.

Do đó, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu tiếp tục đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cho địa phương trong công tác thẩm định, cấp phép; đồng thời, cần rà soát toàn diện các quy trình đang áp dụng, trọng tâm là rút ngắn thời gian xử lý, loại bỏ các khâu trung gian không cần thiết, nhất là với dự án đã có quy hoạch chi tiết hoặc thuộc khu vực quy hoạch rõ ràng.

Theo Luật Xây dựng, hoạt động cấp phép xây dựng được thực hiện với công trình xây dựng nhà ở tại các đô thị, dự án đầu tư kinh doanh bất động sản, nhà ở quy mô lớn; còn khu vực nông thôn chưa thực hiện cấp phép xây dựng.

Ở các đô thị, việc cấp phép xây dựng được thực hiện với hai nhóm công trình: nhóm dự án bất động sản, nhà ở thương mại, cao ốc, chung cư cao tầng, các nhà máy trong khu công nghiệp và nhóm công trình nhà ở riêng lẻ của cư dân đô thị.

Ông Lê Hoàng Châu, chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM, cho rằng Bộ Xây dựng cần sớm bỏ quy định cấp phép xây dựng với các dự án bất động sản, nhà ở thương mại đã được cấp thẩm quyền phê duyệt quy hoạch chi tiết 1/500.

"Thủ tục cấp phép xây dựng đang tồn tại nhiều bất cập, dự án được phê duyệt quy hoạch chi tiết 1/500 rồi nhưng khi mỗi lần san lấp mặt bằng, thi công hồ cảnh quan, đường giao thông trong dự án lại phải xin phép xây dựng là bất cập. Hay các công trình chuyên ngành sau khi được bộ chuyên môn phê duyệt thiết kế công trình vẫn phải xin giấy phép xây dựng. Những giấy phép con loại này cần sớm được loại bỏ để tạo môi trường đầu tư kinh doanh thông thoáng" - ông Châu nhấn mạnh.

Ông Phạm Viết Thuận, Viện trưởng Viện Kinh tế tài nguyên và môi trường, nhận định việc Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo bỏ giấy phép xây dựng là điều rất hợp lòng dân. Trong ngày 30/5, ông đã có văn bản gửi Bí thư Thành ủy TP.HCM, Chủ tịch UBND TP.HCM kiến nghị bỏ giấy phép xây dựng cho nhà ở riêng lẻ, thay vào đó người dân chỉ cần đăng ký xây dựng theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Để thuận tiện trong việc bỏ giấy phép xây dựng nhưng không làm mất vai trò quản lý Nhà nước, cần tuân theo quy định trước đây của luật Xây dựng là áp dụng đối với khu vực đã được duyệt quy hoạch tỷ lệ 1/500. Tuy nhiên vẫn còn nhiều khu vực chưa đồng bộ nên để thống nhất, TS Phạm Viết Thuận kiến nghị lãnh đạo TP.HCM xem xét chỉ đạo sở, ngành liên quan thống nhất liên sở ngành cho đăng ký xây dựng thay cho giấy phép xây dựng như hiện nay theo quy chế quản lý kiến trúc đô thị.

Không cần thanh tra cũng biết công trình nào vi phạm

KTS Trần Ngọc Chính cho biết, tại những khu vực đã có quy hoạch chi tiết 1/500, bản quy hoạch đã xác định rõ mật độ xây dựng, chiều cao công trình, kiến trúc mặt ngoài… thì người dân được quyền xây dựng mà không cần xin cấp phép.

Người dân không xin cấp phép nhưng phải thông báo với chính quyền địa phương khi xây dựng nhà, cung cấp các giấy tờ về quyền sử dụng đất hợp pháp, thiết kế xây dựng cho chính quyền. Đây là căn cứ để chính quyền kiểm tra, kiểm soát, ngăn chặn từ đầu những trường hợp vi phạm. Ví dụ như xây nhà trên đất không thuộc quyền sử dụng của mình, về sau sẽ xảy ra tranh chấp.

Cơ quan chức năng có trách nhiệm kiểm tra, nếu xây dựng sai thì yêu cầu phải làm đúng, trường hợp cố tình vi phạm sẽ bị cưỡng chế tháo dỡ. Cách này là chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm, tạo điều kiện cho người dân cải tạo, xây dựng công trình trên đất hợp pháp.

Ngoài ra, khi bỏ cấp phép xây dựng, cũng sẽ giảm áp lực công việc cho bộ máy hành chính của chính quyền. Giảm bớt thủ tục hành chính nhưng vẫn kiểm soát được hoạt động xây dựng là thể hiện năng lực và hiệu quả điều hành của chính quyền. Có những việc rất đơn giản, nhưng nhiều năm qua đã áp đặt bằng những quy định phức tạp, vừa gây phiền hà cho dân, vừa dễ nảy sinh tiêu cực.

Theo TS Phạm Viết Thuận, để bỏ cấp phép xây dựng, các địa phương phải nhanh chóng phủ kín quy hoạch 1/500 hoặc có thể ban hành quy định về quản lý kiến trúc, trước mắt ở các đô thị. Nhiều thành phố lớn trên thế giới đã bỏ cơ chế tiền kiểm bằng giấy phép xây dựng đối với các công trình nhỏ lẻ, chuyển sang mô hình hậu kiểm.

Theo đó, người dân chỉ cần đăng ký xây dựng theo mẫu, khai báo thông tin trực tuyến, hệ thống sẽ tự động đối chiếu với dữ liệu quy hoạch. Nếu phù hợp, người dân được quyền xây dựng. Nếu vi phạm, công trình sẽ bị xử lý nghiêm minh và trách nhiệm thuộc về chủ đầu tư, đơn vị thiết kế, thi công, giám sát. Cách làm này không chỉ giúp giải tỏa áp lực cho bộ máy hành chính mà còn tăng tính minh bạch, giảm tiêu cực, giúp tiết kiệm chi phí và thời gian cho người dân.

Đặc biệt, khi ứng dụng công nghệ số, hình ảnh vệ tinh vào quản lý xây dựng, cơ quan chức năng có thể dễ dàng kiểm tra, giám sát công trình qua hệ thống dữ liệu số hóa và phản ánh từ người dân.

Tô Hội