Cần sớm thay đổi 'tư duy tiểu ngạch'

Thị trường Trung Quốc không còn “dễ tính”

Trước sự sụt giảm này, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh nhấn mạnh, Trung Quốc là đối tác kinh tế lớn, thị trường xuất nhập hàng đầu của Việt Nam. Việt Nam cũng là nước xuất khẩu lớn nhất trong ASEAN sang Trung Quốc. Bộ trưởng cũng cho rằng, cần sớm giải quyết những vấn đề tồn tại trong xuất khẩu nông thủy sản sang thị trường Trung Quốc để bảo đảm lợi ích trong quan hệ thương mại song phương. Không thể chậm trễ được nữa vì Trung Quốc ngày càng đặt ra nhiều hàng rào, yêu cầu cao về chất lượng sản phẩm, an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc. Khi Trung Quốc không còn “dễ tính”, việc siết chặt truy xuất nguồn gốc, kiểm dịch an toàn cũng làm giảm khối lượng hàng hóa đạt tiêu chuẩn xuất khẩu.

Bà Bùi Thị Thanh Tâm- Tổng Giám đốc Tổng công ty Lương thực Miền Bắc (Vinafood 1) cho rằng, nguyên nhân lớn nhất dẫn đến sụt giảm xuất khẩu gạo sang Trung Quốc là do phía Trung Quốc siết chặt về kiểm dịch và tăng cường yêu cầu an toàn thực phẩm. Trong khi đó, Trung Quốc có lượng hàng tồn kho rất lớn. Hiện, Chính phủ Trung Quốc cũng đang tăng cường đầu tư vào nông nghiệp, cơ cấu lại nền kinh tế…

Trung Quốc hiện nay không còn là thị trường “dễ tính” nữa.

Đồng quan điểm này, ông Trần Thanh Hải- Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) nhấn mạnh một nguyên nhân cơ bản phía Việt Nam “chưa sửa được”: Đó là nông thủy sản chưa đáp ứng được các tiêu chuẩn quốc tế. Một số địa phương và doanh nghiệp chưa nhận thức được, vẫn giữ phương thức kinh doanh manh mún, nhỏ lẻ, dẫn đến tình trạng ùn ứ, ảnh hưởng đến chất lượng và bị ép giá.

Cần thích nghi với thị trường

Thương mại nông sản của Việt Nam sang thị trường Trung Quốc chủ yếu được thông quan qua các cửa khẩu đường bộ qua biên giới; thiếu các điều kiện để hàng hóa thâm nhập sâu vào nội địa cũng như các đô thị lớn của Trung Quốc; chưa được tổ chức SX và XK theo chuỗi nhằm nâng cao giá trị gia tăng cũng như đảm bảo các yêu cầu và thủ tục XK của thị trường này. Cũng theo Bộ trưởng Trần Tuấn Anh, các quy định về yêu cầu, thủ tục XK nông thủy sản là điều không phải bây giờ mới có, mà đã được Trung Quốc ban hành từ lâu và hoàn toàn phù hợp với thông lệ quốc tế do Trung Quốc cũng là thành viên của WTO. Tuy nhiên, do thói quen XK nông sản theo kiểu thương mại biên giới không chính thức, nên thời gian qua, khi Trung Quốc áp dụng nghiêm các quy định về điều kiện NK đã ảnh hưởng không nhỏ tới hoạt động XK.

Đây cũng là xu hướng của thương mại nông sản quốc tế nói chung chứ không chỉ thị trường Trung Quốc. Theo đó, các thị trường XK của nông sản Việt Nam sẽ ngày càng có những yêu cầu rất cao và chặt chẽ liên quan đến nhiều vấn đề như kiểm soát chất lượng sản phẩm, điều kiện vệ sinh ATTP, kiểm dịch, thương hiệu... Nếu không tuân thủ, chúng ta còn đánh mất đi cơ hội, không khai thác được lợi thế đối với nhiều loại nông thủy sản.

Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường cho rằng, việc nâng cao chất lượng tiêu chuẩn nhập khẩu của Trung Quốc là “đòi hỏi đúng”, bởi lẽ ai cũng có nhu cầu đòi hỏi những sản phẩm tốt, đảm bảo an toàn vệ sinh. Còn theo bà Lê Hoàng Oanh - Vụ trưởng Vụ thị trường châu Á – châu Phi (Bộ Công Thương), doanh nghiệp cần bỏ tâm lý coi thị trường Trung Quốc “dễ tính”, giảm dần, tiến tới xóa bỏ thương mại tiểu ngạch; Tập trung xuất khẩu chính ngạch, nâng cao chất lượng, mẫu mã... của sản phẩm. Đặc biệt, nên thay đổi tư duy sản xuất theo quy hoạch, căn cứ nhu cầu dung lượng của thị trường, mùa vụ. Phải thực hiện các chương trình xúc tiến thương mại tại thị trường Trung Quốc, đồng thời xây dựng kênh tiêu thụ, phân phối hàng hóa tại Trung Quốc. Trong đó, cần lưu ý, việc dựa vào thương mại biên giới và giao dịch không ký kết hợp đồng phải được xóa bỏ và thay đổi, chuyển thành thương mại chính quy.

Minh Thùy