Cần thay đổi tư duy khi tham gia EVFTACần thay đổi tư duy khi tham gia EVFTA

Đây là thông điệp mà Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc gửi đến các doanh nghiệp sau hội nghị trực tuyến về triển khai kế hoạch thực thi EVFTA vào ngày 6-8.

Các nhà đầu tư, doanh nghiệp tham gia tại hội nghị. Ảnh: VGP

Tại sự kiện, đại diện các hiệp hội, doanh nghiệp đặt kỳ vọng về việc mở rộng thị trường EU khi EVFTA có hiệu lực cũng như kiến nghị Chính phủ tháo gỡ những khó khăn tồn tại nhằm tận dụng những cơ hội và lợi ích mà hiệp định này mang lại.

Gia cố thể chế, cơ sở hạ tầng và nguồn nhân lực

Đón nhận và đặt nhiều kỳ vọng nhiều vào EVFTA là các doanh nghiệp hoạt động trong ngành thủy hải sản và nông nghiệp.

Tại hội nghị, theo ông Nguyễn Hoài Nam, Phó Tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (Vasep), năm 1999, khi Việt Nam vào danh sách được phép xuất khẩu vào khu vực châu Âu thì có 19 doanh nghiệp với doanh số đạt 129 triệu đô la Mỹ. Con số này đến nay là 1,3 tỉ đô la, tức là tăng lên khoảng 10 lần và trở thành nước thứ 4 trong số những quốc gia xuất khẩu thủy sản nhiều vào châu Âu.

Với EVFTA đi vào thực thi, lãnh đạo Vasep tin rằng xuất khẩu mặt hàng thủy hải sản vào thị trường EU sẽ thuận lợi hơn trong thời gian tớI.

"Nếu cách đây 20 năm, chúng ta chỉ xuất được 129 triệu đô la và 20 năm qua đã tăng được 10 lần, thì hôm nay, đây là lần thứ 2 mở thêm xa lộ mới cho ngành”, ông Nguyễn Hoài Nam nhận định và tin rằng kim ngạch sẽ tăng nhiều lần con số xuất khẩu hiện nay.

Tương tự, cộng đồng doanh nghiệp dệt may cũng tin rằng EVFTA sẽ thúc đẩy cho ngành phát triển và mở rộng hơn nữa thị trường cũng như kim ngạch xuất khẩu sang EU.

Theo ông Lê Tiến Trường, Tổng Giám đốc Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex), hiện ngành dệt may Việt Nam đang đứng thứ ba thế giới về xuất khẩu với thị phần chiếm 6%, nhưng đối với thị trường châu Âu vẫn còn khá khiêm tốn, chỉ chiếm khoảng 2,2%.

Ông Trường cho rằng Hiệp định EVFTA với nhiều ưu đãi thuế quan là cơ hội lớn để dệt may Việt Nam vươn lên, chiếm thị phần tương xứng ở thị trường khu vực này.

Cụ thể trong 5 năm tới, sẽ tăng thêm 10 tỉ đô la nữa, nghĩa là đạt kim ngạch xuất khẩu từ 15-20 tỉ đô la, chứ không chỉ dừng lại 5,5 tỉ đô la như hiện nay.

Mặc dù vậy, theo ông Trường, hiện nay phần lớn doanh nghiệp hoạt động trong ngành này có quy mô rất nhỏ, vốn thấp, kém cạnh tranh. Cụ thể, cả nước có khoảng 8.500 doanh nghiệp dệt may nhưng có đến 85% doanh nghiệp vốn dưới 50 tỉ đồng, 15% trên 50 tỉ đồng và quy mô vốn trên 500 tỉ đồng thì chỉ có 3%.

Trong khi đó, theo ông Trường doanh nghiệp có quy mô vốn dưới 500 tỉ đồng thì khó có thể đầu tư sản xuất nguyên phụ liệu để đáp ứng yêu cầu được hưởng ưu đãi xuất khẩu vào thị trường này.

Do đó, người đứng đầu Vinatex, kiến nghị cần có chính sách thu hút vốn đầu tư FDI vào sản xuất nguyên phụ liệu và chính sách cũng cần có các khu công nghiệp được quy hoạch cho sản xuất nguyên liệu, công nghiệp phụ trợ cho dệt may.

Tương tự, bà Nguyễn Thị Nga, Chủ tịch Tập đoàn BRG, cũng cho rằng xuất khẩu sản phẩm của tập đoàn bà vào thị trường EU chỉ mới đạt mức 20% tổng kim ngạch xuất khẩu. Để đón cơ hội từ EVFTA, bà Nga cho biết Tập đoàn BRG đã chủ động tăng tỉ lệ nội địa hóa để đáp ứng yêu cầu của hiệp định, thay đổi mẫu mã sản phẩn phù hợp với thị trường nhằm nỗ lực để tăng gấp đôi kim ngạch xuất khẩu vào EU, lên 40 triệu đô la vào năm tới.

Tuy nhiên muốn chuẩn bị tốt cho hội nhập EVFTA theo Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp (VCCI) Vũ Tiến Lộc thì cần phải "gia cố chiếc kiềng 3 chân trong bếp lửa" của mình, gồm thể chế, cơ sở hạ tầng và nguồn nhân lực. Theo ông, đây cũng chính là nền tảng của năng lực cạnh tranh, yếu tốt cốt lõi để bảo đảm thành công trong hội nhập.

Mặt khác, theo Chủ tịch VCCI, thước đo của việc thực hiện EVFTA là số lượng các doanh nghiệp vừa và nhỏ hai bên làm ăn, buôn bán được với nhau. "Tuyến cao tốc EVFTA mở ra giữa Việt Nam và EU không chỉ cho xe siêu trường, siêu trọng mà còn cho cả các xe tải nhỏ của các hộ kinh doanh, doanh nghiệp vừa và nhỏ", ông Lộc nêu ý kiến.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, chào mừng các vị khách quốc tế tại Hội nghị. Ảnh: VGP/Quang Hiếu

Đưa doanh nghiệp Việt đến được đường đua lớn

Phát biểu kết luận, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhắc lại phát biểu tại lễ ký kết EVFTA vào ngày 30-6-2019 rằng khi đi vào hiệu lực hiệp định này sẽ như một tuyến đường cao tốc quy mô lớn, hiện đại, nối gần hơn giữa EU và Việt Nam.

Từ đây, người dân hai bên dễ dàng hợp tác, giao lưu, các doanh nghiệp của hai bên có thể tiếp cận thuận lợi thị trường của nhau. “Do vậy, dù xe tải hay xe khách, đại bàng hay chim sẻ sẽ cùng đi, cùng bay trên cao tốc ấy”, Thủ tướng lưu ý.

Nhấn mạnh một số nội dung hướng vào cơ hội và hành động khi lưu thông trên cao tốc EVFTA, Thủ tướng lưu ý không phải đén nay đất nước mới tham gia EVFTA, mà Việt Nam đã có 13 FTA đang thực thi, trong đó có 2 hiệp định với nội dung rất mới, đó là CPTPP và EVFTA.

Theo Thủ tướng, Chính phủ đã có kế hoạch hành động với 5 nhóm và 41 nhiệm vụ cụ thể cho các bộ ngành, địa phương và doanh nghiệp. Từ đó, Thủ tướng yêu cầu các bộ ngành, địa phương cần chủ động và tích cực hành động hơn nữa trong việc triển khai kế hoạch thực thi EVFTA.

Thủ tướng cũng yêu cầu phải thường xuyên rà soát, đánh giá kết quả thực hiện, rút kinh nghiệm để làm tốt hơn hiệp định này. Các bộ trưởng, chủ tịch UBND của 63 tỉnh, thành phải trực tiếp chỉ đạo, ưu tiên triển khai thực thi EVFTA một cách hiệu quả, đồng thời cần tăng cường phối hợp, tránh tình trạng “quyền anh, quyền tôi” và phải đặt lợi ích quốc gia lên cao nhất.

May mặc là một trong những nhóm ngành hàng được cho là sẽ hưởng lợi nhiều tư EVFTA. Ảnh minh họa: Lê Hoàng

“Bộ Công Thương phải là cơ quan đầu mối, là nhạc trưởng điều phối các nỗ lực thực thi EVFTA, tránh dàn trải, phân tán nguồn lực, bảo đảm sự thống nhất trong quá trình áp dụng và triển khai hiệu quả các cam kết”, Thủ tướng nói và cho rằng điều quan trọng là hình thành các quy hoạch phát triển gắn với hệ thống kết cấu hạ tầng, là yêu cầu cơ bản cho đầu tư hợp tác thành công của các doanh nghiệp.

Song song đó, cần đặc biệt chú trọng khâu đào tạo nguồn nhân lực về quản lý nhà nước trong hội nhập quốc tế. Đây là điểm nghẽn của chúng ta mà muốn giải quyết căn cơ, phải có cách làm bài bản theo thời gian.

Thủ tướng cũng lưu ý cần tiếp tục cải cách thể chế tốt hơn nữa để phục vụ cho sự phát triển bền vững của đất nước cũng như phát triển quan hệ bền vững Việt Nam - EU, nhất là thực thi tốt hiệp định EVFTA.

Đối với các doanh nghiệp, Thủ tướng cho rằng cần phải có sự hợp tác, học hỏi kinh nghiệm của nhau, phải liên kết chuỗi vì riêng rẽ từng doanh nghiệp khó có đủ sức mạnh cạnh tranh, không tận dụng được hiệu quả cơ hội mang lại từ EVFTA.

Hùng Lê