Cần thể chế hóa việc quyết định đầu tư các dự án thuộc lĩnh vực y tế, giáo dục khác với quy hoạch

Quang cảnh phiên làm việc của Quốc hội sáng 28/11. Ảnh: VPQH cung cấp.

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, sáng 28/11, Quốc hội thảo luận tại Hội trường về dự thảo Luật Quy hoạch (sửa đổi).

Việc lựa chọn tư vấn quy hoạch phải bảo đảm tính khách quan, minh bạch

Phát biểu thảo luận, đại biểu Nguyễn Thị Ngọc Xuân (Đoàn ĐBQH Thành phố Hồ Chí Minh) bày tỏ sự thống nhất cao với báo cáo tiếp thu, giải trình của Bộ Tài chính. Theo đại biểu, dự thảo Luật Quy hoạch (sửa đổi) với nhiều quy định đổi mới, mang tính kiến tạo, giải phóng các điểm nghẽn và phát huy hiệu quả công cụ quy hoạch cho phát triển kinh tế - xã hội đất nước.

Đại biểu Nguyễn Thị Ngọc Xuân phát biểu thảo luận. Ảnh: VPQH cung cấp.

Tuy nhiên, theo đại biểu, chất lượng tư vấn lập quy hoạch thời gian qua chưa đồng đều. Ở nhiều nơi, tiến độ quy hoạch bị kéo dài, nội dung thiếu tính khả thi, hoặc phải điều chỉnh nhiều lần do chất lượng không cao.

Theo đại biểu, nguyên nhân chính là năng lực một số đơn vị tư vấn còn hạn chế, thiếu kinh nghiệm, thiếu công cụ phân tích hiện đại và chưa đáp ứng yêu cầu tích hợp quy hoạch theo phương pháp mới.

Vì vậy, đại biểu kiến nghị, tại khoản 4 Điều 21 quy định về tổ chức tư vấn lập quy hoạch, cần quy định chặt chẽ hơn về khung tiêu chí năng lực tối thiểu đối với tổ chức tư vấn, bao gồm năng lực chuyên môn, đội ngũ chuyên gia, kinh nghiệm thực hiện quy hoạch, năng lực tài chính và năng lực ứng dụng công nghệ số…

Đồng thời, việc lựa chọn tư vấn phải được thực hiện theo quy trình, cạnh tranh minh bạch để bảo đảm tính khách quan và nâng cao chất lượng ngay từ khâu đầu vào của quy hoạch; giao cho Chính phủ quy định chi tiết trên cơ sở khung năng lực đó, đối với những lĩnh vực cần có quy hoạch chuyên ngành, nghiên cứu, bổ sung thêm các tiêu chí về năng lực chuyên môn do Bộ trưởng hướng dẫn chi tiết.

Các đại biểu tham dự Phiên họp. Ảnh: VPQH cung cấp.

Bên cạnh đó, về Hội đồng thẩm định quy hoạch, tại khoản 3 Điều 33 dự thảo quy định: trường hợp cần thiết, Hội đồng thẩm định “có thể” lựa chọn tư vấn phản biện độc lập. Tuy nhiên, theo đại biểu, với những quy hoạch có tác động ảnh hưởng chiến lược ở quy mô quốc gia, vùng và tỉnh, tính độc lập và khách quan trong thẩm định phải được bảo đảm bằng quy định bắt buộc.

Việc để phản biện độc lập không mang tính bắt buộc có thể dẫn đến khả năng hình thành xung đột lợi ích, đặc biệt khi cơ quan lập quy hoạch và cơ quan thẩm định có sự tham gia của cùng một nhóm chuyên gia.

“Việc bổ sung quy định phản biện độc lập mang tính bắt buộc trong dự thảo luật đối với các loại quy hoạch quan trọng sẽ nâng cao chất lượng thẩm định, giảm rủi ro và tiệm cận thông lệ quốc tế trong đánh giá, thẩm định, đảm bảo tính khả thi của quy hoạch”, đại biểu kiến nghị.

Không phân biệt đầu tư công và đầu tư tư đối với các dự án y tế, giáo dục

Phát biểu thảo luận, đại biểu Nguyễn Thị Mai Thoa (Đoàn ĐBQH thành phố Hải Phòng) bày tỏ sự quan tâm đến khoản 4, Điều 48, quy định về trường hợp quyết định chủ trương đầu tư và quyết định đầu tư khác với các quy hoạch có liên quan.

Đại biểu Nguyễn Thị Mai Thoa phát biểu thảo luận. Ảnh: VPQH cung cấp.

Theo đó, dự thảo Luật hiện quy định: Đối với dự án đầu tư công đặc biệt, dự án đầu tư công khẩn cấp theo quy định của pháp luật về đầu tư công, cơ quan có thẩm quyền quyết định đầu tư dự án được phép quyết định đầu tư khác với các quy hoạch có liên quan bảo đảm phù hợp với yêu cầu phát triển của đất nước.

Theo đại biểu, quy định như vậy có nghĩa là chỉ đối với các dự án đầu tư công và các trường hợp đặc biệt, khẩn cấp thì được quyết định khác với quy hoạch.

“Tôi đề nghị bổ sung thêm: "đối với các dự án đầu tư thuộc lĩnh vực y tế, giáo dục", không phân biệt đầu tư công và đầu tư tư cũng được quyết định đầu tư khác với các quy hoạch có liên quan và phù hợp với yêu cầu phát triển của đất nước”, đại biểu kiến nghị.

Theo đại biểu, quy định như vậy nhằm thể chế hóa chủ trương của Đảng trong Nghị quyết số 71, 72 của Bộ Chính trị về phát triển giáo dục và y tế, 2 nghị quyết này đã ghi rõ: Ưu tiên dành quỹ đất sạch, cho phép chuyển đổi linh hoạt mục đích sử dụng đất sang đất giáo dục, y tế; tập trung giải phóng mặt bằng, giao đất sạch cho các dự án giáo dục, đào tạo, y tế. Chủ trương này cần được thể chế hóa bằng các quy định cụ thể của Luật quy hoạch liên quan đến quyết định chủ trương đầu tư, quyết định đầu tư do một trong những yêu cầu để chuyển mục đích sử dụng đất là phải phù hợp với quy hoạch.

Các đại biểu tham dự Phiên họp. Ảnh: VPQH cung cấp.

Thứ hai, kiến nghị trên của đại biểu nhằm tháo gỡ những vướng mắc, khó khăn về thủ tục hành chính khi đầu tư các dự án trong lĩnh vực y tế và giáo dục liên quan đến điều chỉnh quy hoạch mất rất nhiều thời gian hiện nay. Có những dự án phải mất 3-4 năm.

Bên cạnh đó, kiến nghị cũng nhằm thúc đẩy mạnh mẽ sự tham gia của khu vực kinh tế tư nhân, huy động các nguồn lực xã hội vào công tác chăm sóc sức khỏe Nhân dân và giáo dục đào tạo, chia sẻ gánh nặng về nguồn lực đầu tư với ngân sách nhà nước để thực hiện tốt các mục tiêu đề ra trong lĩnh vực này, nhất là các mục tiêu đã được khẳng định trong các Nghị quyết của Bộ Chính trị mới ban hành, được cụ thể hóa trong các chỉ tiêu về huy động nguồn lực trong 2 chương trình mục tiêu quốc gia về giáo dục và y tế QH sẽ thảo luận và quyết định về chủ trương đầu tư.

Theo đại biểu, hiện nay các quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục, y tế theo quy định sẽ được tổng hợp vào Quy hoạch tỉnh, quy hoạch chuyên ngành trong lĩnh vực này là quy hoạch đối với các cơ sở giáo dục y tế công lập. Vì vậy, việc quyết định các dự án đầu tư tư nhân nếu yêu cầu căn cứ vào quy hoạch đất đai và quy hoạch ngành thì không thực sự phù hợp.

“Do vậy, cần thể chế hóa việc cho phép quyết định đầu tư các dự án thuộc lĩnh vực y tế, giáo dục khác với quy hoạch tỉnh và quy hoạch chuyên ngành khi đáp ứng tiêu chí phù hợp với yêu cầu phát triển của đất nước. Sau khi dự án được quyết định đầu tư, vẫn cần thực hiện yêu cầu là: quy hoạch có liên quan phải được kịp thời rà soát, điều chỉnh theo trình tự, thủ tục rút gọn theo quy định”, đại biểu kiến nghị.

Vũ Cảnh