Cần thiết lập Quỹ phòng thủ dân sự để kịp thời ứng phó khi xảy ra thảm họa, sự cố

Chiều 14/2, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về một số vấn đề lớn còn ý kiến khác nhau của dự án Luật Phòng thủ dân sự, trong đó có nội dung quy định về Quỹ Phòng thủ dân sự.

Báo cáo tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh của Quốc hội Lê Tấn Tới cho biết, trong quá trình tiếp thu, chỉnh lý, một số ý kiến tán thành với dự thảo Luật để chủ động trong nguồn lực ứng phó; một số ý kiến đề nghị cân nhắc không quy định Quỹ Phòng thủ dân sự hay hợp nhất các quỹ, vì dễ trùng lắp nguồn thu, khó vận động đóng góp, chồng chéo với các quỹ đã có trong luật chuyên ngành, bảo đảm từ ngân sách Nhà nước cho các hoạt động phòng chống thiên tai, dịch bệnh. Có ý kiến đề nghị chỉ quy định việc thành lập quỹ, còn các nội dung khác giao cấp có thẩm quyền quy định chi tiết.

Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh của Quốc hội Lê Tấn Tới trình bày báo cáo một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự án Luật Phòng thủ dân sự. (Ảnh: DUY LINH)

Trên cơ sở ý kiến của đại biểu Quốc hội và các cơ quan có liên quan, đa số ý kiến trong Thường trực Ủy ban Quốc phòng và An ninh đề nghị không quy định Quỹ Phòng thủ dân sự mà thiết kế phương án linh hoạt hơn về việc hình thành quỹ trong trường hợp thật sự cần thiết.

Thường trực Ủy ban Quốc phòng và An ninh xây dựng 2 phương án xin ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Phương án 1 là giữ quy định về Quỹ Phòng thủ dân sự như dự thảo Chính phủ trình (tại điểm b khoản 2 Điều 43 và Điều 44).

Phương án 2 là sửa sửa điểm b khoản 2 Điều 43 (Tài chính, lực lượng, phương tiện, dữ trữ cho phòng thủ dân sự) thành: “b) Trong trường hợp cấp bách, Thủ tướng Chính phủ quyết định thành lập quỹ theo quy định của pháp luật để quản lý, sử dụng các nguồn tài trợ, hỗ trợ, đóng tự nguyện bằng tiền, tài sản của các tổ chức, cá nhân trong nước và ngoài nước và các nguồn hợp pháp khác cho hoạt động phòng chống, khắc phục hậu quả thảm họa, sự cố”.

“Việc chỉnh sửa này xuất phát từ kinh nghiệm của việc thành lập Quỹ vaccine thời gian qua, thể hiện sự linh hoạt trong huy động kịp thời nguồn lực cho các tình huống đặc biệt cấp bách” - Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh nói.

Cho ý kiến về nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho rằng, theo phương án như Chính phủ trình sẽ không phù hợp với luật ngân sách, bởi hằng năm ngân sách thường xuyên đã bố trí gồm cả nguồn dự toán ngân sách và nguồn dự phòng để thực hiện các nhiệm vụ chi cho phòng chống thiên tai, dịch bệnh…. Nhiệm vụ chi của Quỹ Phòng thủ dân sự trong một số trường hợp có thể trùng với nhiệm vụ chi của ngân sách nhà nước.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật ủng hộ phương án khi cần thiết thì Chính phủ thành lập Quỹ Phòng thủ dân sự giống như Quỹ vaccine Covid-19 vừa qua. Phương án này cũng nhận được sự đồng tình của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định.

Trong khi đó, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn nêu quan điểm, dù theo phương án nào thì cũng cần có quỹ để thực hiện phòng thủ dân sự. Tuy nhiên, vấn đề cần quan tâm là làm thế nào để minh bạch, công khai trong sử dụng quỹ.

Thứ trưởng Quốc phòng, Thượng tướng Nguyễn Tân Cương phát biểu tại phiên họp. (Ảnh: DUY LINH)

Báo cáo giải trình tại phiên họp, Thượng tướng Nguyễn Tân Cương - Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam, Thứ trưởng Quốc phòng nhấn mạnh hoạt động phòng thủ dân sự có phạm vi rất rộng, liên quan đến nhiều lĩnh vực đời sống xã hội; một khi đã xảy ra sự cố, thảm họa thì gây ra ảnh hưởng rất lớn.

Việc Chính phủ đề xuất phương án 1 nhằm có sẵn một nguồn lực trong tay để sử dụng trong trường hợp sự cố, thảm họa xảy ra, qua đó giúp giải quyết được vấn đề cấp thiết ban đầu.

Lấy thí dụ thảm họa động đất vừa qua ở Thổ Nhĩ Kỳ, Thượng tướng Nguyễn Tân Cương cho rằng, một thảm họa lớn như vậy nếu không có nguồn lực lớn ngay lúc đầu thì rất là khó có thể đáp ứng được. Các quốc gia, các tổ chức quốc tế có viện trợ vào thì cũng cần có thời gian. Do vậy, việc thành lập một quỹ ngay lúc đầu là cần thiết.

Bỏ quy định về đánh giá mức độ rủi ro thảm họa, sự cố

Liên quan một số nội dung khác của dự thảo Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh Lê Tấn Tới cho biết, khái niệm “thảm họa” tại khoản 3 dự thảo Luật đã được quy định tại khoản 13 Điều 2 Luật Quốc phòng năm 2018. Các loại “sự cố” hiện đang được quy định gắn với đặc điểm, tính chất của các sự kiện chuyên biệt do các luật chuyên ngành điều chỉnh.

Việc giải thích khái niệm “sự cố” là cần thiết để bảo đảm tính thống nhất chung, đồng thời không trùng với các loại “sự cố” đã được quy định. Thường trực Ủy ban Quốc phòng và An ninh đề nghị cho chỉnh lý lại khái niệm sự cố “là tình huống bất thường do thiên nhiên, dịch bệnh, con người hoặc do hậu quả chiến tranh gây ra có nguy cơ dẫn tới thảm họa”.

Quang cảnh phiên họp chiều 14/2. (Ảnh: DUY LINH)

Về các dạng thảm họa, sự cố (Điều 5), có ý kiến cho rằng, theo dự thảo Luật thì khó phân biệt được các dạng thảm họa, sự cố do thiên nhiên hay do con người gây ra và thảm họa, sự cố khác theo quy định pháp luật; chưa thống nhất với nội hàm của sự cố, thảm họa tại Điều 2 và đề nghị chỉnh sửa lại cho tương ứng với các biện pháp phòng thủ dân sự.

Thường trực Ủy ban Quốc phòng và An ninh thấy rằng, việc phân loại 3 dạng thảm họa, sự cố như dự thảo Luật (thảm họa, sự cố trong chiến tranh; thảm họa, sự cố do thiên nhiên, con người gây ra và các dạng thảm họa, sự cố khác theo quy định pháp luật) mang tính khái quát, trong khi hai khái niệm “sự cố” và “thảm họa” quy định tại khoản 2 và khoản 3 Điều 2 đã thể hiện rõ các nguyên nhân cơ bản của sự cố, thảm họa (do thiên nhiên, dịch bệnh nguy hiểm, con người hoặc chiến tranh gây ra).

Do đó, việc quy định các dạng thảm họa, sự cố ở dự thảo Luật có thể dẫn đến trùng lặp, khó phân biệt. Để bảo đảm tính logic, Thường trực Ủy ban Quốc phòng và An ninh thống nhất với cơ quan soạn thảo đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho bỏ Điều này.

Liên quan đến đánh giá mức độ rủi ro thảm họa, sự cố (Điều 6) và cấp độ phòng thủ dân sự (Điều 21), Thường trực Ủy ban Quốc phòng và An ninh cho rằng, do đặc điểm, tính chất các loại sự cố nên cách thức, tiêu chí phân loại, đánh giá mức độ rủi ro do các loại sự cố cũng khác nhau. Vì vậy, Thường trực Ủy ban Quốc phòng và An ninh thống nhất với cơ quan soạn thảo đề nghị cho bỏ quy định về đánh giá mức độ rủi ro tại khoản 1 Điều 6.

VĂN TOẢN