Cần thiết phải sửa đổi Luật HTX 2012

Đây là đánh giá của các đại biểu tham dự Hội thảo “Luật HTX 2012 và những vấn đề còn bất cập, không phù hợp, cần sửa đổi bổ sung để phù hợp với thực tiễn hoạt động của HTX trong giai đoạn cách mạng công nghiệp (CMCN) 4.0 và Việt Nam hội nhập quốc tế”, do Viện Phát triển kinh tế hợp tác (Liên minh HTX Việt Nam) tổ chức sáng 29/8.

Nhiều điểm cần sửa đổi

Trong gần 25 năm qua, Quốc hội, Chính phủ và các cơ quan liên quan đã xây dựng, ban hành và tổ chức thực hiện hệ thống pháp luật về HTX. Cụ thể, năm 1996, ban hành Luật HTX, năm 2003 sửa đổi, bổ sung và hiện là Luật HTX 2012 đã tạo cơ sở, hành lang pháp lý cho hoạt động và phát triển kinh tế hợp tác.

Ts. Nguyễn Văn Thịnh - nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Nông nghiệp (Văn phòng Chính phủ), cho biết Luật HTX 2012 có 6 ưu điểm cơ bản, gồm: Quy định rõ hơn, cụ thể hơn về tổ chức quản lý và điều hành HTX, Liên hiệp HTX trên tất cả các ngành, lĩnh vực của nền kinh tế đều phải tổ chức 2 bộ máy là quản lý (Hội đồng quản trị - HĐQT) và điều hành (Giám đốc); các nguyên tắc tổ chức và hoạt động của HTX, Liên hiệp HTX cơ bản đã tiếp cận với 7 nguyên tắc HTX do Liên minh HTX quốc tế công bố và đã được nhiều nước trên thế giới áp dụng; quy định Nhà nước phải có chính sách hỗ trợ, ưu đãi đối với HTX, Liên hiệp HTX; Nhà nước công nhận và bảo hộ quyền sở hữu tài sản, vốn, thu nhập, các quyền và lợi ích hợp pháp khác...

Tuy nhiên, trước tác động của cuộc CMCN 4.0 và quá trình hội nhập quốc tế mạnh mẽ của đất nước, Luật HTX 2012 xuất hiện nhiều điểm không còn phù hợp với thực tiễn.

Ông Vũ Văn Mạnh - Giám đốc DDS (Đan Mạch) tại Việt Nam, cho rằng Luật HTX 2012 có nhiều ưu điểm so với Luật HTX 2003. Tuy nhiên, qua thời gian áp dụng vào thực tế, Luật cũng nảy sinh một số bất cập cần sửa đổi. Cụ thể, tại Điều 46, Luật quy định về Phân phối thu nhập nên sửa đổi thành Phân phối lợi nhuận cho dễ hiểu.

Ngoài ra, ông Mạnh còn đề xuất cân nhắc tại Điều 3, Luật quy định tối thiểu 7 thành viên mới đủ điều kiện thành lập HTX, nay nên xem xét số thành viên tối thiểu là từ 5 trở lên. Cũng tại Điều 3, Luật quy định tối thiểu 4 HTX mới trở thành Liên hiệp HTX, thì nên cân nhắc lại có thể từ 2 HTX trở lên.

Tại điều 6, Luật quy định về giao đất, cho thuê đất cần cân nhắc điều kiện nào HTX được “cấp sổ đỏ” cho trụ sở HTX ổn định trong xây dựng các công trình mang tính chất lâu dài, các thành viên yên tâm góp vốn.

Các Điều 9, 14, 15 trong Nghị định 55 quy định HTX nông nghiệp có thể vay tối đa không quá 1 tỷ mà không cần thế chấp. Tuy nhiên, việc tiếp cận vốn không hề dễ dàng đã tạo ra nút thắt về vốn trong sản xuất, kinh doanh. Do vậy, cần sửa đổi để các HTX có thể tiếp cận được vốn vay phục vụ cho sản xuất, kinh doanh.

Luật HTX 2012 xuất hiện nhiều điểm không còn phù hợp với thực tiễn

Đáp ứng yêu cầu thực tiễn

Phát biểu đóng góp ý kiến, Gs.Ts. Chu Tiến Quang - Trưởng ban Nông nghiệp - Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, cho rằng cách hiểu về HTX hiện nay như thế nào là thực sự khó khăn, bởi không phải ai cũng hiểu hết. Do vậy, muốn sửa đổi được Luật HTX 2012 thì phải thực sự hiểu HTX như thế nào. Thứ hai phải xác định HTX là một loại hình doanh nghiệp cho đúng nghĩa, từ đó mới có hướng đề nghị sửa đổi cho phù hợp với thực tiễn. Tiếp theo là phải có quy định trong Luật việc đào tạo, giáo dục thành viên, nhất là vấn đề Luật HTX để giúp cho các thành viên hiểu mình là ai, là cái gì. Là chủ thể của HTX mà không hiểu luật thì quá trình tham gia sao đạt hiệu quả cao, lợi ích chung, sứ mạng của mình đối với HTX.

Vấn đề nữa nên bổ sung trong Luật là phải có kiểm toán HTX bắt buộc, chứ không phải là khuyến khích kiểm toán nội bộ. Kiểm toán là để chỉ ra từng căn bệnh của mỗi HTX, sau đó chỉ ra hướng sửa sai để tạo điều kiện cho các HTX phát triển, chứ không phải là kiểm toán để thui chột sự phát triển của HTX.

Ông Nguyễn Hữu Đạo - Phó Chủ tịch Liên minh HTX Tp.Hải Phòng, cho rằng Luật phải làm rõ công tác quản lý nhà nước đối với HTX nông nghiệp. Luật HTX 2012 không hạn chế về ngành nghề, quy mô, địa giới hành chính, nhưng khi triển khai thực tế thì lại vướng mắc vào một số luật khác. Chẳng hạn logistic của HTX lại vướng vào Luật Thương mại, trong đó có kinh doanh của các HTX cũng rất cần bến bãi và kho ngoại quan. Do vậy, cần rà soát lại các luật có xung đột với Luật HTX để các HTX có thể tham gia các hoạt động theo đúng quy định.

Bên cạnh đó, để thực hiện Luật HTX phải có sự kết nối với các luật khác, các quy định khác và kết nối với các đơn vị, doanh nghiệp khác. Đừng để tình trạng Luật HTX hoạt động độc lập mà thiếu đi sự kết nối dẫn đến kém hoặc không hiệu quả.

Ghi nhận và đánh giá cao ý kiến đóng góp của các đại biểu tại hội nghị, ông Nguyễn Mạnh Cường - Viện trưởng Viện Phát triển kinh tế hợp tác, khẳng định đã tiếp nhận và có báo cáo tổng hợp cho Liên minh HTX Việt Nam có báo cáo tổng hợp chuyển đến các cơ quan chức năng, Chính phủ, Quốc hội để đề xuất sửa đổi cho phù hợp với thực tiễn.

Phạm Duy