Cần thiết xây dựng Đề án Hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới

Nhiệm kỳ có rất nhiều thành tựu

Tại phiên họp, Quốc hội tiếp tục thảo luận về đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025; dự kiến kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2026; Kết quả thực hiện các nghị quyết của Quốc hội về kế hoạch 5 năm giai đoạn 2021-2025: phát triển kinh tế - xã hội; cơ cấu lại nền kinh tế; Báo cáo của Chính phủ, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao về việc ban hành văn bản điều chỉnh nội dung thuộc thẩm quyền của Quốc hội để xử lý vấn đề phát sinh khi thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền và tháo gỡ vướng mắc do quy định của pháp luật…

Phát biểu tại phiên họp, Đại biểu Mai Thị Phương Hoa bày tỏ sự nhất trí cao với Báo cáo của Chính phủ về Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021-2025 cũng như các đánh giá trong Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội.

Theo Đại biểu, đây là một nhiệm kỳ đầy khó khăn, có nhiều việc chưa từng có trong tiền lệ, có việc phải “vừa chạy vừa xếp hàng”, nhưng cũng là một nhiệm kỳ có rất nhiều thành tựu và đạt được kết quả rất đáng trân trọng.

“Và những kết quả này đã và đang khẳng định năng lực, bản lĩnh, tầm nhìn và vai trò dẫn dắt của Đảng, Nhà nước ta trong kỷ nguyên mới của dân tộc; cũng như thể hiện sự đồng lòng, ủng hộ và khát vọng phát triển đất nước của Nhân dân ta”, Đại biểu nhấn mạnh.

Tập trung phát biểu về tái cấu trúc hệ thống pháp luật trong giai đoạn hiện nay, Đại biểu Mai Thị Phương Hoa cho rằng, trong công tác xây dựng pháp luật 5 năm qua, Quốc hội, Chính phủ, Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, TANDTC, VKSNDTC đã tập trung thực hiện và có nhiều giải pháp đột phá, đạt được con số văn bản pháp luật được ban hành phá kỷ lục từ trước đến nay.

Khung pháp luật đã được thiết lập khá cơ bản, đầy đủ trên nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội; hệ thống văn bản quy phạm pháp luật được thiết lập và duy trì theo thứ bậc rõ ràng; tư duy làm luật đã được đổi mới căn bản.

Thể hiện rõ nét hơn vai trò kiến tạo phát triển của Nhà nước thông qua việc ban hành hợp lý các luật

Trước yêu cầu phát triển bứt phá của đất nước trong giai đoạn từ nay tới năm 2045, thực hiện cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy của hệ thống chính trị, thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, thực hiện các Nghị quyết trụ cột gần đây của Bộ Chính trị, trong đó có Nghị quyết số 66-NQ/TW về tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển trong kỷ nguyên mới, đặc biệt để triển khai chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm đó là: “Pháp luật phải đồng bộ, khả thi, minh bạch, ổn định, lấy thực tiễn phát triển làm thước đo, đồng thời có tính dự báo cao, chủ động dẫn dắt sự phát triển chứ không chỉ chạy theo điều chỉnh”, trong bối cảnh tổng kết nhiệm kỳ, Đại biểu kiến nghị một số giải pháp để góp phần tái cấu trúc hệ thống pháp luật.

Cụ thể, theo Đại biểu, hệ thống pháp luật hiện nay ngoài Hiến pháp là đạo luật gốc thì cần phải xác định được Nhóm một số văn bản luật có tính chất trụ cột, nền tảng, trung tâm, có tính ổn định cao để các văn bản luật khác phải tuân theo và bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ và gắn kết cao.

“Ví dụ xác định các nhóm luật trụ cột như nhóm các luật về tổ chức bộ máy nhà nước, nhóm các luật liên quan đến quyền con người, quyền công dân; nhóm các luật về kinh doanh; nhóm các luật thuế và ngân sách nhà nước…”, Đại biểu gợi mở.

Quang cảnh phiên họp.

Theo Đại biểu, làm được điều này sẽ tránh được tình trạng luật chuyên ngành nào cũng có điều khoản ưu tiên áp dụng hoặc luật chuyên ngành nào cũng có thể sửa đổi những nguyên tắc cơ bản, ổn định của những văn bản luật có tính chất “trụ cột”, làm phá vỡ tính thống nhất của hệ thống pháp luật.

Đại biểu Mai Thị Phương Hoa cũng cho rằng, các luật cần cơ bản quy định theo lĩnh vực mà không nên quy định theo đối tượng để tránh tình trạng mâu thuẫn, chồng chéo, trùng lắp hoặc thiếu đồng bộ. Những lĩnh vực mới phát sinh như kinh tế số, kinh tế dữ liệu, trí tuệ nhân tạo, … cần được kịp thời luật hóa hoặc ban hành nghị quyết thí điểm.

“Việc chậm hình thành các ngành, lĩnh vực pháp luật mới sẽ làm cho việc điều chỉnh pháp luật trong một số trường hợp trở nên bị động, thiếu tính dẫn dắt và dự báo. Cần hạn chế tình trạng chia quá nhỏ các lĩnh vực cần có luật điều chỉnh. Đơn cử, tại kỳ họp này, Chính phủ đang trình việc nhập Luật An toàn thông tin mạng năm 2015 và Luật An ninh mạng năm 2018 để khắc phục tình trạng này”, Đại biểu nói.

Ngoài ra, theo Đại biểu Mai Thị Phương Hoa, cần thể hiện rõ nét hơn vai trò kiến tạo phát triển của Nhà nước thông qua việc ban hành hợp lý các luật thúc đẩy phát triển các ngành, lĩnh vực được ưu tiên phát triển, như các cơ chế đặc thù, vượt trội, có sức cạnh tranh quốc tế để kích hoạt các cực tăng trưởng, thúc đẩy các ngành công nghiệp, các công nghệ chiến lược…, như vừa qua Quốc hội đã ban hành Nghị quyết về Trung tâm tài chính quốc tế.

Để khắc phục tình trạng hệ thống pháp luật hiện hành còn nhiều tầng nấc, nhiều loại văn bản, Đại biểu cho rằng cần nghiên cứu giảm bớt một số loại văn bản quy phạm pháp luật. Đồng thời, cần xác định rõ hơn nữa phạm vi điều chỉnh của từng loại văn bản quy phạm pháp luật, như vấn đề nào phải được quy định trong luật, pháp lệnh, những vấn đề nào quy định trong nghị định, thông tư…; và phân định rành mạch hơn nữa thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật của các chủ thể ban hành.

“Công tác pháp điển hóa, hợp nhất văn bản quy phạm pháp luật, tổ chức cơ sở dữ liệu pháp luật, phổ biến giáo dục pháp luật cần nhanh chóng, thuận tiện hơn, lấy người dân làm trung tâm và thực hiện chuyển đổi số nhiều hơn nữa nhằm đáp ứng nhu cầu tra cứu, tìm hiểu, áp dụng pháp luật. Tránh tình trạng chậm trễ, gây khó khăn cho cán bộ, công chức, người thực thi pháp luật và người dân, doanh nghiệp”, Đại biểu nói thêm.

Đề cập đến việc Bộ Tư pháp đang chủ trì xây dựng Đề án “Hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới”, Đại biểu cho rằng đây là một việc làm rất quan trọng và cần thiết trong giai đoạn hiện nay.

“Nếu tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị đã “thẳng hàng, ngay lối” thì hệ thống pháp luật cũng phải được tái cấu trúc để các văn bản pháp luật “thẳng hàng” và vững chãi, ổn định hơn; như vậy thể chế sẽ không còn là điểm nghẽn mà sẽ là động lực cho kiến tạo phát triển”, Đại biểu nói.

Minh Khôi