Cần thu hồi quyết định cấp đất sai đối tượng và quy trình thủ tục xảy ra ở xã Vĩnh Sơn

Một số văn bản, giấy tờ thừa nhận việc UBND huyện Vĩnh Linh cấp đất sai đối tượng và quy trình thủ tục gây ra tranh chấp kéo dài - Ảnh: N.K

Nguyên nhân xảy ra tranh chấp

Trước năm 2002, vợ chồng ông Phan Văn Sáng và bà Trần Thị Xuân công tác tại Trường THCS Vĩnh Sơn, Vĩnh Linh. Tháng 4/2002, vợ chồng ông Sáng xin mua lại hồ cá của nhà trường để tạo đất thổ cư. Ngày 7/6/2002 hộ ông Phan Văn Sáng được UBND huyện Vĩnh Linh cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng (CNQSD) đất có số hiệu U563025 tại thửa đất số 56, tờ bản đồ số 03 với diện tích 747 m2 tại thôn Huỳnh Thượng, xã Vĩnh Sơn, huyện Vĩnh Linh. Căn cứ Điều 27 Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2000 và Điều 232, Điều 233 của Bộ Luật Dân sự năm 1995 quy định thì quyền sử dụng đất diện tích 747 m2 là tài sản chung của vợ chồng ông Phan Văn Sáng và bà Trần Thị Xuân trong thời kỳ hôn nhân.

Tuy nhiên do ông Sáng và bà Xuân rạn nứt tình cảm có khả năng ly hôn, vì mục đích tẩu tán tài sản nên ông Sáng đã tự ý viết giấy chuyển nhượng quyền thừa kế đất cho người em là Phan Tài Thoại. Sau khi có được giấy chuyển nhượng quyền thừa kế từ ông Sáng và biên bản thỏa thuận phân chia tài sản, năm 2003 ông Thoại tiến hành các thủ tục và được UBND huyện Vĩnh Linh ban hành Quyết định số 719/QĐ-UB ngày 16/4/2003 về việc cấp đổi giấy CNQSD đất số X907689 với diện tích 1.937 m2 theo tờ bản đồ 24 thửa số 993/1 có diện tích 747 m2 đất vườn, tờ bản đồ 40 thửa số 692 diện tích 802 đất m2 đất vườn, tờ bản đồ 40, thửa số 692 diện tích 200 đất m2 đất ở, tờ bản đồ 40, thửa số 687 diện tích 188 m2 đất vườn.

Đến năm 2014 khi biết ông Phan Tài Thoại được UBND huyện Vĩnh Linh cấp giấy CNQSD đất với diện tích 747 m2 là diện tích đất mà UBND huyện Vĩnh Linh đã cấp cho hộ ông Phan Văn Sáng tại Quyết định số U563025, bà Xuân đã làm đơn gửi Tòa án nhân dân huyện Vĩnh Linh khởi kiện ông Phan Tài Thoại yêu cầu phải trả lại toàn bộ diện tích đất 747 m2 và đề nghị UBND huyện Vĩnh Linh ra quyết định thu hồi quyết định cấp giấy CNQSD đất cho ông Phan Tài Thoại. Ngày 23/4/2014, tại trụ sở UBND xã Vĩnh Sơn, vợ chồng ông Sáng, bà Xuân cùng vợ chồng ông Thoại, bà Lành lập biên bản thỏa thuận phân chia tài sản chung của vợ chồng diện tích 747 m2 đất mỗi người được hưởng 1/2 diện tích. Bà Xuân được quyền sử dụng diện tích 344 m2 , phần còn lại ông Sáng chuyển nhượng cho em trai là ông Thoại theo hình thức tặng cho tài sản. Biên bản được UBND xã Vĩnh Sơn chứng thực. Mặc dù biên bản thỏa thuận đã được lập nhưng phía ông Thoại đơn phương không chấp hành nên bà Xuân liên tục khiếu kiện để đòi lại diện tích đất của mình.

Giấy CNQSD đất số X907689 có giá trị pháp lý không?

Muốn xác định tính pháp lý của giấy CNQSD đất số X907689 của ông Phan Tài Thoại trước hết là xét đến tính hợp pháp của giấy chuyển nhượng quyền sử dụng đất giữa ông Phan Văn Sáng với ông Phan Tài Thoại. Căn cứ theo Điều 691, 692, 705,707,708 Bộ Luật Dân sự năm 1995 quy định thì hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất phải được lập thành văn bản và có chứng thực của UBND cấp có thẩm quyền. Nội dung hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất phải ghi rõ họ tên, địa chỉ của các bên, lý do chuyển nhượng, quyền và nghĩa vụ của các bên, giá chuyển nhượng và thời hạn thanh toán. Vậy nhưng ngày 21/9/2002, ông Sáng viết tay giấy chuyển nhượng quyền thừa kế đất chuyển nhượng diện tích 747 m2 cho ông Thoại, không có chữ ký của ông Thoại là người nhận chuyển quyền sử dụng đất và không được công chứng hoặc chứng thực của cơ quan có thẩm quyền. Mặt khác, diện tích 747 m2 đất là tài sản chung của vợ chồng ông Sáng, bà Xuân trong thời kỳ hôn nhân nhưng ông Sáng viết giấy chuyển nhượng cho ông Thoại không có sự bàn bạc, thỏa thuận, đồng ý của bà Xuân là vi phạm Điều 2,10 của Nghị định số 17/1999/ NĐ-CP ngày 29/3/1999 của Chính phủ về thủ tục chuyển đổi, chuyển nhượng, cho thuê cho lại, thừa kế quyền sử dụng đất và thế chấp góp vốn bằng giá trị quyền sử dụng đất. Căn cứ Điều 137, 139, 232, 691, 707, 708 của Bộ Luật Dân sự năm 1995 quy định thì giấy chuyển nhượng quyền thừa kế đất ngày 21/9/2002 của ông Sáng không tuân thủ theo hình thức và nội dung nên bị vô hiệu hóa.

Vậy nhưng UBND huyện Vĩnh Linh căn cứ trên giấy chuyển nhượng quyền thừa kế đất ngày 21/9/2002 của ông Sáng để cấp giấy CNQSD đất số X907689 ngày 16/4/2003 cho ông Phan Tài Thoại, bà Nguyễn Thị Lành với diện tích 1.937 m2 , trong đó có diện tích 747 m2 đất, thuộc thửa số 993/1, tờ bản đồ số 24 và UBND huyện Vĩnh Linh không ban hành quyết định thu hồi giấy CNQSD đất số U563025 ngày 7/6/2002 của hộ ông Phan Văn Sáng là không đúng quy định tại điểm e khoản 4 chương 4; điểm d, Phần 4, Mục II, Chương 3 về thủ tục đăng ký đất đai theo quy định tại Thông tư 1990/2001/TT-TCĐC ngày 30/11/2001 của Tổng cục Địa chính (nay là Bộ Tài nguyên và Môi trường) và Điều 21, 73 Luật Đất đai năm 1993.

Những sai sót, trách nhiệm thuộc về ai?

Mục đích cuối cùng của bà Xuân là đòi lại diện tích đất 747 m2 mà UBND huyện Vĩnh Linh đã cấp cho ông Phan Tài Thoại chồng lên diện tích đất của hộ ông Phan Văn Sáng. Tuy nhiên vợ chồng ông Thoại, bà Lành lại cho rằng giấy chuyển nhượng của ông Sáng là hợp pháp nên không chấp nhận yêu cầu hủy giấy CNQSD đất X907689 mà UBND huyện Vĩnh Linh đã cấp cho ông. Đồng thời buộc ông Sáng, bà Xuân phải bồi thường tiền đổ đất san lấp mặt bằng số tiền 300 triệu đồng và buộc ông Sáng, bà Xuân phải trả tiền chênh lệch tại thời điểm chuyển nhượng là 7 triệu đồng, còn hiện tại là 1,2 tỉ đồng.

Tại phiên làm việc với Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Trị vào ngày 29/7/2020, ông Phan Văn Sáng cho rằng vào thời điểm đó do phải chuyển công tác từ Trường THCS Vĩnh Sơn về Trường Dân tộc Nội trú huyện nên ông phải di chuyển chỗ ở về thôn Tứ Chính, xã Vĩnh Tú. Vì vậy ông Sáng tự viết giấy chuyển nhượng đất cho ông Thoại nhằm mục đích bảo vệ đất ao cá cho gia đình. Trong đó có nhờ ông Thoại bỏ tiền ra đổ đất lấp ao cá với mục đích muốn chia cho ông Thoại 1/2 diện tích đất. Đặc biệt là không có việc ông Sáng mượn của ông Thoại số tiền 7 triệu đồng như giấy cam kết viết ngày 10/7/2002. Ngoài ra, ông Sáng đồng ý với yêu cầu khởi kiện đòi lại đất của bà Xuân và hủy giấy chuyển nhượng, giấy CNQSD đất của ông Thoại, buộc ông Thoại phải trả lại diện tích 747 m2 đất và đồng ý trả lại chi phí tôn tạo đất một khi ông Thoại cung cấp đầy đủ giấy tờ chứng minh giá trị tiền đất mà ông Thoại đã đổ để san lấp hồ cá.

Đối với trách nhiệm của UBND xã Vĩnh Sơn trong vụ kiện đòi lại đất của bà Trần Thị Xuân, hiện nay chúng tôi đã có văn bản số 37/CV-UBND về việc trả lời công dân của UBND xã Vĩnh Sơn ký ngày 14/6/2021 gửi bà Trần Thị Xuân có nội dung như sau: “…Sau khi xem xét lại quá trình thực hiện việc chứng thực cũng như các văn bản pháp luật có liên quan, UBND xã Vĩnh Sơn nhận thấy việc xác nhận có những điểm sai như sau: Biên bản thỏa thuận phân chia tài sản và cam kết thực hiện bị sai về diện tích đất. Trong đó, tổng diện tích đất là 747 m2 gồm 200 m2 đất ở và 447 m2 đất vườn. Diện tích phân chia đất ở và đất vườn bị thiếu 100 m2 so với tổng diện tích. UBND không thực hiện chứng thực chữ ký mà chỉ ký xác nhận như các văn bản thông thường là không đúng với thủ tục hành chính. Ông Thân Trọng Dũng có quyết định và nhận nhiệm vụ Chủ tịch UBND xã từ ngày 1/8/2014 mà văn bản thỏa thuận phân chia tài sản và cam kết thực hiện được lập vào ngày 23/4/2014. Do đó, ông Thân Trọng Dũng ký chứng thực của UBND xã Vĩnh Sơn vào văn bản trên là sai quy định do lỗi của bộ phận văn phòng, tư pháp tham mưu trong soạn thảo và chứng thực văn bản. Từ những điểm trên, UBND xã Vĩnh Sơn, huyện Vĩnh Linh xin rút lại việc chứng thực đó, nghĩa là giá trị pháp lý của việc chứng thực tại biên bản thỏa thuận phân chia tài sản nói trên là không còn giá trị”.

Hướng giải quyết tranh chấp

Để xử lý trách nhiệm của chính quyền và trả lời kiến nghị của công dân, ngày 29/7/2020, UBND huyện Vĩnh Linh đã có văn bản số 1162/UBND-TNMT nêu ý kiến vụ việc do Chủ tịch UBND huyện Vĩnh Linh Thái Văn Thành ký gửi Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Trị có nội dung khẳng định việc chuyển nhượng đất của ông Phan Văn Sáng cho ông Phan Tài Thoại không đúng quy định của pháp luật và việc cấp đổi giấy CNQSD đất số X907689 cấp cho hộ ông Phan Tài Thoại với diện tích 1.937 m2 là vi phạm trình tự, thủ tục quy định tại Thông tư 1900/2001/ TT-TCĐC hướng dẫn đăng ký đất đai, lập hồ sơ địa chính và cấp giấy CNQSD đất ngày 30/11/2001 của Tổng cục Địa chính. Vì vậy, UBND huyện Vĩnh Linh kiến nghị Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Trị xem xét hủy giấy CNQSD đất số X907689 cấp cho hộ ông Phan Tài Thoại để lập lại hồ sơ cấp lại giấy CNQSD đất theo đúng quy định hiện hành.

Trao đổi với chúng tôi, Phó Chủ tịch UBND huyện Vĩnh Linh Nguyễn Anh Tuấn thừa nhận về những sai sót trong quá trình cấp, đổi giấy CNQSD đất cho hộ ông Phan Tài Thoại dẫn đến tình trạng tranh chấp kéo dài. Sai sót đầu tiên là từ cơ sở rồi đến Trung tâm kỹ thuật địa chính tỉnh trong việc chứng thực và đo đạc diện tích đất. Tiếp đó, cơ quan tham mưu UBND huyện thiếu kiểm tra, rà soát nên dẫn đến việc UBND huyện ban hành quyết định cấp đất mới mà không thu hồi quyết định cũ dẫn đến cấp chồng lên cùng một diện tích. Vì vậy, để bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho công dân mà ở đây là bà Trần Thị Xuân và ông Phan Văn Sáng, UBND huyện đang tích cực chỉ đạo UBND xã Vĩnh Sơn, các phòng, ban liên quan nhận trách nhiệm, kịp thời khắc phục sai sót, tiến hành cấp đổi lại giấy CNQSD đất đúng đối tượng, đúng quy trình thủ tục để trả lại sự công bằng cho người dân và hạn chế tình trạng khiếu kiện kéo dài, góp phần ổn định đời sống dân sinh và trật tự trị an trên địa bàn huyện.

Hồ Nguyên Kha