Cần tiếp cận tổng thể, toàn diện, lâu dài trong nghiên cứu thiên tai

Các nhà khoa học trao đổi ý kiến tại Hội thảo.

Hội thảo do Thứ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Hoàng Giang, và Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Tuấn Anh, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam chủ trì.

Tham dự Hội thảo có đại diện lãnh đạo các đơn vị thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Tài Nguyên và Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam cùng các nhà khoa học.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Tuấn Anh, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam phát biểu khai mạc Hội thảo.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Tuấn Anh, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam cho biết, tai biến thiên nhiên, trong đó có tai biến địa chất như trượt lở, nứt đất, sụt lún, động đất, sạt lở, xói lở bờ sông, bờ biển đã và đang gây những thiệt hại rất lớn về người và tài sản, ảnh hưởng lớn tới hoạt động kinh tế, giao thương.

Chỉ trong tháng 7 và 8/2023, hàng loạt các vụ trượt lở, sạt trượt, nứt đất đã xảy tại Tây Nguyên. Tại đồng bằng sông Cửu Long, từ nhiều năm qua, tình hình sạt lở bờ sông, xói lở bờ biển đang diễn biến rất phức tạp và có xu hướng gia tăng cả về phạm vi và quy mô.

Thủ tướng Chính phủ đã nhiều lần trực tiếp kiểm tra, đánh giá trên hiện trường và có những chỉ đạo quyết liệt nhằm giảm thiểu tác động của tai biến thiên nhiên.

Trước những diễn biến trượt lở, nứt đất tại Tây Nguyên, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã phối hợp Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức đoàn công tác nhằm khảo sát, đánh giá sơ bộ hiện trạng, nguyên nhân, làm căn cứ cho các đề xuất, định hướng tiếp theo.

Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã có những nghiên cứu tiên phong đánh giá về vấn đề thiên tai từ những năm 1980 của thế kỷ trước. Qua hơn 30 năm nghiên cứu, đã xây dựng và phát triển hệ thống phương pháp luận, phương pháp nghiên cứu nhằm đánh giá nguy cơ tai biến, giám sát và tiến tới cảnh báo sớm, cảnh báo gần với thời gian thực.

Hội thảo nhằm đánh giá, trao đổi về những vấn đề đã đạt được cũng như tiến tới đề xuất những nhóm vấn đề, những nhiệm vụ đột phá về phương pháp, công nghệ phát hiện, giám sát, cảnh báo và chỉnh trị nhằm giảm thiểu thiệt hại do các tai biến thiên nhiên tại vùng đồng bằng sông Cửu Long và Tây Nguyên nói riêng và trên toàn lãnh thổ Việt Nam nói chung.

Các báo cáo tại Hội thảo đã trình bày tóm tắt kết quả khảo sát đánh giá hiện trạng tình hình trượt lở, sạt lở khu vực phía nam Tây Nguyên thuộc các tỉnh Lâm Đồng, Đắk Nông; các kết quả nghiên cứu về tình hình sạt lở sông, biển ở đồng bằng sông Cửu Long, thực trạng, nguyên nhân, giải pháp và báo cáo tổng quan tình hình nghiên cứu các thiên tai địa chất trên toàn lãnh thổ Việt Nam.

Các nhà khoa học cho rằng, vấn đề trượt, sạt lở đất ở Tây Nguyên, sạt lở sông, biển ở đồng bằng sông Cửu Long bên cạnh việc liên quan trực tiếp đến rất nhiều yếu tố tự nhiên như địa hình, địa mạo, thủy thạch động lực, khí tượng thủy văn và biến đổi khí hậu... còn có yếu tố tác động từ phía con người trong các hoạt động dân sinh.

Các trao đổi thảo luận trong Hội thảo cho thấy, cần có cách tiếp cận tổng thể, toàn diện, lâu dài trong nghiên cứu thiên tai. Việc tổ chức thực hiện các nghiên cứu thiên tai cần theo cách tiếp cận từ khái quát đến chi tiết, từ quy mô quốc gia, đến vùng miền, cấp huyện, khu dân cư, công trình với các cách tiếp cận, hệ phương pháp và mục tiêu khác nhau tương ứng với từng quy mô; tăng cường vai trò phối hợp của các bộ, ngành: Khoa học và Công nghệ, Tài nguyên và Môi trường, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam; sự phối hợp giữa các chương trình khoa học, công nghệ trọng điểm và sự phối hợp liên ngành và đa ngành của các chuyên môn khoa học trong nghiên cứu thiên tai.

Lãnh đạo Bộ Khoa học và Công nghệ và Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam trao đổi, ghi nhận ý kiến của các nhà khoa học.

Phát biểu kết luận Hội thảo, Thứ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Hoàng Giang nhấn mạnh, trong nhiều năm qua, Bộ Khoa học và Công nghệ luôn đồng hành cùng các nhà khoa học trong nghiên cứu các tai biến thiên nhiên.

Bộ Khoa học và Công nghệ mong muốn nhận được nhiều ý kiến đóng góp, nhiều đề xuất từ các bộ, ngành, cơ quan, đơn vị trong phát hiện, giám sát, cảnh báo và chỉnh trị nhằm giảm thiểu thiệt hại do các tai biến thiên nhiên tại vùng đồng bằng sông Cửu Long và Tây Nguyên nói riêng và trên toàn lãnh thổ Việt Nam nói chung.

Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Giang cảm ơn các ý kiến, đề xuất của các nhà khoa học tại Hội thảo và yêu cầu các Vụ quản lý ngành của Bộ, Văn phòng các chương trình, Ban Chủ nhiệm các chương trình KC.08, KC.09 tham khảo, chủ động đề xuất đặt hàng các nhiệm vụ về phòng, chống thiên tai để sớm thực hiện trong giai đoạn tới, góp phần giảm thiểu các thiệt hại do thiên tai, góp phần thực hiện thắng lợi các Nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ương, định hướng phát triển kinh tế-xã hội của các vùng trọng điểm.