Cẩn trọng với 'giặc lửa' trong 'tháng cô hồn'!

Nhiều vụ cháy nổ từ việc thắp hương, đốt vàng mã

Theo văn hóa và tín ngưỡng dân gian, tháng 7 âm lịch được gọi là “tháng cô hồn”. Đây là thời điểm người dân tiến hành rất nhiều hoạt động thờ cúng, tâm linh để mong cầu sự bình an, tránh xui xẻo trong cuộc sống và công việc. Vì thế, nhiều gia đình dù kinh tế không khá giả cũng cố gắng để sắm đầy đủ bộ lễ cúng trọn vẹn, thể hiện đạo lý làm con.

Nhà giàu thì sắm ôtô, máy bay, biệt thự. Nhà nghèo thì cũng xe máy, quần áo, giày dép…giá mỗi loại từ vài chục đến vài trăm nghìn đồng. Dạo một vòng Hà Nội những ngày này, có thể thấy người dân đều đổ đến các chợ dân sinh mua sắm vàng mã rất đông. Thế nhưng ít ai nghĩ rằng, đốt nhiều vàng mã, nhiều đồ dùng đắt tiền, thậm chí sắm mâm cao, lễ đầy thì người “cõi âm” chắc gì đã nhận được, mà chỉ gây lãng phí, tốn kém, ô nhiễm môi trường, tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ…

Đốt vàng mã trong tháng 7 dễ tạo nguy cơ gây cháy nổ nếu không cẩn thận (Ảnh: K.Tiến)

Theo số liệu thống kê của cơ quan chức năng, trên cả nước hàng năm có đến hàng trăm vụ cháy xảy ra do thói quen người dân. Cụ thể, tại Hà Nội, việc đốt vàng mã cũng là nguyên nhân gây ra nhiều vụ cháy, nổ gây thiệt hại nặng nề về tài sản của người dân. Trong đó, đáng kể đến là các vụ cháy ở khu nhà gỗ phố Vọng Hà, phường Chương Dương, quận Hoàn Kiếm năm 2007 khiến 1 người tử vong và thiêu rụi 25 căn nhà. Ngày 09/10/2018, một vụ cháy lớn xảy ra tại quán karaoke 7 tầng ở phố Hào Nam, gần ngã tư Hào Nam – Đê La Thành (Hà Nội) khiến cột viễn thông lớn trên nóc nhà và nhiều đồ đạc trong ngôi nhà bị thiêu rụi. Nguyên nhân xảy ra vụ cháy là do chủ nhà đốt vàng mã nhân ngày mồng 1 âm lịch…

Hay trong tháng 10/2029, tại số nhà 69 ngõ 50 thuộc Mễ Trì Thượng, quận Nam Từ Liêm, Hà Nội cũng đã xảy ra một vụ cháy do chủ nhà đốt vàng mã nhưng không dập tắt hết tàn tro khiến lửa bùng phát trở lại. Vào thời điểm trên, ngọn lửa bùng phát từ tầng 2 của ngôi nhà. Ngay sau khi phát hiện cháy, chủ nhà đã hô hoán người dân kêu gọi sự giúp đỡ, cùng đó đã gọi lực lượng phòng cháy chữa cháy. Bước đầu, chủ nhà cùng người dân dùng biện pháp thủ công để khống chế ngọn lửa nhưng không thành.

Do ngôi nhà xảy ra cháy là cửa hàng bán hàng tạp hóa, chứa nhiều vật dụng dễ cháy nên ngọn lửa bén lan rất nhanh ra các tầng của ngôi nhà…Và còn rất nhiều vụ cháy lớn, nhỏ khác cũng được cơ quan chức năng xác định nguyên nhân ban đầu xuất phát từ việc vô ý, thiếu hiểu biết của người dân khi đốt vàng mã.

Đề cập đến nguy cơ cháy nổ từ thói quen thắp hương, đốt vàng mã của người dân, Đại tá Nguyễn Trường Sơn, Phó trưởng Công an quận Cầu Giấy nhận định, việc thắp hương thờ cúng tổ tiên, đốt vàng mã trong những ngày lễ tết, rằm tháng 7 vốn đã tồn tại trong văn hóa tín ngưỡng của người Việt từ lâu đời nay. Tuy nhiên, chính những thói quen này cũng tiềm ẩn các nguy cơ cháy nổ luôn được các cơ quan chức năng khuyến cáo.

Trên địa bàn quận Cầu Giấy, trong nhiều năm qua cũng đã xảy ra các vụ cháy, nổ liên quan đến việc thắp hương hay đốt vàng mã. Có thể kể đến, vụ cháy xảy ra tại ngôi đình cổ Thọ Tháp (phường Dịch Vọng) là do người dân bất cẩn trong lúc thắp hương...

Cũng theo Đại tá Nguyễn Trường Sơn, những vụ cháy, nổ xảy ra do thắp hương, đốt vàng mã chủ yếu xuất phát từ nguyên nhân như bố trí nơi thắp hương thờ cúng chật chội không đảm bảo khoảng cách phòng cháy chữa cháy, để quá nhiều vàng mã gần vị trí thắp hương dẫn đến việc khi xảy ra sự cố, rất dễ bắt cháy gây ra hỏa hoạn. Hệ thống các thiệt bị điện sử dụng trên bàn thờ không đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy, tiết diện dây dẫn điện không đảm bảo về cường độ dòng điện, hệ thống điện không có át tô mát đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy, dẫn đến dễ xảy ra chập điện.

Đối với việc đốt vàng mã, người dân thường đốt vàng mã ở vị trí không đảm bảo khoảng cách an toàn phòng cháy chữa cháy dễ tiếp xúc với các vật liệu dễ cháy, đốt trong các vật liệu dễ cháy, trong quá trình đốt không có người trông coi, tàn lửa có thể cháy lan sang các vật dụng xung quanh.

Vẫn còn nhiều người chủ quan

Mặc dù đã có nhiều cảnh báo về hỏa hoạn từ hoạt động thờ cúng như thế, song trên thực tế không ít người dân vẫn còn tỏ ra thờ ơ, mất cảnh giác, thậm chí là cố tình xem nhẹ. Bằng chứng là những sự việc như đốt vàng mã không đúng nơi quy định, bất chấp quy định phòng cháy chữa cháy vẫn còn là thực trạng khá phổ biến.

Trong những ngày tháng 7 âm lịch, một hình ảnh rất dễ bắt gặp trên khắp các con phố tại Hà Nội là người lập bàn thờ cúng với nhang đèn nghi ngút khói trước cửa nhà, trước đầu ô tô, xe máy và sau đó kết thúc nghi lễ bằng việc đốt vàng mã ngay trên nền đất, để mặc cho gió thổi tàn tro còn đỏ rực bay tứ tung.

Thời điểm này, trên một số tuyến phố Hà Nội nhiều người đã đốt vàng mã ngay tại ven đường (Ảnh: K.Tiến)

Cụ thể, theo ghi nhận của phóng viên, trong sáng 25/8, trên đường Lạc Trung (Hai Bà Trưng, Hà Nội) một số người dân sau khi cúng bái xong đã mang cả bao vàng mã ra đường để đốt. Khoảng 30 phút sau khi đã đốt gần hết, mặc kệ đám cháy, những người đốt kéo nhau về mặc kệ đám cháy vẫn đang âm ỉ, nếu không cẩn thận có thể xảy ra nguy cơ cháy nổ.

Không chỉ riêng trường hợp này, mà rất nhiều các tuyến phố khác cũng xảy ra các trường hợp tương tự. Thậm chí, việc đốt vàng mã còn được nhiều người đốt ngay trên lan can nhà, dưới chân cầu thang chung cư, trong hầm để xe, thậm chí ngay tại chợ…

Nhằm chấn chỉnh việc đốt vàng mã – tục lệ mang tính tâm linh lâu đời của người dân đi vào nền nếp hơn, ngày 01/9/2010, Chính phủ đã ban hành Nghị định 75/2010/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động văn hóa. Nghị định quy định người dân đốt vàng mã không đúng nơi quy định tại nơi tổ chức lễ hội, di tích lịch sử – văn hóa sẽ bị phạt tiền. Năm 2013, tại Điều 15, Nghị định 158/2013/NĐ-CP của Chính phủ tiếp tục nhấn mạnh các quy định này.

Theo đó, việc người dân đốt vàng mã tại nơi tổ chức lễ hội, di tích lịch sử, văn hóa và nơi công cộng, thậm chí việc rải vàng mã trong đám tang cũng sẽ bị phạt tiền từ 200 - 500 nghìn đồng. Tuy nhiên, vì chưa có ai bị xử phạt nên hầu như chẳng ai quan tâm tới quy định này và việc đốt vàng mã tràn lan vẫn diễn ra.

Trên thực tế cho thấy, phần lớn những vụ cháy, nổ xảy ra do việc đốt vàng mã lại là tại các hộ gia đình. Có lẽ vấn đề lớn nhất mà các cấp quản lý gặp phải khi đưa ra các chế tài xử phạt về việc đốt vàng mã bất cẩn chính là do tục lệ này đã ăn sâu vào trong tiềm thức của người dân Việt Nam từ hàng nghìn năm nay.Từ thực tế nêu trên, Đại tá Nguyễn Trường Sơn cho rằng quan trọng nhất vẫn là ý thức của người dân, cần cẩn trọng hơn nữa trong việc thắp hương, đốt vàng mã.

Theo đó,đối với người dân khi thắp hương thờ cúng, hết hương mới được ra ngoài, đốt vàng mã phải trông coi và có biện pháp phòng cháy chữa cháy không để cháy lan. “Người dân khi bố trí nơi thắp hương thờ cúng, các vật dụng trang thiết bị trên bàn thờ đảm bảo khoảng cách an toàn phòng cháy chữa cháy, luôn có biện pháp ngăn chặn cháy lan, việc thắp hương phải có người trông coi, tránh việc thắp hương vòng qua đêm, đặc biệt khi sử dụng nến cần phải được kê trên các đế đỡ không cháy, việc thăm hương thờ cúng cần đảm bảo trang trọng nghiêm túc theo tinh thần tín ngưỡng thắp hương thờ cúng”, Phó Trưởng Công an quận Cầu Giấy nhấn mạnh./.

Hiện nay, lực lượng Cảnh sát Phòng cháy chữa cháy & Cứu nạn cứu hộ và Công an các tỉnh, địa phương đã đưa ra một số khuyến cáo với người dân để hạn chế những tai nạn cháy nổ có thể xảy ra khi đốt vãng mã, như: Cẩn trọng việc thắp hương, thắp nến thờ cúng và hóa vàng mã; thắp hương cách xa trần gỗ, xa các vật dụng dễ cháy và phải có người trông coi; không nên đốt quá nhiều vàng mã, nhất là các loại vàng mã có khối lượng lớn như nhà lầu, xe hơi… để tránh nguy cơ gây hỏa hoạn; nên đốt vàng mã ở nơi cách xa các vật liệu dễ cháy. Khi đốt vàng mã, phải sử dụng thùng kim loại (sắt, inox) có nắp đậy kín để tránh tàn lửa bay ra xung quanh, đồng thời phải chờ vàng mã cháy hết, dùng nước vẩy lên tro, đề phòng cháy ngầm. Người dân tuyệt đối không đốt vàng mã ở những nơi cấm như: Chợ, trung tâm thương mại, nơi có vật liệu dễ cháy. Bố trí nơi thắp hương thờ cúng, các vật dụng trang thiết bị trên bàn thờ đảm bảo khoảng cách an toàn phòng cháy chữa cháy, luôn có biện pháp ngăn chặn cháy lan, việc thắp hương phải có người trông coi, tránh việc thắp hương vòng qua đêm, đặc biệt khi sử dụng nến cần phải được kê trên các đế đỡ không cháy. Các thiết bị điện được bố trí trên bàn thờ cần đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy về điện, dây dẫn đảm bảo cường độ dòng điện, hệ thống điện cần phải có át tô mát để tránh sự cố về điện có thể gây ra cháy. Tại các chợ, phải có khu vực riêng cho việc đốt hương, thờ cúng của tiểu thương. Tại các khu vực đền, chùa cần tăng cường tuyên truyền nâng cao nhận thức phòng cháy chữa cháy cho những người làm việc phục vụ tại chỗ, phát trên loa tuyên truyền cho khách đến cúng, viếng, có ý thức chấp hành về phòng cháy chữa cháy.

Kim Tiến