Cần xây dựng thương hiệu cho cá nước lạnh Lai Châu

Người nuôi cá nước lạnh đang thua ngay trên sân nhà vì vấn đề thương hiệu.

Với thực trạng giá cá tầm xuống thấp như hiện nay, phần lớn các hộ nuôi cá nước lạnh nhỏ lẻ và một số hợp tác xã chưa có quy trình chăn nuôi khép kín, không xây dựng được chuỗi cung ứng ổn định nên dễ thua lỗ và khó phục hồi sản xuất. Trong khi đó, một vài đơn vị nuôi cá nước lạnh vẫn đang duy trì hiệu quả nhờ có chuỗi cung ứng đầy đủ từ con giống, thức ăn đến nhà hàng và đã xây dựng được thương hiệu từ trước.

Hợp tác xã Dương Yến (xã Phong Thổ) là một thí dụ. Nhờ phát triển nhà hàng bao tiêu sản phẩm và xây dựng sản phẩm từ cá hồi được công nhận OCOP, hợp tác xã vẫn bảo đảm lợi nhuận và nguồn thu ổn định dù thị trường biến động.

Anh Hoàng Đăng Bình, Chủ nhiệm Hợp tác xã Dương Yến, cho biết: “Có lúc chúng tôi nuôi cũng không đủ cung ứng nhu cầu thị trường. Chúng tôi đã tính đến việc thu mua hoặc bao tiêu cho một số hộ chăn nuôi nhỏ lẻ; tuy nhiên do quy trình và cách nuôi của họ không bảo đảm chất lượng, chúng tôi không thể thu mua. Chúng tôi phải bảo đảm đúng chất lượng nguồn hàng".

Hiện hợp tác xã vẫn đạt doanh thu 6–7 tỷ đồng/năm và giải quyết việc làm ổn định cho 10 lao động, thu nhập khoảng 7 triệu đồng/tháng.

Rất ít các cơ sở nuôi cá nước lạnh ở Lai Châu có được quy trình khép kín từ con giống đến thị trường

Tương tự, Công ty Trách nhiệm hữu hạn một thành viên Thương mại và Du lịch Song Nhi Sa Pa có trại nuôi cá nước lạnh tại xã Sơn Bình (Lai Châu). Nhờ được cấp chứng nhận cơ sở ấp trứng và sản xuất giống cùng với chuỗi cửa hàng lớn, đầu ra cá nước lạnh của công ty luôn được bảo đảm.

Ông Trần Trung Hưng, Giám đốc công ty chia sẻ: “Cơ sở chúng tôi được cấp chứng nhận VietGAP; sản lượng cá nuôi tại Lai Châu khoảng 200 tấn. Chúng tôi áp dụng công nghệ xử lý nước bảo đảm tiêu chuẩn, lựa chọn giống tốt; thức ăn thì liên kết với đơn vị sản xuất, quy trình nuôi được kiểm soát chặt chẽ nên tránh được rủi ro và cho chất lượng cá tốt".

Hiện cái khó lớn đối với nuôi cá nước lạnh nói chung và ở Lai Châu nói riêng là cơ chế, chính sách nhằm hỗ trợ các cơ sở thực hiện quy trình để xây dựng thương hiệu. Từ việc không công nhận giống cá tầm lai tạo đến thủ tục chứng nhận con giống, thủ tục vận chuyển… đều gây rất nhiều khó khăn cho người chăn nuôi.

Xây dựng thương hiệu tập thể, thuận tiện cho bà con khi đăng ký thương hiệu và tiếp cận hỗ trợ.

Ông Hưng kiến nghị cần có cơ chế thông thoáng hơn; các xã có lợi thế nuôi cá nước lạnh cần bố trí cán bộ hỗ trợ kỹ thuật, hướng dẫn cách làm để người dân thực hiện đúng quy trình, thủ tục pháp lý. Đồng thời nên thành lập hợp tác xã để xây dựng thương hiệu tập thể, thuận tiện cho bà con khi đăng ký thương hiệu và tiếp cận hỗ trợ.

Chính quyền cũng cần có cơ chế đặc thù hỗ trợ ứng dụng khoa học công nghệ, sản xuất giống. Người chăn nuôi cũng cần tính toán lại chi phí, lợi nhuận, hướng tới thị trường tiêu dùng bình dân hơn để nhiều người tiếp cận được sản phẩm.

Đến nay, nuôi cá nước lạnh ở Lai Châu tập trung tại 12 xã; phần lớn là nuôi cá tầm. Tỉnh cũng đã lồng ghép một số chính sách hỗ trợ: triển khai các dự án sản xuất thực nghiệm cá tầm thương phẩm và trứng cá tầm (Caviar) trên hồ chứa bản Chát; mô hình nuôi cá tầm thương phẩm theo quy trình VietGAP.

Hiện Lai Châu mới có 2 cơ sở được hỗ trợ phát triển sản phẩm OCOP và 3 cơ sở được cấp chứng nhận VietGAP cho sản phẩm cá nước lạnh. Mặc dù tỉnh đã xúc tiến thương mại, kêu gọi và thu hút đầu tư vào lĩnh vực chế biến thủy sản, đến nay chưa có tổ chức, cá nhân nào triển khai xây dựng nhà máy chế biến thủy sản trên địa bàn.

Cá nước lạnh tại Lai Châu được nuôi nhỏ lẻ, tự phát chưa áp dụng công nghệ kỹ thuật hiện đại, chưa tạo ra sản phẩm hàng hóa tập trung.

Thực tế cho thấy phát triển nuôi cá nước lạnh tại Lai Châu vẫn mang tính tự phát; mô hình sản xuất nhỏ lẻ, manh mún, chưa áp dụng công nghệ kỹ thuật hiện đại; cơ sở hạ tầng còn nhiều hạn chế. Vì vậy chưa tạo ra sản phẩm hàng hóa tập trung, thiếu liên kết trong sản xuất và tiêu thụ, nên công tác hỗ trợ sản xuất, chế biến và tiêu thụ cá nước lạnh vẫn còn nhiều hạn chế.

Để chung tay xây dựng thương hiệu cho cá nước lạnh Lai Châu, theo ông Nguyễn Thành Đồng - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường, trước tiên các tổ chức, cá nhân nuôi cá cần chủ động thực hiện các quy định về nuôi theo hướng dẫn của cơ quan quản lý, tạo tiền đề cho việc xây dựng thương hiệu; đồng thời tìm tòi, học hỏi, nghiên cứu tiêu chí thương hiệu cho sản phẩm.

Với vai trò quản lý, Sở sẽ thực hiện các nhiệm vụ: Hướng dẫn và cấp mã số cơ sở nuôi; chứng nhận cơ sở đủ điều kiện nuôi trồng thủy sản; chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm; hỗ trợ xây dựng thương hiệu sản phẩm OCOP; tham mưu chính sách hỗ trợ để tạo tiền đề cho tổ chức, cá nhân xây dựng thương hiệu cho sản phẩm cá nước lạnh.

Cần cân đối giữa giá thành sản xuất và giá bán thị trường để mở rộng đối tượng tiêu thụ.

Thời gian tới, Sở mong Bộ Nông nghiệp và Môi trường chỉ đạo các đơn vị trực thuộc nghiên cứu, lựa chọn cơ sở đủ năng lực để sản xuất giống cá tầm bố mẹ cung ứng cho các tổ chức, cá nhân có nhu cầu nhằm tháo gỡ vướng mắc về nguồn giống bố mẹ hiện nay.

Cùng với đó, cơ sở nuôi cần lựa chọn con giống chất lượng, có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng; bảo đảm điều kiện nuôi và chấp hành quy định của pháp luật khi tham gia nuôi cá nước lạnh; áp dụng biện pháp phòng, trị bệnh tổng hợp để giảm hao hụt; tối ưu khẩu phần ăn theo giai đoạn nhằm giảm chi phí, hạ giá thành cá thương phẩm. Đồng thời, cần cân đối giữa giá thành sản xuất và giá bán thị trường để tránh kéo dài thời gian nuôi khi cá đã đến kỳ thu hoạch.

TRẦN TUẤN - THÁI THỊNH