Canada: Bộ trưởng Tài chính từ chức, sóng gió bủa vây Thủ tướng Justin Trudeau

Khủng hoảng chính trị

Theo hãng tin Reuters, quyết định từ chức được bà Freeland đưa ra chỉ vài giờ trước khi bà trình bày bản cập nhật báo cáo kinh tế trước Quốc hội Canada.

Theo đó, Chính phủ do đảng Tự do cầm quyền ghi nhận khoản thâm hụt ngân sách trong năm 2023/2024 khoảng 44.000 tỷ USD, cao hơn rất nhiều so với dự đoán trước đó.

Thủ tướng Canada Trudeau (trái) và Bộ trưởng Tài chính Chrystia Freeland đã có những bất đồng liên quan đến khoản thâm hụt ngân sách 44.000 tỷ USD (Ảnh: Reuters).

Ngoài ra, theo bà Freeland, cuối tuần trước, Thủ tướng Trudeau đã có cuộc gặp riêng với bà và yêu cầu đảm đương một vị trí thấp hơn sau khi cả hai phát sinh bất đồng về chi tiêu công trong nhiều tuần qua.

Một nguồn tin từ đảng Tự do cầm quyền cho hay, ông Trudeau muốn bà làm quốc vụ khanh phụ trách quan hệ Mỹ - Canada. Đây được coi là một sự hạ cấp lớn so với chức vụ hiện tại của bà.

Dự kiến người thay thế bà Freeland sẽ là Bộ trưởng Bộ An toàn Công cộng Dominic LeBlanc, một trong những quan chức thân tín của Thủ tướng Trudeau.

Việc bà Freeland từ chức được đánh giá là một trong những cuộc khủng hoảng chính trị lớn nhất mà Thủ tướng Trudeau phải đối mặt kể từ khi nhậm chức hồi tháng 11/2015. Bà Freeland ra đi cũng khiến ông Trudeau mất đi một trong những đồng minh quan trọng nhất trong bối cảnh cuộc bầu cử tại Canada đang đến gần.

Trong khi đó, đảng Dân chủ Mới từng giúp đảng Tự do lên nắm quyền cảnh báo sẽ kêu gọi Quốc hội bỏ phiếu để phế truất ông Trudeau vào năm tới nếu ông không chịu từ chức.

“Chúng tôi có thể đề xuất bỏ phiếu bất tín nhiệm đối với ông Trudeau vào cuối tháng 2, đầu tháng 3. Đó là một trong những biện pháp mà chúng tôi có thể thực hiện. Chúng tôi không thể kéo dài mãi tình trạng như hiện nay”, lãnh đạo đảng Dân chủ Mới tại Hạ viện Canada Peter Julian tuyên bố.

Trước đó, lãnh đạo Đảng Tự do cầm quyền Jagmeet Singh cũng cho rằng ông Trudeau nên từ chức thay vì để bị phế truất trong trường hợp các đảng đối lập "bắt tay" bỏ phiếu bất tín nhiệm đối với Thủ tướng Canada.

“Liệu Thủ tướng có tiếp tục tại vị? Tôi nghĩ nhiều khả năng là có. Song ông ấy sẽ phải đối mặt với những mối đe dọa nghiêm trọng. Đó có thể sẽ là giọt nước tràn ly”, Giáo sư về khoa học chính trị tại Đại học Carleton, Ottawa, nhận định.

Đảng Tự do cầm quyền lâm vào cuộc khủng hoảng lãnh đạo

Theo ông Nik Nanos, nhà sáng lập hãng nghiên cứu thăm dò Nanos Research, việc ông Trudeau bị phế truất sẽ khiến đảng Tự do cầm quyền rơi vào khủng hoảng lãnh đạo.

Các cuộc thăm dò cho thấy đảng Tự do nhiều khả năng sẽ thất bại nặng nề trong cuộc bầu cử chính thức dự kiến diễn ra vào cuối tháng 10/2025.

Việc bà Freeland cùng loạt Bộ trưởng từ chức hoặc không có ý định ra tranh cử nhiệm kỳ tới khiến đảng Tự do cầm quyền của Thủ tướng Trudeau đối mặt với cuộc khủng hoảng lãnh đạo nghiêm trọng (Ảnh: Shutterstock).

Trong những tháng gần đây, Thủ tướng Trudeau đã phải đối mặt với áp lực lớn từ các nghị sĩ đảng Tự do vì kết quả thăm dò sụt giảm một phần xuất phát từ việc người dân bất bình vì giá cả tăng cao, phần còn lại là do đảng Tự do mất 2 ghế tại Quốc hội sau các cuộc bầu cử đặc biệt.

Đảng Tự do cầm quyền dự kiến phải đối mặt với một kết quả không mấy khả quan sau cuộc bầu cử đặc biệt tại bang British Columbia vào cuối ngày 16/12 (theo giờ Canada tức gần trưa 17/12 theo giờ Việt Nam).

“Đây sẽ là cú dội bom lớn. Tôi nghĩ vấn đề mà đảng Tự do gặp phải là họ không có cơ chế để phế truất ông Trudeau. Chỉ có một cuộc cách mạng toàn diện trong nội bộ đảng Tự do mới có thể làm được điều này”, Giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Toronto Nelson Wiseman đánh giá.

Đáng chú ý, cùng thời điểm bà Freeland rời bỏ nhiệm sở, Bộ trưởng Nhà ở Sean Fraser cũng tuyên bố từ chức vì lý do gia đình. Trước đó, 6 Bộ trưởng khác cũng xin nghỉ hoặc tuyên bố không tham gia tranh cử vào đợt tới.

Khánh An