Căng thẳng Mỹ - Trung: Chủ đề lớn dự kiến chi phối đối thoại an ninh châu Á

Đối thoại Shangri-La, sự kiện thu hút các quan chức quốc phòng hàng đầu, sĩ quan quân đội cấp cao, nhà ngoại giao, nhà sản xuất vũ khí và nhà phân tích an ninh từ khắp nơi trên thế giới, sẽ diễn ra từ ngày 2-4/6 năm nay tại Singapore.

Theo Reuters, hơn 600 đại biểu từ 49 quốc gia sẽ tham dự hội nghị, mở đầu bằng bài phát biểu quan trọng của Thủ tướng Australia Anthony Albanese. Các nhà phân tích cho rằng sự kiện đối thoại này là rất có giá trị khi nhiều cuộc gặp quân sự song phương và đa phương được tổ chức bên lề các phiên họp toàn thể, cùng các bài phát biểu của các bộ trưởng quốc phòng.

Một điểm kiểm tra an ninh tại sự kiện. (Ảnh: Reuters)

Tuy nhiên, Bộ trưởng Quốc phòng mới của Trung Quốc Lý Thượng Phúc mới đây đã từ chối gặp Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin, theo Lầu Năm Góc. Người phát ngôn Bộ Quốc phòng Trung Quốc trả lời câu hỏi tại một cuộc họp báo ở Bắc Kinh rằng các cuộc trao đổi giữa quân đội hai nước luôn diễn ra nhưng Mỹ "hoàn toàn chịu trách nhiệm" cho tình trạng khó khăn hiện tại.

"Một mặt, Mỹ luôn nói rằng họ muốn tăng cường liên lạc, nhưng mặt khác, họ phớt lờ những lo ngại của Trung Quốc và tạo ra những trở ngại một cách giả tạo, làm xói mòn nghiêm trọng sự tin tưởng lẫn nhau giữa quân đội hai nước", người phát ngôn nói nhưng không nói cụ thể những trở ngại là gì.

Ông Austin, phát biểu khi công du tới Tokyo, cho rằng thật "không may" khi hai bộ trưởng không có cuộc gặp theo kế hoạch.

"Tôi hoan nghênh bất kỳ cơ hội tương tác nào với ông Lý", ông Austin nói. "Tôi nghĩ các bộ quốc phòng nên nói chuyện với nhau thường xuyên hoặc nên có các kênh liên lạc mở".

Các nhà phân tích cho biết cuộc chiến ở Ukraine, căng thẳng Đài Loan và các chương trình vũ khí của Triều Tiên cũng sẽ là những vấn đề quan trọng trong chương trình nghị sự của nhiều đại biểu. Tuy nhiên, không có đại biểu nào từ Nga hay Triều Tiên tham dự.

Một số nhà ngoại giao và nhà phân tích quốc phòng trong khu vực cho biết họ sẽ theo dõi các hoạt động của tân Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc.

Ông Drew Thompson, nghiên cứu viên cấp cao tại Trường Chính sách Công Lý Quang Diệu tại Đại học Quốc gia Singapore (NUS), cho biết việc từ chối Mỹ rất có thể là quyết định của ông Tập Cận Bình.

Ông Thompson nói: “Thực tế là tướng Lý đang đưa ra một loạt thông điệp nhằm cho thấy nước Mỹ theo một cách rất tiêu cực. Thay vì phương hướng tham gia đối thoại nhằm cải thiện và ổn định mối quan hệ, và đó là điều thật đáng tiếc".

Nhà khoa học chính trị Chong Ja Ian của NUS cho biết việc thiếu một cuộc gặp song phương chính thức không có nghĩa là hai nước sẽ không có liên lạc.

"Tôi chắc chắn rằng họ sẽ đối đầu với nhau trong các phiên họp toàn thể, sau đó sẽ có những cuộc thảo luận đột phá và có thể là những cuộc trò chuyện không chính thức", ông nói.

Lynn Kuok, một thành viên cao cấp tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế - cơ quan cố vấn tổ chức Đối thoại Shangri-La - cho biết bà không lạc quan lắm về việc cải thiện quan hệ Mỹ-Trung.

Kuok nói: “Tuy nhiên, điều chúng ta thực sự cần tập trung vào ở đây là các hàng rào bảo vệ để ngăn chặn sự cạnh tranh trở thành xung đột công khai, nhưng tôi nghĩ Trung Quốc cũng chưa chắc chắn về điều đó".

Các vấn đề quan trọng khác có khả năng được thảo luận bao gồm Biển Đông và biển Hoa Đông; các mối quan hệ an ninh đang phát triển của AUKUS (Australia, Anh, Mỹ); các mối quan hệ trong "bộ tứ" gồm Mỹ, Nhật Bản, Ấn Độ và Australia,...

Phương Anh