Cảnh báo nguy cơ tiềm ẩn từ thủy ngân độc hại trong đại dương

Thềm lục địa hấp thụ gần 1.300 tấn thủy ngân mỗi năm. (Ảnh minh họa. Nguồn: American Ocean)

Một nghiên cứu mới cho thấy hoạt động của con người cùng biến đổi khí hậu đang thúc đẩy việc giải phóng thủy ngân từ trầm tích ở thềm lục địa - “kho” thủy ngân lớn nhất trong đại dương.

Nghiên cứu vừa được công bố trên tạp chí Nature Sustainability do các nhà nghiên cứu thuộc Đại học Bắc Kinh chủ trì, phối hợp với chuyên gia Mỹ, Anh và Hà Lan.

Thủy ngân là chất ô nhiễm toàn cầu có độc tính cao, có khả năng tích tụ trong chuỗi thức ăn và gây rủi ro nghiêm trọng cho sức khỏe con người. Lâu nay, trầm tích biển vẫn được xem là nơi lưu giữ lâu dài thủy ngân.

Tuy nhiên, thềm lục địa - khu vực nắm giữ lượng thủy ngân lớn nhất - nay đang đối mặt nguy cơ rò rỉ ngày càng tăng.

Bằng cách xây dựng bộ dữ liệu độ phân giải cao và mô hình tiến trình kết hợp, nhóm nghiên cứu đã định lượng chính xác khả năng lưu giữ thủy ngân của thềm lục địa toàn cầu, đồng thời chỉ ra những tác động thường xuyên từ hoạt động khai thác tầng đáy và biến đổi khí hậu.

Nghiên cứu cho thấy thềm lục địa hấp thụ gần 1.300 tấn thủy ngân mỗi năm, cao gấp 6 lần so với ước tính trước đây của Chương trình Môi trường Liên hợp quốc (UNEP).

Ông Wang Xuejun, đồng tác giả, cho biết: “Thềm lục địa giống như ‘thận’ của đại dương, giúp lọc thủy ngân độc hại và giảm nguy cơ đối với nguồn thủy sản ven bờ cũng như sức khỏe con người. Tuy nhiên, hoạt động khai thác đáy biển đang tác động như những 'vết cắt' làm suy yếu chức năng quan trọng này."

Nhóm nghiên cứu ước tính các hoạt động khai thác của con người làm xáo trộn hơn 5.000 tấn thủy ngân trong trầm tích mỗi năm, gấp 4 lần lượng thủy ngân được chôn lấp hằng năm.

Cùng lúc đó, biến đổi khí hậu khiến tình hình thêm nghiêm trọng. Nhiệt độ tăng thúc đẩy việc giải phóng thủy ngân khỏi trầm tích.

Các mô phỏng cho thấy với kịch bản nhiệt độ toàn cầu tăng thêm 1,5-5 độ C, lượng thủy ngân tự nhiên thoát ra từ trầm tích vào nước biển có thể tăng 6-21% vào cuối thế kỷ.

Nhiệt độ đại dương cao hơn còn có thể đẩy nhanh quá trình phân hủy chất hữu cơ trong trầm tích, càng làm gia tăng nguy cơ rò rỉ thủy ngân.

Theo nghiên cứu, quá trình này có thể kết hợp với những hiện tượng thời tiết cực đoan xuất hiện dày đặc hơn, dẫn tới mức độ phát thải lớn hơn.

Các nhà nghiên cứu giải thích việc bảo vệ “bể chứa” thủy ngân của thềm lục địa gắn với các Mục tiêu Phát triển bền vững của Liên hợp quốc, vừa là tấm khiên bảo vệ sức khỏe con người, vừa là lá chắn cho hệ sinh thái biển.

Họ nhấn mạnh chỉ có thể bằng cách tích hợp biện pháp quản lý thủy ngân, chính sách thủy sản và mục tiêu trung hòa carbon, con người mới có thể bảo vệ được tuyến phòng vệ cuối này./.

(TTXVN/Vietnam+)