Cảnh báo nguy cơ trước bệnh viêm não mô cầu nhóm B

Trước thực tế số ca mắc đang có xu hướng gia tăng tại Việt Nam, Viện Đào tạo Y học Dự phòng và Y tế Công cộng (YHDP & YTCC) đã phối hợp với các chuyên gia trong nước cập nhật, chia sẻ kiến thức dịch tễ, cảnh báo nguy cơ và nhấn mạnh hiệu quả của tiêm chủng chủ động trong phòng bệnh.

Bệnh do não mô cầu là nhiễm trùng cấp tính do vi khuẩn Neisseria meningitidis, gây viêm màng não và nhiễm trùng máu. Vi khuẩn gồm 12 nhóm huyết thanh, trong đó các nhóm A, B, C, X, Y và W là phổ biến và nguy hiểm nhất. Đặc điểm đáng lo ngại là vi khuẩn thường tồn tại ở người lành mang trùng - không biểu hiện triệu chứng - nhưng vẫn có thể lây truyền và khiến người nhiễm phát triển bệnh viêm màng não hoặc nhiễm khuẩn huyết.

Tại Việt Nam, theo số liệu giám sát bệnh truyền nhiễm của Bộ Y tế, tính từ đầu năm đến ngày 15-9-2025, cả nước ghi nhận 38 ca nhiễm não mô cầu. Số liệu cũng cho thấy mức tăng đáng chú ý: khu vực miền Bắc tăng 45% và phía Nam tăng 83% so với cả năm 2024. Diễn biến này đòi hỏi ngành y tế và cộng đồng phải tăng cường cảnh giác, đặc biệt tại các khu vực đông dân cư như trường học, ký túc xá, nhà trẻ, nơi nguy cơ lây truyền cao.

Trong Hội thảo khoa học “Hành trình vì một Việt Nam không còn bệnh do não mô cầu nhóm B”do Viện Đào tạo Y học Dự phòng và Y tế Công cộng phối hợp cùng Công ty GSK Việt Nam tổ chức mới đây, GS.TS.BS Nguyễn Văn Kính nhấn mạnh: Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tiêm chủng là giải pháp hiệu quả nhất để phòng ngừa nhiều bệnh viêm màng não do vi khuẩn, trong đó có bệnh do não mô cầu. WHO đặt mục tiêu đến năm 2030 sẽ giảm tối đa số ca mắc, tử vong và khuyết tật do viêm màng não, đồng thời loại trừ các vụ dịch viêm màng não có thể phòng bằng vắc xin.

“Việc chủ động tiêm chủng, đặc biệt ở trẻ em, thanh thiếu niên và người thuộc nhóm nguy cơ, sẽ giúp giảm gánh nặng bệnh tật và bảo vệ sức khỏe cộng đồng”, GS Kính nói. Đây cũng là định hướng phù hợp với chiến lược y tế dự phòng mà Việt Nam đang theo đuổi trong nhiều năm qua.

Phiên thảo luận cùng các chuyên gia y tế tại hội thảo. Ảnh: Thư Quyên

Theo Thầy thuốc ưu tú, ThS.BS Nguyễn Ngọc Anh Tuấn, Giám đốc Trung tâm xét nghiệm y sinh học lâm sàng và dịch vụ khoa học kỹ thuật, Viện Pasteur thành phố Hồ Chí Minh, các tiến bộ trong công nghệ vắc xin đã mở ra khả năng bảo vệ rộng hơn đối với các chủng vi khuẩn não mô cầu nhóm B - vốn biến đổi đa dạng theo thời gian và khu vực địa lý.

TTƯT Ths.Bs Nguyễn Ngọc Anh Tuấn chia sẻ. Ảnh: Thư Quyên

“Các thế hệ vắc xin mới tập trung vào những kháng nguyên ít biến đổi và biểu hiện trên nhiều chủng vi khuẩn, giúp nâng cao hiệu quả phòng bệnh”, bác sĩ Tuấn cho biết.

Ông cũng nhấn mạnh rằng tính an toàn của vắc xin luôn là yếu tố then chốt. Các phản ứng thường gặp như đau, đỏ tại chỗ tiêm hoặc sốt nhẹ thường chỉ kéo dài ngắn và tự khỏi. Tuy nhiên, người dân cần được tư vấn đầy đủ trước và sau tiêm, đồng thời theo dõi các dấu hiệu bất thường để bảo đảm an toàn tiêm chủng.

Bác sĩ Phạm Thị Mỹ Liên, Chủ tịch Công ty GSK Việt Nam chia sẻ: “Chúng tôi tin rằng, khi cộng đồng cùng chung tay lan tỏa thông tin và hành động vì sức khỏe, chúng ta có thể viết nên một chương mới - nơi bệnh não mô cầu sẽ không còn là mối đe dọa. Mỗi mũi tiêm chủng hôm nay không chỉ là lá chắn phòng ngừa bệnh do não mô cầu, mà còn là nền tảng để trẻ em, thanh thiếu niên Việt Nam lớn lên khỏe mạnh”.

Bên cạnh yếu tố chuyên môn, các chuyên gia cho rằng để giảm nguy cơ bùng phát bệnh não mô cầu, đặc biệt trong các mùa cao điểm của bệnh truyền nhiễm, sự phối hợp của nhiều phía là rất quan trọng, bởi hành động hôm nay sẽ bảo vệ thế hệ mai sau, cùng nhau hướng đến một Việt Nam không còn bệnh do não mô cầu nhóm B.

Trẻ em, học sinh - đối tượng thường xuyên sinh hoạt trong môi trường đông đúc - cần được bảo vệ bằng biện pháp phòng bệnh chủ động. Gia đình và nhà trường đóng vai trò then chốt trong việc nhận biết sớm triệu chứng, khuyến khích trẻ tiêm đúng lịch và tạo môi trường sinh hoạt lành mạnh.

Các cơ quan truyền thông cũng được khuyến nghị tiếp tục lan tỏa thông tin chính thống, giúp người dân hiểu đúng về bệnh, tránh hoang mang nhưng không chủ quan. Tiếp cận sớm dịch vụ y tế khi có dấu hiệu nghi ngờ vẫn là yếu tố quyết định để cứu sống người bệnh.

Viêm não mô cầu là bệnh nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa hiệu quả. Các chuyên gia nhận định, nếu cộng đồng chủ động tiêm phòng, giữ vệ sinh cá nhân, theo dõi sức khỏe và tuân thủ khuyến cáo từ Ngành Y tế, số ca mắc và tử vong sẽ tiếp tục giảm trong những năm tới.

Bảo vệ hôm nay là nền tảng cho một thế hệ khỏe mạnh mai sau. Chủ động phòng bệnh, đặc biệt bằng tiêm chủng đúng lịch, là phương thức bền vững để giảm gánh nặng bệnh tật và hướng tới một Việt Nam không còn nỗi lo từ bệnh viêm não mô cầu nhóm B./.

Mai Hoa