Cảnh báo sớm - 'lá chắn mềm' bảo vệ giao dịch ngân hàng

Ở góc độ cơ quan quản lý, ông Phạm Anh Tuấn - Vụ trưởng Vụ Thanh toán NHNN cho biết, thời gian vừa qua, NHNN đã ban hành hàng loạt thông tư, riêng năm 2024 có 7 thông tư về lĩnh vực thanh toán, tài khoản, thẻ, ví điện tử. Trong đó, NHNN đều yêu cầu các tổ chức cung ứng dịch vụ phải có quy trình phòng ngừa, cảnh báo những hành vi lừa đảo, gian lận. Trên thực tế, hầu hết các tổ chức cung cấp dịch vụ đã chấp hành nghiêm các quy định.

Qua theo dõi, ông Nguyễn Đức Lệnh - Phó Giám đốc NHNN chi nhánh khu vực 2 đánh giá tích cực các tổ chức tín dụng đã và đang triển khai đồng bộ nhiều biện pháp hỗ trợ khác như đẩy mạnh truyền thông, tư vấn và hướng dẫn khách hàng sử dụng dịch vụ an toàn để nâng cao hiệu quả phòng ngừa rủi ro và bảo đảm an toàn cho các dịch vụ ngân hàng, đặc biệt là dịch vụ trực tuyến... Trong đó, việc chủ động phát đi cảnh báo sớm, mang tính khuyến nghị và nhắc nhở giúp khách hàng nhận diện giao dịch đáng ngờ, phát hiện dấu hiệu lừa đảo, đã chứng minh hiệu quả rõ rệt và cần tiếp tục được quan tâm, mở rộng và phát huy. Đây chính là bước chuyển từ tư duy “phản ứng” sang “phòng ngừa chủ động” thể hiện sự thích ứng linh hoạt của ngành Ngân hàng trước bối cảnh rủi ro công nghệ ngày càng gia tăng.

Bên cạnh đó, việc phối hợp, trao đổi thông tin với các cơ quan chức năng để cập nhật kịp thời dữ liệu về tội phạm lừa đảo, các giao dịch đáng ngờ… là nguồn thông tin quan trọng giúp các tổ chức tín dụng chủ động xử lý, hỗ trợ và bảo vệ khách hàng của mình. Trên cơ sở đó, các ngân hàng có thể phát đi những khuyến nghị, cảnh báo sớm giúp khách hàng nhận diện rủi ro, thận trọng trước khi thực hiện giao dịch.

Thực tế cho thấy, cơ chế phối hợp này đã mang lại hiệu quả rõ rệt khi nhiều giao dịch đáng ngờ được phát hiện và ngăn chặn kịp thời, góp phần bảo vệ an toàn tài sản của khách hàng. Việc thường xuyên cập nhật, cung cấp danh sách các đối tượng lừa đảo, các giao dịch có dấu hiệu gian lận… không chỉ giúp mở rộng nguồn dữ liệu, mà còn nâng cao tính chủ động trong phát hiện, cảnh báo sớm cho khách hàng.

Theo chia sẻ của ông Phạm Anh Tuấn, NHNN đã thu thập được khoảng 600.000 tài khoản liên quan đến các vấn đề trên. Từ danh sách này, qua công tác triển khai thí điểm tại một số ngân hàng, tính đến đầu tháng 9/2025 đã giúp cảnh báo cho gần 300.000 khách hàng ngừng giao dịch với số tiền khoảng 1.500 tỷ đồng.

Để hoạt động cảnh báo sớm đạt hiệu quả cao, ông Nguyễn Đức Lệnh đề xuất, cần hình thành cơ chế chia sẻ thông tin giữa ngân hàng và cơ quan chức năng, đồng thời từng bước xây dựng Trung tâm thông tin dịch vụ như mô hình CIC, làm nền tảng phát hiện và ngăn chặn sớm các hành vi gian lận, lừa đảo.

Việc tăng cường phối hợp và chia sẻ thông tin giữa các tổ chức tín dụng, cơ quan chức năng và khách hàng đang là định hướng quan trọng của toàn ngành Ngân hàng nhằm hình thành cơ chế cảnh báo sớm, phát hiện và xử lý rủi ro kịp thời, nâng cao hiệu quả phòng chống gian lận, lừa đảo trong giao dịch, đặt an toàn của khách hàng ở vị trí trung tâm.

Mới đây nhất, Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam ban hành Sổ tay hướng dẫn phối hợp, hỗ trợ xử lý rủi ro trong các giao dịch nghi ngờ gian lận, giả mạo, lừa đảo, thể hiện rõ nỗ lực của Ngành trong việc chuẩn hóa quy trình, tăng cường kết nối, chủ động bảo vệ an toàn cho khách hàng và củng cố niềm tin vào hệ thống ngân hàng số.

Khi áp dụng đồng bộ, các ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, công ty tài chính và trung gian thanh toán sẽ có cơ sở pháp lý rõ ràng để chia sẻ thông tin, phối hợp xử lý các giao dịch đáng ngờ, tạm khóa tài khoản có dấu hiệu lừa đảo, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của khách hàng.

Trước sự gia tăng của các thủ đoạn lừa đảo công nghệ cao, việc thiết lập cơ chế cảnh báo sớm và tăng cường phối hợp giữa ngân hàng, cơ quan chức năng và khách hàng không chỉ giúp ngăn chặn kịp thời rủi ro, bảo vệ tài sản người dân mà còn góp phần xây dựng môi trường giao dịch số an toàn, minh bạch và bền vững.

Nguyễn Vũ