Cánh cửa mới cho phát triển năng lượng quốc gia

Diễn đàn nhằm triển khai thực hiện Nghị quyết số 55-NQ/TW của Bộ Chính trị về định hướng chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Phiên toàn thể của diễn đàn được tổ chức theo hình thức trực tuyến đến các địa phương trên cả nước và 30 điểm cầu quốc tế tại 15 quốc gia.

Tham dự diễn đàn có các đồng chí: Nguyễn Văn Bình, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Kinh tế Trung ương; Nguyễn Xuân Thắng, Bí thư Trung ương Đảng, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh; Trịnh Đình Dũng, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó thủ tướng Chính phủ; Uông Chu Lưu, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó chủ tịch Quốc hội; cùng lãnh đạo một số bộ, ngành, địa phương.

Xóa bỏ rào cản để thu hút nguồn lực

Tham gia đầu tư tại Ninh Thuận cách đây hơn 15 năm, đến nay, Tập đoàn BIM Group đã hoàn thành, đưa vào vận hành 3 dự án điện mặt trời (ĐMT) ở Ninh Thuận với tổng công suất hơn 300MW. Trong năm 2020, BIM Group sẽ hoàn thành thêm 50MW ĐMT nữa, đồng thời tích cực triển khai dự án điện gió để đưa 88MW vào vận hành trước tháng 10-2021. Là một trong những doanh nghiệp tư nhân (DNTN) đầu tư vào lĩnh vực sản xuất điện, BIM Group cũng như nhiều doanh nghiệp khác rất quan tâm đến những nội dung mang nhiều đột phá của Nghị quyết 55 đối với thu hút nguồn lực xã hội. "Nghị quyết 55 ưu tiên phát triển năng lượng tái tạo và khuyến khích nhà đầu tư tư nhân tham gia. Chúng tôi rất hy vọng điều này sẽ tạo môi trường công bằng giữa các doanh nghiệp khi tham gia cùng một lĩnh vực", ông Nguyễn Hải Vinh, Phó tổng giám đốc Công ty CP Năng lượng tái tạo BIM (thuộc BIM Group) chia sẻ.

Hoạt động khai thác dầu khí của Tập đoàn Dầu khí Việt Nam. Ảnh: MINH ĐỨC

Tại tỉnh Ninh Thuận hiện có 47 dự án ĐMT, điện gió, với tổng công suất hơn 3.000MW, tổng mức đầu tư hơn 44.000 tỷ đồng. Nguồn vốn tập trung vào năng lượng tái tạo giúp Ninh Thuận đạt mức thu hút đầu tư lớn nhất từ trước đến nay của tỉnh. "Tỉnh chủ động tham mưu để DNTN tham gia vào truyền tải điện, đơn cử như dự án ĐMT công suất 450MW của Tập đoàn Trung Nam kết hợp với trạm biến áp và đường dây 500kV", ông Phạm Văn Hậu, Phó chủ tịch UBND tỉnh Ninh Thuận cho biết.

Những bước đi của Ninh Thuận cũng như một số địa phương trên cả nước phù hợp với định hướng chiến lược về phát triển năng lượng đất nước trong thời gian tới. Bên cạnh đầu tư vào nguồn điện, Nghị quyết 55 cũng nhấn mạnh đến thu hút nguồn lực tư nhân vào phát triển hạ tầng năng lượng, như: Hệ thống truyền tải điện, trạm biến áp... Theo Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh: Nghị quyết 55 đã đề ra những định hướng trong xóa bỏ và tháo gỡ rào cản để tạo thuận lợi cho các thành phần kinh tế, nhất là khu vực tư nhân tham gia phát triển năng lượng ở Việt Nam. Nghị quyết cũng xác định rất rõ chiến lược phát triển bền vững năng lượng quốc gia thời gian tới là phải tập trung vào các nguồn năng lượng đa dạng, phù hợp, tiếp tục ưu tiên năng lượng tái tạo. "Nghị quyết 55 thực sự đã mở ra cánh cửa mới cho phép chúng ta tin tưởng vào một chiến lược với những cơ chế, chính sách mới, kể cả khung khổ luật pháp để định hướng trong phát triển và bảo đảm an ninh năng lượng của quốc gia", Bộ trưởng Trần Tuấn Anh bày tỏ.

Ý kiến của đại diện nhiều doanh nghiệp đều đánh giá, Nghị quyết 55 mang đến đòn bẩy để thúc đẩy khối tư nhân đóng góp nhiều hơn vào lĩnh vực năng lượng vốn trước đây chủ yếu sử dụng nguồn lực Nhà nước. Tuy nhiên, để đòn bẩy hoạt động hiệu quả cần điểm tựa là hành lang pháp lý. Do vậy, cần có cơ chế, chính sách cụ thể để đón đầu làn sóng đầu tư mới không chỉ trong nước mà cả từ nước ngoài.

Xây dựng thị trường năng lượng đồng bộ

Đánh giá ngành năng lượng Việt Nam đã trở thành ngành kinh tế có quy mô lớn, năng động, hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, đáp ứng nhu cầu cho phát triển kinh tế-xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh đất nước, Phó thủ tướng Trịnh Đình Dũng nêu rõ: Ngành năng lượng vẫn đang đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức cần được khắc phục. Trước hết là thách thức về nguồn năng lượng sơ cấp ở Việt Nam ngày càng giảm, như than, khí... dẫn đến chúng ta phải nhập khẩu năng lượng sơ cấp. Nhiều dự án năng lượng chậm tiến độ, nhất là những dự án nguồn điện. Trình độ công nghệ ở một số lĩnh vực chưa cao, hiệu quả khai thác sử dụng năng lượng còn thấp, thị trường năng lượng cạnh tranh phát triển chưa đồng bộ, chính sách giá năng lượng còn một số bất cập...

Một trong những nhiệm vụ được Chính phủ tập trung để thực hiện Nghị quyết 55 là xây dựng chiến lược phát triển năng lượng quốc gia và các phân ngành năng lượng. Đồng thời, xây dựng các quy hoạch tổng thể phát triển năng lượng và các quy hoạch phân ngành, đặc biệt là Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021-2030 và tầm nhìn đến năm 2045 (Quy hoạch điện VIII). Làm rõ thêm về định hướng xây dựng Quy hoạch điện VIII, dự kiến được Bộ Công Thương trình Chính phủ vào tháng 10-2020, Phó thủ tướng Trịnh Đình Dũng cho biết, thay vì đi vào các dự án cụ thể, quy hoạch này sẽ đưa ra các định hướng lớn để hình thành khung phát triển, ví dụ yêu cầu về quy mô, công suất nguồn. Theo Phó thủ tướng Trịnh Đình Dũng, công suất của điện nền, trong đó có thủy điện, nhiệt điện than phải duy trì một cách phù hợp, tuy nhiên, tỷ trọng trong tổng công suất sẽ giảm, thay vào đó tăng cường nhiệt điện khí, điện tái tạo (điện gió, ĐMT...). Trong thu hút các nguồn lực đầu tư vào phát triển năng lượng, Phó thủ tướng Trịnh Đình Dũng lưu ý cần phù hợp với quy hoạch hạ tầng năng lượng, như: Hệ thống truyền tải điện, trạm biến áp, kho cảng, đường ống dẫn khí... Do vậy, các địa phương cần tính toán, nghiên cứu kỹ từng dự án, không nên đầu tư theo phong trào.

Phát biểu tại diễn đàn, đồng chí Nguyễn Văn Bình nhấn mạnh: Việt Nam không những đáp ứng được nhu cầu năng lượng ở mức độ rất cao để hỗ trợ cho tốc độ tăng trưởng kinh tế, bên cạnh đó còn thực hiện được chủ trương nhất quán của Đảng, Nhà nước là bảo đảm tiến bộ, công bằng xã hội trong sử dụng năng lượng. Đến nay, mặc dù chúng ta còn là một nước đang phát triển ở mức thu nhập trung bình thấp, nhưng lưới điện đã phủ toàn bộ 100% lãnh thổ cả nước; gần 100% số xã và 98,86% hộ gia đình Việt Nam được sử dụng điện... Đó là những con số không phải nước nào cũng đạt được kể cả những nước có trình độ phát triển cao hơn ta.

Kiểm tra giàn khí nén trung tâm mỏ Bạch Hổ của Tập đoàn Dầu khí Việt Nam. Ảnh: MINH ĐỨC

Theo đồng chí Nguyễn Văn Bình, sơ bộ đánh giá, đến năm 2030, ngành năng lượng Việt Nam cần khoảng 150 tỷ USD vốn đầu tư, riêng cho ngành điện cũng cần xấp xỉ 80 tỷ USD. Đây là thách thức rất lớn cho nước ta, trong khi ngân sách nhà nước không thể đáp ứng được nhu cầu này. "Đảng và Nhà nước đặt nhiệm vụ phải xây dựng thị trường năng lượng đồng bộ, theo giá thị trường để khuyến khích mọi thành phần kinh tế tham gia vào phát triển năng lượng tại Việt Nam. Nếu không có những điểm mấu chốt như vậy thì không thể khuyến khích được các thành phần kinh tế, đặc biệt là kinh tế tư nhân tham gia. Chúng ta phải tránh mọi biểu hiện của cạnh tranh không lành mạnh, độc quyền, thiếu minh bạch", đồng chí Nguyễn Văn Bình nêu rõ.

Đề cập đến chủ trương phát triển nhanh nhưng phải bền vững, đồng chí Nguyễn Văn Bình lưu ý, phát triển năng lượng phải gắn chặt với bảo vệ môi trường, trong đó, ưu tiên khai thác và sử dụng triệt để các nguồn năng lượng tái tạo, năng lượng mới, năng lượng sạch. Đây là điểm rất mới, giảm dần năng lượng hóa thạch và tích cực sử dụng nguồn năng lượng thân thiện với môi trường. Lãnh đạo Ban Kinh tế Trung ương cũng đề cập đến vai trò quan trọng của ứng dụng khoa học-công nghệ, tiến tới từng bước làm chủ công nghệ, tự sản xuất được thiết bị trong lĩnh vực năng lượng. Cùng với đó, tiết kiệm năng lượng được xác định là quốc sách. Người sử dụng năng lượng cần được cung cấp công cụ, thiết bị để tiết kiệm năng lượng, qua đó góp phần nâng cao năng suất, hiệu quả trong các lĩnh vực sản xuất.

MẠNH HƯNG