Cánh cửa vốn ngoại rộng mở, thị trường chứng khoán chờ 'cú hích' nâng hạng
Việt Nam đang bước vào thời khắc quyết định trên hành trình nâng hạng thị trường chứng khoán từ cận biên lên mới nổi thứ cấp. Hàng loạt cải cách về hạ tầng giao dịch, pháp lý và tiếp cận vốn ngoại đã được triển khai, mở ra kỳ vọng về 'cú hích' lịch sử từ quyết định của FTSE Russell trong tháng 10.
Những bước tiến cải cách mạnh mẽ
Trong thông báo mới đây, FTSE Russell cho biết, Báo cáo Phân loại quốc gia cổ phiếu tháng 9/2025 sẽ được công bố sau khi thị trường Mỹ đóng cửa vào ngày 7/10 tới. Đây là sự kiện được giới đầu tư toàn cầu đặc biệt quan tâm, bởi kết quả phân loại sẽ quyết định khả năng nâng hạng của nhiều thị trường mới nổi, trong đó có Việt Nam.
Theo công bố trước đó, Việt Nam đã được đưa vào danh sách theo dõi của FTSE Russell để xem xét nâng hạng từ thị trường cận biên lên mới nổi thứ cấp. Động thái này tiếp tục phản ánh những cải cách mạnh mẽ và liên tục trong cơ chế giao dịch, minh bạch thông tin và cải thiện môi trường đầu tư trong thời gian qua.
Triển vọng nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam đang tạo hiệu ứng tâm lý tích cực đối với nhà đầu tư. Ảnh: DŨNG MINH.
Bộ Tài chính cho biết, FTSE Russell đánh giá cao các bước tiến gần đây của Việt Nam. Đáng chú ý, Thông tư 68/2024/TT-BTC có hiệu lực từ tháng 11/2024 cùng Thông tư 18/2025/TT-BTC ban hành tháng 4/2025 đã chính thức gỡ bỏ cơ chế ký quỹ trước khi giao dịch, một trong những rào cản lớn nhất đối với nhà đầu tư nước ngoài. Song song với đó, việc đưa vào vận hành hệ thống công nghệ thông tin mới (KRX), cùng các văn bản pháp lý liên quan đến đăng ký, lưu ký, bù trừ và thanh toán đã giúp thị trường chứng khoán Việt Nam tiệm cận hơn với chuẩn quốc tế.
Trong tháng 8 vừa qua, Bộ Tài chính tiếp tục đẩy mạnh nhiều giải pháp để nâng cao trải nghiệm của nhà đầu tư nước ngoài. Nổi bật là việc trình Chính phủ dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 155/2020/NĐ-CP. Một điểm quan trọng của dự thảo là quy định công ty đại chúng phải hoàn tất công bố tỷ lệ sở hữu nước ngoài trong vòng 12 tháng kể từ ngày Nghị định có hiệu lực, nhằm nâng cao tính minh bạch và chuẩn hóa thông tin.
Đồng thời, Bộ Tài chính đang phối hợp cùng các bộ, ngành liên quan để sửa đổi Luật Đầu tư, hướng tới việc nâng trần sở hữu nước ngoài tại các công ty đại chúng trong những ngành nghề không liên quan đến an ninh - quốc phòng. Đây được xem là một trong những cải cách then chốt nhằm thu hút dòng vốn ngoại dài hạn, mở rộng dư địa cho các quỹ quốc tế tham gia thị trường Việt Nam.
Tiếp nối những điểm mới trong Thông tư 03/2025/TT-NHNN, mới đây nhất, Thông tư 25/2025/TT-NHNN (Thông tư 25) được Ngân hàng Nhà nước ban hành mang đến nhiều thay đổi lớn, tạo điều kiện thuận lợi cho nhà đầu tư nước ngoài mở tài khoản vốn đầu tư gián tiếp. Các quy định mới có hiệu lực ngay lập tức, được kỳ vọng tạo thêm cú hích mạnh mẽ cho tiến trình nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam.
Tạo hiệu ứng tâm lý tích cực
Trước đây, việc mở tài khoản vốn đầu tư gián tiếp mất nhiều thời gian do vướng quy định về hợp pháp hóa lãnh sự, yêu cầu gặp mặt trực tiếp để KYC (quy trình xác minh danh tính) khách hàng và chưa công nhận vai trò của ngân hàng lưu ký toàn cầu. Điều này khiến nhà đầu tư nước ngoài khó tiếp cận nhanh thị trường.
Kích hoạt một dòng vốn rất lớn
Quyết định nâng hạng thị trường được các tổ chức uy tín dự báo sẽ kích hoạt một dòng vốn cơ học rất lớn. Ước tính, có khoảng 0,8 - 1 tỷ USD từ các quỹ ETF thụ động buộc phải giải ngân, theo sau là hàng tỷ USD từ các quỹ chủ động. Nhưng không dừng lại ở giá trị giải ngân, đây sẽ là “cú hích” lịch sử, có thể tạo thay đổi toàn diện cả về thanh khoản, định giá và vị thế của thị trường chứng khoán Việt Nam.
Tuy nhiên, với sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, nhiều văn bản quan trọng đã được ban hành để cải thiện tình hình. Trước Thông tư 25, Ngân hàng Nhà nước đã ban hành Thông tư 03/2025/TT-NHNN (ngày 29/4/2025) quy định về mở và sử dụng tài khoản bằng đồng Việt Nam cho hoạt động đầu tư gián tiếp. Bộ Tài chính cũng ban hành Thông tư 20/2025/TT-BTC sửa đổi Thông tư 51/2021/TT-BTC, tập trung vào nghĩa vụ công bố thông tin và chế độ báo cáo của nhà đầu tư nước ngoài. Những thay đổi này, kết hợp với Thông tư 25, đã đơn giản hóa đáng kể thủ tục hành chính và rút ngắn thời gian mở tài khoản.
Nhiều thành viên thị trường kỳ vọng, việc xem xét nâng hạng của FTSE trong thời gian từ nay đến tháng 10 chỉ là những kiểm chứng kỹ thuật cuối cùng. FTSE cần ghi nhận dữ liệu vận hành ổn định của hệ thống giao dịch của thị trường chứng khoán Việt Nam để hoàn tất hồ sơ đánh giá. Đây được xem là bước đi cần thiết trước khi đưa ra tuyên bố chính thức.
Ông Nguyễn Anh Khoa - Giám đốc Phân tích, Công ty Chứng khoán Agribank (Agriseco) cho rằng, việc nâng hạng sẽ tạo hiệu ứng tâm lý tích cực, thu hút dòng vốn ngoại và hỗ trợ thanh khoản thị trường. Có thể thấy, những nỗ lực tháo gỡ vướng mắc cho nhà đầu tư nước ngoài của Việt Nam là cả một chặng đường cải thiện và đáp ứng chuẩn yêu cầu của thế giới. Trong đó, giai đoạn cao điểm chủ động đàm thoại nhằm hoàn thiện cơ sở và giải quyết những vướng mắc cuối cùng để đáp ứng nâng hạng theo tiêu chuẩn của tổ chức FTSE Russell. Những nỗ lực làm việc với mục tiêu cải thiện thực tế này không chỉ được đánh giá tích cực ở cộng đồng trong nước, mà còn có sự ghi nhận của tổ chức đánh giá quốc tế.
Theo ông Khoa, Việt Nam đã rất nỗ lực chuyển đổi mạnh mẽ thông qua ban hành các văn bản chính sách mới và chính thức đưa vào vận hành hệ thống KRX, thể hiện rõ nét mong muốn thúc đẩy nhanh tiến trình nâng hạng thị trường.
Phó Chủ tịch Ủy ban chứng khoán Nhà nước Bùi Hoàng Hải đã nhiều lần khẳng định, việc nâng hạng không phải đích đến, không phải mục tiêu cuối cùng, mà là bước đệm cho mục tiêu dài hạn xây dựng thị trường chứng khoán minh bạch, hiệu quả, trở thành kênh huy động vốn quan trọng cho doanh nghiệp và hấp dẫn dòng vốn dài hạn. Bên cạnh mục tiêu nâng hạng, thì những cải cách đã và đang triển khai đều mang lại lợi ích rõ rệt cho nhà đầu tư, doanh nghiệp và thị trường.
