Cấp bách ứng phó nguy cơ hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn do El Nino

Lượng mưa sẽ thiếu hụt từ 25 - 50%

Bản tin mới nhất của Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Quốc gia nhận định, El Nino có khả năng sẽ xuất hiện vào cuối tháng 5, đầu tháng 6/2023 với xác suất khoảng 70 - 80% và có thể kéo dài sang đầu năm 2024. Trong điều kiện ảnh hưởng của El Nino thường gây thiếu hụt lượng mưa ở hầu hết các vùng trên cả nước, phổ biến từ 25 - 50%.

Một số cơ quan khí tượng trên thế giới như Tổ chức khí tượng thế giới - WMO, Trung tâm dự báo khí hậu Mỹ - NOAA, Cơ quan khí tượng Nhật Bản - JMA... đã cùng đưa ra nhận định El Nino xuất hiện từ các tháng giữa năm 2023; trong đó, NOAA nhận định khả năng 90% El Nino sẽ tiếp tục kéo dài sang năm 2024 ở Bắc bán cầu.

70 - 80% khả năng El Nino sẽ xảy ra gây thiếu hụt từ 25 - 50% lượng mưa trên phạm vi cả nước. Ảnh: Tùng Đinh.

Theo Cục Thủy lợi (Bộ NN&PTNT), hiện tại, các hồ thủy lợi ở khu vực Bắc Bộ, Tây Nguyên và Đông Nam Bộ trữ đạt trung bình khoảng 40 - 50% dung tích thiết kế; ở khu vực Trung Bộ trung bình ở mức 50 - 70% dung tích thiết kế.

Một số hồ chứa thủy điện thường xuyên tham gia bổ sung nguồn nước cho hạ du có dung tích trữ thấp hơn từ 10 - 15% so với các các năm bị hạn hán, thiếu nước nghiêm trọng 2015, 2016. So với dung tích thiết kế, hồ Bản Vẽ mới trữ được 38%, tương tự là A Vương trữ 44%, Đơn Dương trữ 20%, Đại Ninh trữ 20%, Hàm Thuận trữ 13%...

Với các nhận định tác động đến khí tượng, thủy văn của hiện tượng El Nino và dung tích trữ của các hồ chứa thủy lợi, thủy điện hiện tại, tình trạng hạn hán, thiếu nước xâm nhập mặn có nguy cơ xảy ra cục bộ trong thời gian mùa khô năm 2023.

Tình trạng này đặc biệt nghiêm trọng tại một số tỉnh ở khu vực Trung Bộ và nguy cơ xảy ra ở cấp độ cao (cấp độ 3 - 4), trên phạm vi rộng, kéo dài ở một số vùng trên cả nước như tại các khu vực Tây Nguyên, Đồng bằng sông Cửu Long, Trung Bộ và Đông Nam Bộ từ mùa khô năm 2024 đến năm 2025.

Ưu tiên cấp nước cho vùng thiết yếu

Để bảo đảm nguồn nước phục vụ sinh hoạt, công nghiệp và sản xuất nông nghiệp, chủ động phòng, chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn do tác động của hiện tượng El Nino, Thủ tướng Chính phủ đã có Công điện số 397/CĐ-TTg về chủ động triển khai các biện pháp cấp bách ứng phó với nguy cơ nắng nóng, hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn.

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Hoàng Hiệp cho biết, triển khai Công điện của Thủ tướng Chính phủ, cuối giờ chiều 22/5, Bộ đã có văn bản đề nghị Ủy ban nhân dân các tỉnh, TP trực thuộc Trung ương khẩn trương triển khai tổ chức thực hiện nghiêm túc các chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Công điện số 397/CĐ-TTg về chủ động triển khai các biện pháp cấp bách ứng phó với nguy cơ nắng nóng, hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn.

Xâm nhập mặn gia tăng trong điều kiện nguồn nước bị thiếu hụt. Ảnh: Trung Chánh.

Bộ NN&PTNT đề nghị các địa phương xây dựng kế hoạch phòng, chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn tổng thể cho giai đoạn từ năm 2023 – 2025; các giải pháp ứng phó với các kịch bản khác nhau về khí tượng, thủy văn, nguồn nước do ảnh hưởng của El Nino, bao gồm trường hợp El Nino có mức độ ảnh hưởng mạnh, kéo dài như đã xuất hiện trong các năm 2014-2016;

“Bộ cũng đang đề nghị các địa phương định kỳ kiểm kê, theo dõi số lượng, chất lượng nguồn nước trong công trình thủy lợi, công trình cấp nước sinh hoạt nông thôn; có kế hoạch phân phối nước cụ thể cho từng giai đoạn và điều chỉnh hợp lý khi nguồn nước bị thiếu hụt trên nguyên tắc ưu tiên cung cấp các nhu cầu thiết yếu, đặc biệt lưu ý các hồ chứa nước điều tiết nhiều năm phải phân bổ theo đúng chu kỳ điều tiết, tránh phân bổ tập trung gây nguy cơ thiếu nước cho thời gian sau của chu kỳ…” - Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp thông tin.

Trong thời gian tới, các địa phương tăng cường việc nạo vét các cửa lấy nước, hệ thống kênh mương, đắp đập tạm ngăn mặn, trữ nước ngọt. Bố trí cơ cấu sản xuất nông nghiệp phù hợp với khả năng nguồn nước. Trong đó, đối với những diện tích có nguy cơ nguồn nước không đủ cung cấp cho cả vụ cần phải điều chỉnh lịch xuống giống để tránh thời điểm hạn hán, xâm nhập mặn gay gắt trùng thời gian sinh trưởng nhạy cảm của cây trồng…

Bộ NN&PTNT cũng đề nghị các địa phương chủ động sử dụng kinh phí từ ngân sách địa phương và huy động các nguồn hợp pháp khác để tăng cường thực hiện các giải pháp phòng, chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn. Trường hợp nguồn kinh phí vượt quá khả năng của địa phương, có văn bản đề nghị Bộ NN&PTNT, Bộ Tài chính tổng hợp, đề xuất Thủ tướng Chính phủ xem xét, hỗ trợ theo đúng quy định...

Trọng Tùng