Cấp cứu kịp thời cụ bà 78 tuổi ngộ độc nặng do uống củ ấu tầu sống chữa đau khớp
Sau khi tự sắc uống 5 củ ấu tầu sống để chữa đau khớp, một cụ bà 78 tuổi ở Hà Nội rơi vào tình trạng sốc tim, tụt huyết áp nguy kịch.
Bác sĩ thăm khám cho bệnh nhân. Ảnh: BVCC
Ngày 27/10/2025, Khoa Cấp cứu, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương tiếp nhận bà N.T.S (78 tuổi, trú tại xã Mê Linh, TP Hà Nội) trong tình trạng mệt lả, da tái lạnh, mạch loạn hoàn toàn và huyết áp tụt sâu chỉ còn 50/30 mmHg. Các bác sĩ xác định đây là một trường hợp sốc tim do rối loạn nhịp nặng, nguyên nhân bắt nguồn từ việc bệnh nhân uống nước sắc củ ấu tầu.
Theo người nhà, bà S có tiền sử đau khớp kéo dài và từng dùng củ ấu tầu cách đây 20 năm, khi đó tình trạng đau thuyên giảm nên bà tin tưởng vào hiệu quả của vị thuốc này. Gần đây, cơn đau tái phát, bà đã đặt mua “củ ấu tầu” qua mạng, được giới thiệu là hàng từ vùng cao, dùng để nấu nước uống giảm đau khớp. Dù được người bán dặn chỉ nên dùng 1–2 củ mỗi tuần, bệnh nhân lại tự ý sắc liền 5 củ uống trong một lần. Chỉ khoảng 30 phút sau, bà bắt đầu chóng mặt, buồn nôn, nôn ói và nhanh chóng rơi vào tình trạng tụt huyết áp, rối loạn nhịp tim.
Ngay sau khi nhập viện, ê-kíp cấp cứu do ThS.BS Ninh Thị Ngọc phụ trách đã khẩn trương hồi sức tích cực, truyền dịch chống sốc, sử dụng thuốc điều chỉnh nhịp tim và đặt monitor theo dõi liên tục. Bệnh nhân xuất hiện ngoại tâm thu thất chùm đôi – chùm ba, một dạng rối loạn nhịp có thể gây ngừng tim đột ngột. Song song, các bác sĩ tiến hành rửa dạ dày, cho dùng than hoạt và theo dõi sát dấu hiệu nhiễm độc thần kinh, tim mạch.
Theo BS Ninh Thị Ngọc, độc chất chính trong củ ấu tẩu là aconitin, một alcaloid cực độc có khả năng gây rối loạn dẫn truyền tim, làm chậm nhịp tim, gây ngoại tâm thu, co giật, mất ý thức và thậm chí tử vong chỉ sau vài phút. “Đây là trường hợp ngộ độc nặng do sử dụng quá liều củ ấu tầu tươi. May mắn là bệnh nhân được đưa đến viện sớm và xử trí đúng phác đồ, nên đã qua được cơn nguy kịch", BS Ninh Thị Ngọc cho biết.
Củ ấu tầu bệnh nhân mua trên mạng. Ảnh: BVCC
Sau ba giờ điều trị tích cực, huyết áp và nhịp tim của bệnh nhân dần ổn định, các chỉ số sinh tồn trở lại bình thường. Bà S tỉnh táo, tiếp xúc tốt, không còn rối loạn nhịp tim nặng. Tuy nhiên, bệnh nhân vẫn đang được theo dõi sát tại Khoa Cấp cứu ít nhất 2–3 ngày để đề phòng nguy cơ loạn nhịp tái phát hoặc biến chứng thần kinh muộn, do aconitin có thể lưu hành trong cơ thể lâu hơn so với các độc chất thông thường.
Củ ấu tầu, còn gọi là củ ấu tẩu, ô đầu hay phụ tử, thường mọc ở các vùng núi cao phía Bắc và được sử dụng trong Đông y sau khi đã chế biến kỹ để giảm độc. Tuy nhiên, củ tươi hay củ sống chứa lượng aconitin cực cao – chỉ 2mg có thể gây rối loạn tim và 5mg đủ gây tử vong, tương đương chỉ vài củ nhỏ.
Các bác sĩ khuyến cáo, người dân tuyệt đối không tự ý mua, sắc uống hay ngâm rượu củ ấu tẩu hoặc bất kỳ loại thảo dược có độc tính cao nếu chưa được chế biến đúng cách. Việc tin vào các mẹo truyền miệng hoặc thông tin không kiểm chứng trên mạng có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng. Khi xuất hiện các triệu chứng bất thường như chóng mặt, buồn nôn, tê bì, loạn nhịp hay tụt huyết áp sau khi dùng thảo dược, cần đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được xử trí kịp thời, tránh nguy hiểm đến tính mạng.
