Cập nhật những diễn biến quan trọng nhất của COP28

Ảnh minh họa

Một trong những sáng kiến được ủng hộ rộng rãi nhất, 118 chính phủ đã cam kết tăng gấp ba công suất năng lượng tái tạo của thế giới vào năm 2030 tại hội nghị thượng đỉnh về khí hậu COP28 của Liên hợp quốc vào thứ Bảy 2/12, như một lộ trình cắt giảm tỷ trọng nhiên liệu hóa thạch trong cơ cấu năng lượng của thế giới.

Cam kết này nằm trong số hàng loạt thông báo của COP28 hôm thứ Bảy nhằm mục đích khử cacbon trong ngành năng lượng - nguồn gây ra khoảng 3/4 lượng khí thải nhà kính toàn cầu, trong đó có việc mở rộng năng lượng hạt nhân, cắt giảm khí thải mêtan và bóp nghẹt tài chính tư nhân đầu tư cho điện than.

Sultan al-Jaber, Chủ tịch hội nghị thượng đỉnh COP28 của Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất cho biết: “Điều này có thể và sẽ giúp quá trình chuyển đổi của thế giới thoát khỏi than đá”.

Theo Liên minh châu Âu, Mỹ và UAE, cam kết này cũng nói lên rằng việc tăng gấp ba lần năng lượng tái tạo sẽ giúp loại bỏ nhiên liệu hóa thạch phát thải CO2 khỏi hệ thống năng lượng thế giới muộn nhất là vào năm 2050.

Những người ủng hộ vào thứ Bảy trong đó có Brazil, Nigeria, Úc, Nhật Bản, Canada, Chile và Barbados.

Mặc dù Trung Quốc và Ấn Độ đã phát tín hiệu ủng hộ việc tăng gấp ba lần năng lượng tái tạo vào năm 2030, nhưng cả hai đều không ủng hộ cam kết chung vào thứ Bảy – đó là kết hợp việc tăng cường năng lượng sạch với việc giảm sử dụng nhiên liệu hóa thạch.

Những người ủng hộ trong đó có EU và UAE muốn cam kết về năng lượng tái tạo phải được đưa vào quyết định cuối cùng của hội nghị thượng đỉnh về khí hậu của Liên hợp quốc, biến nó thành mục tiêu toàn cầu. Điều đó đòi hỏi sự đồng thuận của gần 200 quốc gia có mặt.

Cam kết này, bản dự thảo của nó được Reuters đưa tin lần đầu tiên vào tháng trước, cũng kêu gọi "giảm dần nguồn điện than" và chấm dứt cấp vốn cho các nhà máy nhiệt điện than mới. Ngoài ra, bản dự thảo cũng bao gồm mục tiêu tăng gấp đôi tỷ lệ hiệu quả sử dụng năng lượng trên toàn cầu vào năm 2030.

Các quốc gia dễ bị tổn thương về khí hậu nhấn mạnh rằng các mục tiêu phải đi đôi với thỏa thuận giữa các quốc gia tại COP28 về việc loại bỏ dần nhiên liệu hóa thạch trên thế giới.

Tina Stege, Đặc phái viên Khí hậu của Quần đảo Marshall cho biết: “Đó chỉ là một nửa giải pháp. Cam kết này không thể tác động tích cực đến các quốc gia mà đang tăng cường khai thác nhiên liệu hóa thạch”.

Mặc dù việc triển khai năng lượng tái tạo như năng lượng mặt trời và gió đã tăng mạnh trên toàn cầu trong nhiều năm, tuy nhiên chi phí gia tăng, hạn chế về lao động và các vấn đề về chuỗi cung ứng đã khiến các dự án bị trì hoãn và hủy bỏ trong những tháng gần đây, khiến các công ty như Orsted và BP phải lỗ hàng tỷ đô la.

Để đạt được mục tiêu 10.000 gigawatt năng lượng tái tạo được lắp đặt trên toàn cầu vào năm 2030 cũng sẽ yêu cầu các chính phủ và tổ chức tài chính tăng cường đầu tư và giải quyết chi phí vốn cao.

Cơ quan Năng lượng tái tạo quốc tế cho biết, châu Phi chỉ nhận được 2% đầu tư toàn cầu vào năng lượng tái tạo trong hai thập kỷ qua.

Hạt nhân

Hơn 20 quốc gia cũng đã ký một tuyên bố hôm thứ Bảy nhằm tăng gấp ba công suất điện hạt nhân vào năm 2050, trong đó đặc phái viên về khí hậu của Mỹ, John Kerry nói rằng thế giới không thể đạt được mức phát thải “bằng 0” nếu không xây dựng các lò phản ứng mới.

“Chúng tôi không đưa ra lập luận rằng đây hoàn toàn sẽ là giải pháp thay thế sâu rộng cho mọi nguồn năng lượng khác”, ông Kerry nói trong buổi lễ ra mắt tại COP28.

"Nhưng... chúng ta không thể đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 nếu không có hạt nhân, cũng như chúng ta không thể đạt được điều đó nếu không sử dụng biện pháp thu hồi, sử dụng và lưu trữ carbon."

Công suất hạt nhân toàn cầu hiện ở mức 370 gigawatt, với 31 quốc gia đang vận hành lò phản ứng. Việc tăng gấp ba công suất đó vào năm 2050 sẽ đòi hỏi phải tăng quy mô đáng kể về phê duyệt mới và tài chính.

Các cam kết khác nhắm vào than đá, nhiên liệu hóa thạch thải ra nhiều CO2 nhất.

Pháp cho biết họ sẽ tập hợp một nhóm các quốc gia để yêu cầu OECD đo lường rủi ro về khí hậu và tài chính gắn liền với việc đầu tư vào các tài sản than mới, nhằm ngăn chặn các nhà tài trợ tư nhân ủng hộ các dự án này.

Những quốc gia sử dụng than Kosovo và Cộng hòa Dominica cũng đồng ý xây dựng kế hoạch loại bỏ dần năng lượng chạy bằng than.

Trong khi đó, gần 50 công ty dầu khí bao gồm cả Exxon Mobil đã ký Điều lệ khử cacbon trong dầu khí, một sáng kiến do Chủ tịch COP Sultan al-Jaber thúc đẩy nhằm cắt giảm lượng khí thải hoạt động vào năm 2050.

Điều lệ này đã bị các nhóm môi trường chỉ trích vì cho rằng các cam kết như vậy chỉ đơn thuần là làm xao lãng quy trình COP28 và không giải quyết được lượng khí thải do đốt nhiên liệu hóa thạch.

Melanie Robinson, Giám đốc Chương trình Khí hậu Toàn cầu tại Viện Tài nguyên Thế giới cho biết: “Cam kết này không đề cập đến “một giọt nhiên liệu nào” họ bán, vốn chiếm tới 95% đóng góp của ngành dầu khí vào cuộc khủng hoảng khí hậu”.

Phát thải mêtan

Hôm thứ Bảy 2/12, Chính quyền Biden cũng công bố các quy tắc cuối cùng nhằm hạn chế việc ngành dầu khí Mỹ thải khí mê-tan, một phần trong kế hoạch toàn cầu nhằm hạn chế lượng khí thải góp phần gây ra biến đổi khí hậu.

Trong khi đó, một số chính phủ, tổ chức từ thiện và khu vực tư nhân cho biết họ đã huy động 1 tỷ USD để hỗ trợ nỗ lực của các quốc gia trong việc giải quyết vấn đề khí độc.

Hai quốc gia phát thải khí mêtan lớn là Turkmenistan và Kazakhstan đã tham gia Cam kết khí mêtan toàn cầu, một thỏa thuận tự nguyện của hơn 150 quốc gia nhằm cắt giảm 30% lượng khí thải mêtan vào năm 2030.

Hôm thứ Bảy tuần trước, Ngân hàng Thế giới đã đưa ra “kế hoạch chi tiết về giảm lượng khí mêtan” kéo dài 18 tháng, trong đó sẽ thiết lập 15 chương trình quốc gia nhằm cắt giảm lượng khí thải mêtan từ các hoạt động như sản xuất lúa gạo, hoạt động chăn nuôi và quản lý chất thải.

Yến Anh

Reuters