Cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính dựa trên dữ liệu là giải pháp căn cơ, toàn diện

Công việc có ý nghĩa rất quan trọng

Xin Thứ trưởng chia sẻ đôi nét về ý nghĩa của nhiệm vụ rà soát, cắt giảm, đơn giản hóa TTHC dựa trên dữ liệu?

- Cải cách hành chính nói chung, cắt giảm, đơn giản hóa TTHC nói riêng là nhiệm vụ quan trọng nhằm thúc đẩy tăng trưởng, tạo lợi thế cạnh tranh, cải thiện quan hệ giữa các cơ quan hành chính nhà nước với người dân, doanh nghiệp; bảo đảm tính công khai, minh bạch trong giải quyết công việc của Nhân dân, góp phần phòng, chống tham nhũng hiệu quả.

Việc cắt giảm, đơn giản hóa TTHC có ý nghĩa hết sức to lớn trong việc thực hiện quyền con người, quyền công dân, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh và xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN minh bạch, hiện đại, từng bước đáp ứng nhu cầu phát triển và hội nhập của đất nước. Khi thủ tục được tinh gọn, chi phí tuân thủ giảm, chi phí xã hội cũng giảm theo, nguồn lực xã hội nhờ đó sẽ tập trung hơn cho đầu tư, phát triển; hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động của bộ máy hành chính cũng được tăng cường, hướng tới một nền hành chính phục vụ, hiện đại, minh bạch, mang lại hiệu quả tích cực cho sự phát triển.

Cùng với quá trình cải cách hành chính, việc thực hiện chuyển đổi số theo tinh thần Nghị quyết số 57-NQ/TW về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia đã tạo nền tảng quan trọng để triển khai các nhiệm vụ cắt giảm TTHC. Đến nay, các cơ sở dữ liệu quốc gia và chuyên ngành đã được các Bộ, ngành, địa phương tập trung xây dựng, trong đó Bộ Công an đã và đang phát huy rất tốt vai trò cơ quan chủ trì triển khai Đề án 06 với việc triển khai nhiều giải pháp quyết liệt, hiệu quả. Theo thống kê của Bộ Công an, đã có 15 loại giấy tờ công dân được số hóa và đủ điều kiện thay thế bằng dữ liệu điện tử. Điều này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, bởi khi dữ liệu được thay thế, việc yêu cầu người dân, doanh nghiệp xuất trình giấy tờ sẽ không còn cần thiết, góp phần tiết kiệm thời gian, chi phí và gánh nặng thực hiện chứng thực bản sao của UBND cấp xã.

Thực hiện chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm tại Thông báo Kết luận số 07-TB/CQTTBCĐ của Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, ngày 22/10/2025, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Công điện số 201/CĐ-TTg về việc tập trung rà soát, cắt giảm, đơn giản hóa TTHC dựa trên dữ liệu, yêu cầu các Bộ, ngành, địa phương khẩn trương triển khai công tác rà soát, cắt giảm TTHC. Bộ Tư pháp, với vai trò cơ quan được giao chủ trì, đã chủ động ban hành văn bản hướng dẫn các Bộ, ngành, địa phương, đồng thời xây dựng bộ công cụ hỗ trợ để bảo đảm tiến độ và tính khả thi của nhiệm vụ.

Vậy theo Thứ trưởng, các Bộ, ngành cần triển khai những giải pháp trọng tâm nào để bảo đảm tiến độ và tính khả thi trong thực hiện nhiệm vụ rà soát, cắt giảm, đơn giản hóa TTHC?

- Trong hướng dẫn gửi các Bộ, ngành, địa phương, Bộ Tư pháp nhấn mạnh, việc rà soát, cắt giảm, đơn giản hóa quy trình thủ tục phải được thực hiện đồng bộ với rà soát quy định pháp lý, nhằm đề xuất sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ các quy định pháp luật có liên quan. Chỉ khi quyết liệt thực hiện đồng bộ cả hai nội dung này thì việc thực hiện phương án cắt giảm TTHC dựa trên dữ liệu vào thời điểm ngày 15/11/2025 mới bảo đảm thực chất và phát huy hiệu quả trên thực tế.

Trước yêu cầu hết sức khẩn trương, phạm vi rà soát rộng, áp dụng đối với các Bộ và địa phương trên cả nước, Bộ Tư pháp cũng đã yêu cầu Sở Tư pháp các địa phương làm đầu mối giúp UBND tỉnh, thành phố theo dõi, đôn đốc việc thực hiện; đồng thời yêu cầu thủ trưởng các tổ chức pháp chế các Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ phối hợp chặt chẽ trong việc rà soát cả TTHC và quy định pháp luật, tạo cơ sở cho việc ban hành Nghị quyết quy phạm của Chính phủ theo quy định tại Nghị quyết số 206/2025/QH15 của Quốc hội về cơ chế đặc biệt xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật. Cùng với đó, Bộ Tư pháp sẽ tổ chức các đoàn kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện Công điện số 201 của Thủ tướng tại một số Bộ, ngành, địa phương, nhằm bảo đảm các Báo cáo được gửi về Bộ Tư pháp trước thời điểm ngày 31/10/2025 với chất lượng cao nhất theo đúng chỉ đạo tại Công điện của Thủ tướng Chính phủ.

Cần định kỳ thực hiện cắt giảm, thay thế giấy tờ bằng dữ liệu

Để thực thi việc cắt giảm, đơn giản hóa TTHC dựa trên dữ liệu, cần những điều kiện gì về hạ tầng dữ liệu và hệ thống công nghệ thông tin, thưa Thứ trưởng?

- Để việc thực thi cắt giảm, đơn giản hóa TTHC dựa trên dữ liệu bảo đảm tính khả thi, thực sự là giải pháp tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp thì yêu cầu rất quan trọng là bảo đảm điều kiện hạ tầng và dữ liệu. Các Bộ, ngành, địa phương phải làm rõ khả năng, cam kết việc xây dựng, kết nối, chia sẻ dữ liệu bảo đảm “đúng, đủ, sạch, sống, thống nhất, dùng chung”, để ngay khi công bố phương án cắt giảm sẽ bảo đảm thực thi trên thực tế. Việc này đòi hỏi hệ thống công nghệ thông tin, hạ tầng, thiết bị đầu cuối phải đồng bộ, thông suốt cùng với việc hướng dẫn nghiệp vụ cho cán bộ trực tiếp giải quyết TTHC, bảo đảm quy trình vận hành trơn tru.

Tôi cũng lưu ý thêm rằng, trong quá trình triển khai, không tránh khỏi việc người dân hoặc doanh nghiệp phản ánh dữ liệu chưa chính xác. Vì vậy, cần tính toán để có quy trình “làm sạch” dữ liệu và cơ chế xử lý đặc thù để bảo đảm quyền lợi hợp pháp của người dân khi dữ liệu chưa đầy đủ hoặc còn có thông tin sai lệch.

Về lộ trình triển khai, theo Thứ trưởng, cần tính toán như thế nào để việc cắt giảm, thay thế giấy tờ bằng dữ liệu điện tử được thực hiện khả thi, đồng bộ và đúng tiến độ?

- Trên cơ sở các yếu tố bảo đảm về dữ liệu, về tính chính xác và tính khả thi của việc thay thế giấy tờ bằng dữ liệu điện tử, các Bộ, ngành, địa phương cần chủ động đề xuất lộ trình thực hiện cụ thể.

Ví dụ, với 15 loại giấy tờ theo hướng dẫn của Bộ Công an, chúng ta hoàn toàn có thể triển khai ngay từ ngày 15/11/2025. Tuy nhiên, ngoài 15 nhóm giấy tờ đó, vẫn còn rất nhiều loại giấy tờ khác sẽ được hoàn thiện dần cùng tiến độ số hóa, “làm sạch” dữ liệu tại các cơ sở dữ liệu quốc gia và dữ liệu của các Bộ, ngành, địa phương. Vì vậy, cần xác định rõ nguyên tắc triển khai: dữ liệu được hoàn thiện đến đâu (trên nguyên tắc “đúng, đủ, sạch, sống, thống nhất, dùng chung”) thì đưa vào cắt giảm thủ tục đến đó. Đây phải được coi là giải pháp căn cơ, toàn diện để đơn giản hóa, cắt giảm TTHC trong thời gian tới.

Thưa Thứ trưởng, với những TTHC đặc thù thuộc thẩm quyền cấp tỉnh, cần có cách làm như thế nào để việc thay thế giấy tờ, hồ sơ bằng dữ liệu được triển khai đồng bộ và hiệu quả?

- Đối với các địa phương có TTHC đặc thù (theo thống kê mới nhất, có 668 thủ tục đã được nêu rõ trong phụ lục do Bộ Tư pháp ban hành), đây là những thủ tục thuộc thẩm quyền xử lý của cấp tỉnh, do Chủ tịch UBND tỉnh chịu trách nhiệm. Tuy nhiên, Bộ Tư pháp cũng đã đề nghị các địa phương cung cấp thông tin để tổng hợp trong việc thực hiện giải pháp thay thế giấy tờ, hồ sơ bằng dữ liệu điện tử bảo đảm thống nhất, đồng bộ. Đây sẽ là cơ sở quan trọng để lãnh đạo, chỉ đạo thống nhất trong thời gian tới.

Tinh thần chung là địa phương phải quán triệt nguyên tắc: có dữ liệu thì phải sử dụng dữ liệu để thay thế khi giải quyết TTHC cho người dân, doanh nghiệp. Để làm được điều đó, chúng ta cần phát huy hiệu quả vai trò của Tổ công tác Đề án 06 các địa phương, qua đó thực hiện hiệu quả mục tiêu cắt giảm TTHC, tạo thuận lợi tối đa cho người dân và doanh nghiệp, đồng thời giảm thiểu chi phí xã hội trong quá trình thực thi.

Thưa Thứ trưởng, sau thời điểm có báo cáo từ các Bộ, ngành, địa phương, Bộ Tư pháp sẽ triển khai hoạt động ra sao để ngày 15/11/2025 có thể hoàn thành nhiệm vụ được giao?

- Ngay sau thời điểm 31/10/2025, Bộ Tư pháp sẽ cùng Tổ công tác liên ngành làm việc trực tiếp với từng Bộ, ngành để thống nhất danh mục thủ tục được cắt giảm, đơn giản hóa dựa trên dữ liệu. Đồng thời tham mưu Chính phủ ban hành Nghị quyết quy phạm để bảo đảm thực thi phương án cắt giảm này. Trong quá trình đó, sẽ có sự đối chiếu, kiểm tra chéo giữa các Bộ, ngành và địa phương để bảo đảm phương án triển khai khả thi, đồng bộ, thống nhất trên toàn quốc.

Tôi tin rằng với sự quyết tâm của Chính phủ, sự trách nhiệm của các Bộ, ngành và địa phương, việc cắt giảm, đơn giản hóa TTHC dựa trên dữ liệu sẽ đạt được kết quả thực chất, mang lại lợi ích cụ thể cho người dân và doanh nghiệp.

Trân trọng cảm ơn Thứ trưởng!

H.Thư - P.Mai