Cắt giảm ngân sách mua tiêm kích F-35: Liệu có là sai lầm lớn của chính quyền ông Biden?

Theo ông Loren Thompson - Giám đốc Điều hành Viện Lexington và công ty Source Associates, đề xuất cắt giảm 35% việc mua tiêm kích tàng hình F-35 vào năm 2023 so với kể hoạch đã nêu trước đó của chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden là không đúng thời điểm và tác động tiêu cực đến hình ảnh tổng thống, trang 19fortyfive đưa tin.

Ông Thompson cho rằng quyết định này của chính quyền ông Biden có thể sẽ gây trở ngại cho nỗ lực hiện đại hóa sức mạnh không quân quan trọng nhất của quân đội Mỹ. Với tốc độ mua 33 chiếc F-35 mỗi năm, sẽ mất 53 năm để mua đủ 1.763 chiếc cần thiết để quân đội Mỹ đảm bảo an ninh quốc gia.

Không thể sai thời điểm hơn

Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) hiện đang phải đối mặt với cuộc khủng hoảng Ukraine - cuộc xung đột lớn đầu tiên ở châu Âu kể từ năm 1945. Nếu không có sự hỗ trợ của máy bay chiến thuật, phương Tây có thể đã thất thế trước quân đội Moscow. Đây cũng chính là lý do giới quan sát ủng hộ ý tưởng về việc thiết lập vùng cấm bay ở Ukraine.

Trong bối cảnh đó, quyết định cắt giảm sản xuất loại máy bay chiến đấu F-35 được cho là vô cùng sai lầm. Không quân Mỹ hầu như chưa bắt đầu quá trình triển khai F-35 tới châu Âu, và lực lượng này cần một số lượng F-35 lớn hơn nhiều để bảo vệ vùng trời của tất cả các quốc gia NATO trước một nước Nga đang trỗi dậy. Theo ông Thompson, việc cắt tiêm kích tàng hình F-35 trong bối cảnh này sẽ gửi đi một thông điệp sai lầm tới NATO và cả chính quyền Moscow.

Tiêm kích tàng hình F-35 của quân đội Mỹ. Ảnh: US AIR FORCE

Lỡ đơn đặt hàng, mất hiệu quả sản xuất

F-35 đang bị cắt giảm khi hai đồng minh chủ chốt của Washington quyết định mua nó. Đã có rất nhiều cuộc đàm phán tìm kiếm sự đoàn kết giữa các đồng minh NATO kể từ khi bắt đầu cuộc khủng hoảng Ukraine. Theo ông Thompson, giá mua F-35 không hề rẻ, và do đó, quyết định mua F-35 của các đồng minh chủ chốt của NATO chính là bằng chứng cụ thể cho thấy sự thống nhất của họ trong việc theo đuổi an ninh tập thể.

Trong tháng 3, Canada và Đức đều cho biết rằng họ sẽ mua F-35. Tuy nhiên, vào đúng ngày Canada thông báo rằng họ dự kiến mua 88 chiếc F-35, Lầu Năm Góc đã đưa ra kế hoạch cắt giảm trên diện rộng các đơn đặt hàng F-35 của mình, bắt đầu từ ngày 1-10. Đây lại có vẻ như sự thiếu đoàn kết của các đồng minh NATO.

Tháng 9 năm ngoái, Văn phòng Chương trình hỗn hợp F-35 và nhà thầu chính là công ty vũ khí Lockheed Martin đã đồng ý tái khởi động chương trình, đảm bảo cung cấp 156 máy bay chiến đấu mỗi năm “trong tương lai gần”, bắt đầu từ năm 2023. Tuy nhiên, chỉ trong vòng vài tháng, Lầu Năm Góc đã đưa ra các đề xuất ngân sách có thể khiến con số này khó thực hiện được.

Từ lâu, các chuyên gia hàng không vũ trụ đã nhận ra rằng việc mua một lượng ổn định các hệ thống quân sự sẽ giúp tiết kiệm chi phí và dễ quản lý. Tuy nhiên, ông Thompson nhận định dường như đề xuất ngân sách quốc phòng của ông Biden đã vi phạm nguyên tắc này. Chính sách thắt chi tiêu này của ông Biden, nếu có hiệu lực, sẽ được coi là minh chứng cho việc ngân sách không ổn định dẫn đến mất hiệu quả sản xuất.

Ảnh hưởng bầu cử giữa kỳ

Đề xuất quốc phòng năm 2022 của chính quyền ông Biden được cho là “một phiên bản tương đồng” về các ưu tiên chi tiêu của người tiền nhiệm Donald Trump. Do đó, kế hoạch chi tiêu quốc phòng năm 2023 chính là cơ hội để ông Biden thể hiện tầm nhìn quân sự của mình. Tuy nhiên, đề xuất cắt giảm chi tiêu đối với tiêm kích F-35 của Lầu Năm Góc khiến Tổng thống có vẻ “khá yếu thế” về chi tiêu quân sự.

Dù Nhà Trắng có thích hay không, F-35 là chương trình đầu tư nổi bật nhất trong thế trận quân sự của quốc gia, thể hiện sự ưu việt trên không của Washington và đồng minh từ giữa thế kỷ 20. Đề xuất cắt giảm ngân sách mua loại khí tài này được cho là một quyết định “cực kỳ sai lầm” ngay cả khi chiến tranh không nổ ra ở châu Âu, ám chỉ sự thiếu nghiêm túc trong việc tài trợ cho hoạt động chuẩn bị quân sự.

Chỉ còn bảy tháng nữa là diễn ra cuộc bầu cử giữa kỳ, theo đó, chính quyền ông Biden hiện đang cần mọi sự trợ giúp có thể. Ngân sách liên bang đóng vai trò là một “tài liệu chính trị” mà Nhà Trắng và Quốc hội tận dụng để nâng cao vị thế bầu cử của họ. Vì vậy, liệu việc chính quyền đương nhiệm chọn thời điểm trước cuộc bầu cử giữa kỳ để cắt giảm chi tiêu cho một chương trình sử dụng gần 300.000 công nhân tại hơn 1.600 nhà cung cấp ở 47 bang có thật sự hợp lý?

Theo ông Thompson, các khoản cắt giảm cho thấy rằng các cố vấn chính trị của ông Biden không nắm được khả năng xảy ra bất ổn chính trị, và không biết rằng họ đang lấy đi hàng nghìn việc làm trong ngành công nghiệp quốc phòng.

Ông Thompson nhận định nước đi này của chính quyền đương nhiệm đã trao cho các đảng viên Cộng hòa cơ hội để thể hiện sự “mạnh tay” trong chi tiêu quốc phòng ở thời điểm mà an ninh toàn cầu là một trong những điểm nhấn tích cực trong các hoạt động tranh cử. Đây cũng là “cơ hội vàng” để những người ủng hộ đảng Cộng hòa dẫn đầu phụ trách khôi phục kinh phí sản xuất cho máy bay chiến đấu F-35.

DƯƠNG KHANG