Câu chuyện thu nhập

LÊ MINH HOAN

Trong kế hoạch phát triển 5 năm, nhiều xã/phường đề ra mục tiêu nâng thu nhập bình quân đầu người lên khoảng gấp 1,5 lần so với hiện nay. Nghe qua tưởng chừng chỉ là một phép tính, một con số. Nhưng nếu nhìn kỹ, đó là thước đo của sự thay đổi tư duy, là phép thử của năng lực lãnh đạo, là cơ hội để định hình lại tương lai của một cộng đồng.

Bởi lẽ, nâng thu nhập không chỉ là tăng thêm đồng tiền trong túi người dân. Đằng sau đó là cả một quá trình tổ chức lại sản xuất, đa dạng hóa sinh kế, khơi dậy nội lực cộng đồng, kết nối thị trường, và quan trọng nhất - thay đổi cách lãnh đạo, cách quản lý, cách đồng hành với dân.

Biết mình đang ở đâu, sẽ đi đến đâu, và đi bằng cá

ch n

ào

Một người lái thuyền khôn ngoan không chỉ biết sức gió, con nước, mà còn phải biết thuyền mình đang ở đâu, sẽ đi đến đâu, và đi bằng cách nào. Lãnh đạo xã, phường cũng thế.

Muốn nâng thu nhập, trước hết phải biết mình đang đứng ở đâu: thu nhập bình quân hiện nay là bao nhiêu, cơ cấu nguồn thu thế nào, nhóm dân nào còn yếu thế. Rồi phải xác định sẽ đi đến đâu: trong 5 năm, mức tăng trưởng bao nhiêu, cơ cấu thu nhập thay đổi thế nào, mục tiêu là chỉ số hay là chất lượng cuộc sống. Và quan trọng hơn, phải rõ sẽ đi bằng cách nào: qua hợp tác xã, qua làng nghề, qua dịch vụ du lịch, qua thương mại điện tử, qua khởi nghiệp trẻ.

Không thể chỉ hô khẩu hiệu. Phải đo lường, phải có dữ liệu, phải có kế hoạch theo từng quý, từng năm.

ABCD - phát triển dựa trên vốn liếng cộng đồng

Nhiều khi, trong cuộc họp, ta quen hỏi “Ngân sách bao nhiêu?”, “Trên rót xuống cái gì?”, mà quên hỏi “Người dân đang có gì?”, “Cộng đồng còn gì chưa khai mở?”.

Tư duy ABCD - (Asset-Based Community Development), nhắc nhở rằng: vốn liếng lớn nhất không nằm ở ngân sách, mà ở nội lực cộng đồng. Một cánh đồng lúa thơm, một làng hoa, vườn xòai, ao sen, ao cá. Một nghề truyền thống như đan lát, dệt lụa, làm bánh, may mặc. Một nhóm thanh niên am hiểu công nghệ số. Một ký ức văn hóa chợ quê, một không gian hội quán.

Khi lãnh đạo biết nhận diện, gắn kết, khai thác và nhân lên, những tài sản ấy sẽ biến thành lợi thế cạnh tranh, thành thương hiệu, thành nguồn thu nhập mới.

Dạy nghề -

v

iệc

l

àm -

t

hu nhập: một phương trình liền mạch

Trong tư duy cũ, dạy nghề, việc làm, thu nhập là ba mảnh rời rạc. Nay, phải nhìn chúng như một phương trình liền mạch. Dạy nghề không chỉ để “biết làm”, mà để “tham gia thị trường”. Có việc làm không chỉ để có chỗ đứng, mà để có sinh kế bền vững. Thu nhập không chỉ để báo cáo, mà để người dân thực sự an tâm và hạnh phúc.

Để sản xuất kinh doanh có hiệu quả thì phải liên kết, hợp tác nhiều người nông dân với nhau

Thanh niên nông thôn phải được học nghề số, nghề logistics, nghề du lịch. Phụ nữ có thể giữ nghề truyền thống nhưng nâng lên chuẩn mới: an toàn, bao bì, thương hiệu. Người cao tuổi có thể trở thành thầy làng nghề, người kể chuyện trong tour du lịch cộng đồng.

Hợp tác -

l

iên kết -

t

hị trường

Không thể nâng thu nhập nếu vẫn sản xuất nhỏ lẻ. Phải hợp tác, phải liên kết, phải lấy thị trường làm trung tâm.

Hợp tác xã chính là “doanh nghiệp cộng đồng”, nơi tập hợp bà con, gắn kết doanh nghiệp, ký hợp đồng bao tiêu. Hợp tác xã cần được lãnh đạo định kỳ thăm hỏi, cùng tìm giải pháp, mở rộng thành viên, mở rộng dịch vụ. Hợp tác xã mạnh lên, cộng đồng sẽ mạnh lên.

Các phiên giao dịch việc làm kết nối cung cầu giữa người lao động và doanh nghiệp được tổ chức thường xuyên trên địa bàn Hà Nội. Ảnh: M.Anh

Hội quán hoặc các thiết chế cộng đồng là nguồn lực mềm, là cánh tay nối dài của lãnh đạo. Nơi đó, bà con dễ bày tỏ hơn, dễ góp ý hơn, dễ đồng thuận hơn. Biết dựa vào các thiết chế cộng đồng, lãnh đạo sẽ gần dân hơn, và chính sách sẽ “chạm” vào cuộc sống hơn.

Thị trường là “ban giám khảo” công bằng nhất. Không sản phẩm nào đi xa nếu không trở thành thương phẩm có thương hiệu, có câu chuyện, có uy tín bằng các chuẩn mực đặt định của thị trường.

L

ã

nh đạo phải biết kiến thức, thông tin thị trường

Lãnh đạo xã/phường hôm nay không thể chỉ quản lý hành chính. Muốn dân bán được giá, lãnh đạo phải có kiến thức thị trường cơ bản. Nắm chu kỳ mùa vụ, biết lúc nào trúng mùa, lúc nào khan hàng. Biết dự báo sản lượng, tránh tình trạng dội chợ. Chủ động kết nối đầu ra: từ thương lái, doanh nghiệp, chợ đầu mối, đến kênh bán lẻ hiện đại. Biết đa dạng kênh tiêu thụ: trực tiếp, gián tiếp, và cả trực tuyến.

Lãnh đạo phải trở thành người gõ cửa thị trường cho bà con, không để nông dân mãi “tự bơi” trong biển giá cả bấp bênh.

Khởi nghiệ

p v

à doanh nghiệp nhỏ - động lực mớ

i c

ủa nông thôn

Khởi nghiệp nông nghiệp từ chính tài sản sẵn có, đó là hướng đi tất yếu. Một nhóm thanh niên làm thương mại điện tử, một nhóm phụ nữ chế biến ẩm thực, một hợp tác xã khai thác du lịch cộng đồng.

Những doanh nghiệp vừa và nhỏ nếu được nâng đỡ sẽ trở thành đầu kéo của nông thôn, tạo thêm việc làm, gia tăng thu nhập, định hình thương hiệu địa phương.

Người dân xã HNol (huyện Đak Đoa, tỉnh Gia Lai) học nghề sửa chữa máy nổ và máy cày công suất nhỏ. Ảnh: ĐỨC THỤY

Khi có những hợp tác xã mạnh và nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ ở địa phương sẽ thuận lợi hơn khi kêu gọi, thu hút đầu tư từ bên ngoài, tạo môi trường cho cả “chim sẻ” và “đại bàng” cùng phát triển, tạo việc làm và thu nhập cho người dân.

Phân tích ma trận SWOT - tấm gươ

ng soi

đường

Muốn đi xa, phải soi gương. Ma trận SWOT giúp lãnh đạo biết rõ:

Biết SWOT, lãnh đạo sẽ có bản đồ chỉ đường: phát huy thế mạnh, khắc phục yếu kém, tận dụng cơ hội, đối phó thách thức.

Mỗi xã, phường phải “có dấu ấn riêng”: một sản phẩm chủ lực, một làng nghề đặc trưng, một câu chuyện văn hóa, một điểm du lịch trải nghiệm. Đó là cách gieo niềm tin cho dân, tạo niềm tự hào cho thế hệ trẻ, và gây ấn tượng cho du khách, doanh nghiệp.

Sứ mệnh của lãnh đạo cơ sở

Nâng thu nhập 1,5 lần không chỉ là một nhiệm vụ trong báo cáo, mà là một sứ mệnh cao cả trong nhiệm kỳ 5 năm.

Lãnh đạo xã/phường hôm nay không chỉ quản lý công việc, mà còn lãnh đạo tư duy cộng đồng. Phải thay đổi phương pháp lãnh việc: gần dân thì mới hiểu dân, hiểu dân thì mới đồng hành, dẫn dắt được dân.

Thành công không đo bằng bao nhiêu văn bản đã ký, bao nhiêu cuộc họp đã tổ chức, mà đo bằng lòng dân: người dân có tin tưởng, có đồng thuận, có tự hào, có thêm thu nhập hay không.

Đó mới là thước đo đích thực của một nhiệm kỳ. Đó mới là ý nghĩa sâu xa của con số “1,5 lần thu nhập”. Và đó cũng chính là con đường để nông thôn không chỉ sống được, mà còn sống tốt, sống vui, sống hạnh phúc.

Đó là hành trình chuyển đổi tư duy từ “quản lý hành chính” sang kết hợp với “quản trị xã hội” như mục tiêu, yêu cầu của chủ trương cải cách bộ máy hành chỉnh với chính quyền địa phương 2 cấp hiện nay.

Lê Minh Hoan