'Chìa khóa' nâng cao năng lực cạnh tranh cho các tổ chức và doanh nghiệp khoa học công nghệ

Mô hình trình diễn giống lúa thuần Sao Vàng do Trung tâm Nghiên cứu khảo nghiệm và Dịch vụ cây trồng thuộc Viện Nông nghiệp Thanh Hóa thực hiện.

Từ năm 2015, Trung tâm Nghiên cứu khảo nghiệm và Dịch vụ cây trồng thuộc Viện Nông nghiệp Thanh Hóa bắt đầu lai tạo giống lúa thuần Sao Vàng. Đến vụ xuân năm 2020, trung tâm đánh giá được 1 dòng triển vọng và tiến hành khảo nghiệm tại Trung tâm Khảo nghiệm giống sản phẩm cây trồng quốc gia. Đồng thời, nộp hồ sơ đăng ký bảo hộ giống lúa thuần Sao Vàng. Đến tháng 8/2021, giống lúa thuần Sao Vàng được Cục Trồng trọt, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cấp bằng bảo hộ giống cây trồng. Đầu năm 2024, giống lúa thuần Sao Vàng đã được Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật công nhận lưu hành ở các tỉnh miền núi phía Bắc và duyên hải Nam Trung bộ. Hiện nay, Viện Nông nghiệp Thanh Hóa đang tiếp tục khảo nghiệm ở vùng Bắc Trung bộ và Đồng bằng Sông Hồng. Đây là nền tảng pháp lý để tiếp tục thương mại hóa sản phẩm, thúc đẩy hoạt động liên kết với doanh nghiệp, mở rộng thị trường, từng bước khẳng định thương hiệu giống lúa Sao Vàng. Từ năm 2024 đến nay, Viện Nông nghiệp Thanh Hóa hợp tác với Công ty NICO cung cấp ra thị trường khoảng 100 tấn lúa Sao Vàng, tập trung ở các tỉnh miền núi phía Bắc.

Ngoài giống lúa Sao Vàng, từ năm 2019 đến nay, Viện Nông nghiệp Thanh Hóa đã nghiên cứu, chọn tạo 5 giống lúa mới; tuyển chọn 375 cây trội với 15 loài cây lâm nghiệp phục vụ giống trồng rừng gỗ lớn. Đồng thời, xây dựng quy trình kỹ thuật và tiếp nhận 30 công nghệ mới được áp dụng vào thực tiễn. Đến nay, Viện Nông nghiệp Thanh Hóa có gần 10 sản phẩm được đăng ký bảo hộ.

Tiến sĩ Nguyễn Đình Hải, Viện trưởng Viện Nông nghiệp Thanh Hóa, khẳng định: “Đăng ký bảo hộ sản phẩm không chỉ giúp đơn vị bảo vệ thành quả nghiên cứu của các nhà khoa học, mà còn giúp Viện Nông nghiệp Thanh Hóa khẳng định chất lượng giống trên thị trường. Đồng thời, mở ra cơ hội hợp tác, chuyển giao công nghệ, thúc đẩy quá trình thương mại hóa sản phẩm, đưa kết quả nghiên cứu khoa học vào thực tiễn đời sống. Qua đó từng bước đưa Viện Nông nghiệp Thanh Hóa trở thành trung tâm nghiên cứu khoa học và đổi mới sáng tạo hàng đầu trong lĩnh vực nông nghiệp của tỉnh.

Cùng với các tổ chức KHCN, các doanh nghiệp KHCN tại Thanh Hóa cũng đặc biệt quan tâm đến đăng ký quyền sở hữu trí tuệ. Là một trong những doanh nghiệp KHCN hoạt động trong lĩnh vực công nghệ số, Công ty TNHH Minh Lộ, phường Hạc Thành, chuyên phát triển hệ sinh thái phần mềm phục vụ ngành y tế, như phần mềm kết nối máy xét nghiệm, phần mềm bệnh án điện tử, phần mềm điều hành hỗ trợ xếp hàng điện tử và phân luồng bệnh nhân Minh Lộ... Các sản phẩm trên có hàm lượng nghiên cứu cao, do vậy, việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ được doanh nghiệp quan tâm. Tất cả các phần mềm của công ty đều được Cục Bản quyền tác giả, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cấp giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả. Ông Trần Văn Việt, Giám đốc Công ty TNHH Minh Lộ, cho biết: “Bảo hộ quyền tác giả giúp ngăn chặn hành vi vi phạm, tạo môi trường đầu tư kinh doanh, an toàn, lành mạnh, nâng cao uy tín thương hiệu của công ty. Để nâng cao chất lượng các phần mềm, công ty tập trung phát triển nguồn nhân lực; phối hợp với các bệnh viện để phân tích quy trình nghiệp vụ, xây dựng sản phẩm sát với nhu cầu thực tế. Hiện các sản phẩm của công ty đã có mặt tại 60 tỉnh, thành phố trong cả nước, với gần 500 cơ sở y tế và phòng khám tư nhân ứng dụng triển khai các phần mềm, góp phần cải cách thủ tục hành chính, nâng cao hiệu quả trong công tác chẩn đoán điều trị, chăm sóc sức khỏe bệnh nhân”.

Tỉnh Thanh Hóa hiện có 70 tổ chức, doanh nghiệp, chi nhánh KHCN. Để tạo điều kiện cho các tổ chức, doanh nghiệp KHCN khai thác quyền sở hữu trí tuệ, Sở Khoa học và Công nghệ đã triển khai nhiều giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý, khai thác, phát triển tài sản trí tuệ thông qua các nhiệm vụ KHCN. Đồng thời, hỗ trợ tra cứu, khai thác thông tin sở hữu trí tuệ cho các tổ chức, doanh nghiệp KHCN nhằm tạo ra các tài sản trí tuệ được bảo hộ và bài báo khoa học có tính ứng dụng cao; hỗ trợ tư vấn định giá, kiểm toán tài sản trí tuệ; tăng cường hiệu quả thực thi và chống xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, giúp bảo vệ môi trường kinh doanh công bằng, khuyến khích sáng tạo.

Mặc dù đã đạt được nhiều kết quả tích cực, nhưng hoạt động sở hữu trí tuệ của các tổ chức, doanh nghiệp KHCN trên địa bàn tỉnh còn nhiều khó khăn, như quy trình thủ tục pháp lý đăng ký bảo hộ, nhất là các bằng sáng chế phức tạp, đòi hỏi nhiều thời gian, công sức, chi phí. Kiến thức về sở hữu trí tuệ của các đơn vị còn hạn chế, chưa khai thác hết giá trị của công cụ này trong cạnh tranh và phát triển. Do vậy, để sở hữu trí tuệ là động lực then chốt trên hành trình đổi mới sáng tạo và phát triển bền vững, cùng với sự hỗ trợ từ Nhà nước, mỗi tổ chức, doanh nghiệp KHCN cần thực hiện các biện pháp bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ ngay từ giai đoạn đầu nghiên cứu, sáng tạo. Cùng với nâng cao năng lực quản trị tài sản trí tuệ, tổ chức, doanh nghiệp KHCN cần phối hợp chặt chẽ với các cơ quan quản lý để tháo gỡ khó khăn trong quá trình đăng ký bảo hộ; đầu tư nguồn lực cho nghiên cứu và ứng dụng, từ đó tạo ra nhiều sản phẩm khoa học có giá trị.

Bài và ảnh: Hoàng Mai