Cầu nối chính sách, pháp luật trong hành trình giảm nghèo bền vững

Giảm nghèo bền vững với Luật hóa vai trò trợ giúp pháp lý của Hội Nông dân

Giảm nghèo không chỉ là hỗ trợ trước mắt mà là quá trình lâu dài, bền vững, giúp người dân có năng lực tự vươn lên bằng tri thức, kỹ năng và sinh kế ổn định. Nhận thức rõ điều này, Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều chính sách quan trọng trong khuôn khổ Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021–2025, hướng tới phát triển bao trùm, thu hẹp khoảng cách vùng miền và nhóm yếu thế.

Trong tiến trình đó, Hội Nông dân Việt Nam, tổ chức chính trị - xã hội đại diện cho quyền và lợi ích hợp pháp của giai cấp nông dân, được xác định là lực lượng nòng cốt, trực tiếp đồng hành với nông dân ở cơ sở. Không dừng lại ở tuyên truyền, vận động, các cấp Hội đang từng bước tham gia sâu hơn vào thực thi chính sách, trợ giúp pháp lý, hỗ trợ sinh kế, qua đó góp phần nâng cao năng lực “tự thoát nghèo” của hội viên.

Hội Nông dân Việt Nam đa dạng hóa các hình thức tuyên truyền, phổ biến pháp luật... tới nông dân thông qua hình thức sân khấu hóa. Ảnh: Dân Việt

Một trong những rào cản lớn khiến người nghèo khó tiếp cận cơ hội phát triển chính là hạn chế về hiểu biết pháp luật. Tranh chấp đất đai, khiếu kiện kéo dài, thiếu thông tin pháp lý… không chỉ gây thiệt hại về kinh tế mà còn làm suy giảm niềm tin và ý chí vươn lên của người dân.

Theo luật sư Trương Quốc Hòe (Đoàn Luật sư Hà Nội), Hội Nông dân không chỉ là tổ chức đại diện tiếng nói của nông dân mà còn có vai trò quan trọng trong thực hiện và giám sát chính sách pháp luật liên quan đến người nghèo, người yếu thế. Trong Luật Hòa giải ở cơ sở, Hội Nông dân là thành viên của Hội đồng hòa giải, có thể tham gia chứng kiến, giám sát, thậm chí đưa ra ý kiến đối với các vụ việc tranh chấp, đặc biệt là tranh chấp đất đai, lĩnh vực nhạy cảm và phổ biến ở nông thôn.

Luật sư Trương Quốc Hòe nhấn mạnh: Nếu Hội Nông dân không được mời tham gia hòa giải theo đúng quy định, người dân hoàn toàn có quyền yêu cầu tạm dừng quá trình giải quyết để bảo đảm tính minh bạch và đúng pháp luật. “Từ hòa giải tranh chấp đến phản biện chính sách, Hội Nông dân cần được trao cơ chế rõ ràng để thực hiện đầy đủ quyền và trách nhiệm của mình”, ông Hòe nói.

Không dừng ở việc giải thích luật, theo ông Hòe, trợ giúp pháp lý cần đi sâu, đi sát hơn với thực tiễn đời sống. “Luật sư không chỉ nói lý thuyết mà phải "cầm tay chỉ việc", giúp người dân hiểu và làm đúng. Nếu không có sự hướng dẫn cụ thể, bà con rất dễ lúng túng, thậm chí tự làm sai và chịu thiệt”, ông chia sẻ.

Theo các chuyên gia, trợ giúp pháp lý không chỉ giúp người dân giải quyết tranh chấp mà quan trọng hơn là tạo cho họ sự tự tin khi tiếp cận quyền lợi chính đáng, từ đó chủ động tham gia các chương trình hỗ trợ, mô hình phát triển kinh tế để thoát nghèo bền vững.

Luật hóa vai trò trợ giúp pháp lý của Hội Nông dân

Dưới góc nhìn từ cơ sở, bà Nguyễn Thị Bích Vân, Chủ tịch Hội Nông dân xã Hạ Bằng (thành phố Hà Nội) cho rằng, mục tiêu giảm nghèo bền vững chỉ có thể đạt được khi người dân được tiếp cận đầy đủ và đồng thời ba trụ cột quan trọng: Pháp luật , thông tin, sinh kế. Trong đó, Hội Nông dân chính là lực lượng nòng cốt, có lợi thế đặc biệt để kết nối, dẫn dắt và đồng hành cùng hội viên trên hành trình tự vươn lên, làm chủ cuộc sống.

Xuất phát từ nhận thức “hiểu luật để sống và làm việc theo pháp luật”, Hội Nông dân xã Hạ Bằng luôn xác định công tác tuyên truyền, phổ biến và giáo dục pháp luật là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt, gắn chặt với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội và xây dựng nông thôn văn minh, hiện đại. Hằng năm, Hội chủ động phối hợp với Ban Tư pháp, Công an xã, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể tổ chức từ 5 đến 8 buổi tuyên truyền pháp luật, tập trung vào những nội dung thiết thực, sát sườn với đời sống và sản xuất của nông dân như: Luật Đất đai, Luật Hợp tác xã, Luật Bảo vệ môi trường, Luật Giao thông đường bộ, Luật Hôn nhân và Gia đình, Luật Phòng, chống bạo lực gia đình, Luật An ninh mạng… Các nội dung được truyền tải bằng hình thức dễ hiểu, gắn với những tình huống thực tế, giúp hội viên “nghe – hiểu – nhớ – làm theo”.

Khi nông dân được trang bị kiến thức pháp luật hiệu quả sẽ góp phần giữ vững an ninh trật tự, xây dựng đời sống văn hóa lành mạnh ở khu dân cư. ảnh minh họa

Song song với đó, Hội không ngừng đổi mới hình thức tuyên truyền, kết hợp linh hoạt giữa các kênh truyền thống và hiện đại như hệ thống loa truyền thanh, bảng tin thôn, sinh hoạt chi hội, phát tờ rơi pháp luật; đặc biệt là phát huy hiệu quả các nền tảng số như Zalo, Facebook của Hội, giúp thông tin pháp luật đến nhanh, kịp thời với trên 90% cán bộ, hội viên. Nhiều mô hình tự quản được duy trì hiệu quả, như: “Tổ tuyên truyền pháp luật”, “Tổ hòa giải cơ sở”, “Tổ an ninh tự quản”, “Đoạn đường nông dân tự quản về an toàn giao thông và vệ sinh môi trường”, góp phần giữ vững an ninh trật tự, xây dựng đời sống văn hóa lành mạnh ở khu dân cư.

Đáng chú ý, Hội Nông dân xã Hạ Bằng đã thành lập Tổ tuyên truyền, tư vấn pháp luật tại 26 thôn với nòng cốt là các chi hội trưởng, tổ trưởng tổ hòa giải. Các tổ này không chỉ trực tiếp tuyên truyền, vận động người dân chấp hành pháp luật mà còn tham gia hòa giải hiệu quả nhiều vụ việc phát sinh ngay từ cơ sở. Trong giai đoạn 2023–2025, các tổ đã tham gia hòa giải 65 vụ việc, trong đó 55 vụ hòa giải thành công, không để phát sinh đơn thư vượt cấp, qua đó củng cố niềm tin của nhân dân đối với chính quyền và tổ chức Hội.

Thực tiễn cho thấy, khi người dân được trang bị kiến thức pháp luật đầy đủ, được tiếp cận thông tin kịp thời và có sinh kế ổn định, thì giảm nghèo không chỉ là trước mắt mà còn thoát nghèo bền vững. Những kết quả mà Hội Nông dân xã Hạ Bằng đạt được đã góp phần quan trọng giữ vững ổn định xã hội, tạo nền tảng để hội viên yên tâm sản xuất, mạnh dạn đầu tư phát triển kinh tế, từng bước nâng cao chất lượng cuộc sống.

Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam Lương Quốc Đoàn. Ảnh: Dân Việt

Nhấn mạnh vai trò chiến lược của Hội Nông dân trong giai đoạn mới, Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam Lương Quốc Đoàn cho rằng, giảm nghèo bền vững không thể tách rời phát triển nông nghiệp, nông thôn hiện đại và nâng cao năng lực cho nông dân. Theo ông, thời gian tới cần tập trung một số nhóm giải pháp trọng tâm:

Thứ nhất, hoàn thiện cơ chế, chính sách thúc đẩy hợp tác, chuyển giao khoa học công nghệ trong sản xuất, thu hoạch, bảo quản, chế biến nông sản; đẩy mạnh đào tạo, chuyển đổi số cho nông dân; kết nối doanh nghiệp – hợp tác xã – nông dân – nhà khoa học, thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong nông nghiệp, nông thôn.

Thứ hai, triển khai các chính sách tín dụng, thuế, hỗ trợ vốn cho nông dân đầu tư phát triển nông nghiệp công nghệ cao, hữu cơ, tuần hoàn, phát thải thấp; hỗ trợ chế biến sâu cho hợp tác xã, doanh nghiệp siêu nhỏ; phát triển hệ thống logistics, kết nối và hỗ trợ tiêu thụ nông sản, đặc biệt là quảng bá trên môi trường số.

Thứ ba, tăng cường quản lý, kiểm soát chất lượng vật tư nông nghiệp; bình ổn giá đầu vào; đấu tranh với hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng; đảm bảo an toàn thực phẩm – yếu tố then chốt để nâng cao giá trị sản phẩm và thu nhập cho nông dân.

Thứ tư, quan tâm đầu tư hạ tầng nông nghiệp, nông thôn, nhất là hạ tầng internet vùng sâu, vùng xa; hệ thống cảnh báo lũ, sạt lở; cơ chế hỗ trợ khôi phục sản xuất sau thiên tai; thúc đẩy phát triển bảo hiểm nông nghiệp.

Thứ năm, đẩy mạnh quy hoạch vùng chuyên canh, xây dựng thương hiệu ngành hàng chủ lực; tháo gỡ khó khăn trong tích tụ, tập trung đất đai; khơi thông nguồn lực đất đai để tạo sinh kế bền vững cho nông dân.

“Giảm nghèo bền vững không phải là cho con cá, mà là trao cần câu, dạy cách câu và tạo môi trường để người dân yên tâm câu cá lâu dài”, Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam Lương Quốc Đoàn nhấn mạnh.

Từ thực tiễn triển khai cho thấy, giảm nghèo bền vững chỉ đạt hiệu quả khi có sự phối hợp chặt chẽ giữa người dân, Hội Nông dân, luật sư, chính quyền, doanh nghiệp và truyền thông. Hội Nông dân không chỉ là đại diện tiếng nói của nông dân mà đang dần trở thành trung tâm kết nối chính sách, pháp luật, tri thức và thị trường. Trong hành trình ấy, việc trao cơ chế, nguồn lực và niềm tin cho Hội Nông dân chính là đầu tư cho sự phát triển bền vững của nông thôn Việt Nam – nơi người nghèo không chỉ được hỗ trợ, mà được trao cơ hội để tự tin vươn lên, làm chủ cuộc sống...

Bạch Thanh