Cầu siêu có trái với lời Phật?

Bài trên Báo Giác Ngộ số 1288 - Thiết kế: Phòng Mỹ thuật BGN/Tống Viết Diễn

Bạn Khôi Nguyên thân mến!

Bản kinh mà bạn từng đọc, chính là kinh Tương ưng bộ (chương 8. Tương ưng thôn trưởng, phần 6. Người đất phương Tây hay Người đã chết). Nguyên văn như sau: “Một thời Thế Tôn trú ở Nālandā, tại rừng Pāvārikamba, có vị thôn trưởng Asibandhakaputta đi đến đảnh lễ rồi bạch Thế Tôn:

- Bạch Thế Tôn, các vị Bà-la-môn có thể cầu nguyện cho một người đã chết bằng cách kêu tên vị ấy lên và dẫn vị ấy vào Thiên giới?

- Này thôn trưởng, ông nghĩ thế nào khi có một người sát sanh, lấy của không cho, sống theo tà hạnh trong các dục, vọng ngữ, tham lam, sân hận, tà kiến; khi người ấy mạng chung, mọi người tụ họp cầu khẩn, mong rằng người này được sanh về Thiên giới?

Này thôn trưởng, ví như có người lấy một tảng đá lớn ném xuống hồ sâu, rồi tụ họp lại cầu khẩn, mong rằng tảng đá hãy nổi lên. Ông nghĩ thế nào, tảng đá ấy do nhân duyên cầu khẩn mà có thể nổi lên không?

- Thưa không, bạch Thế Tôn.

- Cũng vậy, những người sống theo ác hạnh như trên khi mạng chung dù được cầu nguyện sanh Thiên giới nhưng vẫn phải đọa vào cõi dữ, ác thú, đọa xứ.

Ông nghĩ thế nào, này thôn trưởng, khi có một người từ bỏ sát sinh, từ bỏ lấy của không cho, từ bỏ sống tà hạnh, không vọng ngữ, không có tham, không có sân, có chánh tri kiến; khi người ấy mạng chung, mọi người tụ họp cầu khẩn, mong rằng người này bị đọa vào địa ngục?

Này thôn trưởng, ví như có người đem dầu đổ xuống hồ nước, rồi tụ họp lại cầu khẩn, mong rằng dầu hãy chìm sâu xuống nước. Ông nghĩ thế nào, dầu ấy do nhân duyên cầu khẩn mà dầu có thể chìm xuống đáy hồ?

- Thưa không, bạch Thế Tôn.

- Cũng vậy, những người sống theo thiện hạnh như trên khi mạng chung dù bị cầu nguyện đọa vào địa ngục nhưng vẫn sanh vào Thiên giới”.

Đây chính là tuệ giác về nhân quả - nghiệp báo, hoàn toàn đúng đắn và xuyên suốt trong toàn bộ giáo pháp của Thế Tôn. Trọng tâm bản kinh này, ngoài việc khẳng định vai trò dẫn dắt tái sinh của nghiệp, Đức Phật còn đả phá tà kiến cầu nguyện sẽ khiến cho người chết được sinh về Thiên giới của Bà-la-môn.

Thời Thế Tôn chỉ thịnh hành pháp hộ niệm cho người sắp mất và gần như không đề cập đến cầu siêu cho người đã mất (như các Bà-la-môn vẫn làm). Tuy vậy, Kinh tạng Pāli có đề cập đến hình thái “cầu siêu” qua việc cúng kính và tạo phước để hồi hướng cho ông bà tổ tiên.

Kinh Tăng chi bộ (chương 4 pháp, phẩm Nghiệp công đức, phần Bốn nghiệp công đức), Đức Phật dạy vị Thánh đệ tử với tài sản do mình làm ra đúng pháp, rồi “tổ chức năm loại hiến cúng; hiến cúng cho bà con, hiến cúng cho khách, hiến cúng cho các vong linh quá khứ, hiến cúng cho vua, hiến cúng cho chư Thiên”.

Kinh Tiểu bộ (Ngạ quỷ sự, phẩm Ubbari, Chuyện mẹ của Trưởng lão Sāriputta) kể rằng: Trong đời quá khứ, mẹ của Tôn giả Xá-lợi-phất vì tham lam bỏn sẻn, tạo ác nghiệp nặng nề nên khi từ trần bà tái sinh làm ngạ quỷ chịu nhiều khốn khổ. Nữ quỷ đã tìm đến và cầu xin Tôn giả Xá-lợi-phất rủ lòng thương, vì quỷ mà phát tâm bố thí, cúng dường để thoát khổ ngạ quỷ. Sau khi Tôn giả cúng dường và bố thí xong, hồi hướng công đức, bà được thoát khổ ngạ quỷ, sinh về cõi trời.

Pháp cầu siêu ngày nay chủ yếu là đọc tụng lời Phật (giúp vong linh tỉnh ngộ), làm phước để hồi hướng, cúng kính để thể hiện lòng thành, mong ước người mất được tái sinh cõi lành. Những pháp này đều có trong Kinh tạng Pāli, được tích hợp thành “cầu siêu” nhằm trợ duyên cho các vong linh, xuất phát từ lòng hiếu đạo, thương kính của gia quyến. Chư Tăng và gia quyến tham gia với lòng thành, còn siêu hay không chính là do các vong linh giác ngộ nhiều hay ít, xả ly rốt ráo hay chưa. Thành ra, tuy nói cầu siêu nhưng bản chất vẫn là tự lực, vong linh tự thức tỉnh, xả ly buông bỏ để chuyển hóa nghiệp của mình. Và điều này không có gì trái với lời Đức Phật đã dạy.

Chúc bạn tinh tấn!

Tổ Tư vấn Báo Giác Ngộ (tuvangiacngo@yahoo.com)