Cây đàn viola trị giá 30 triệu USD của nghệ nhân tài danh Stradivari trở thành tài sản quốc gia ở Mỹ

Cây viola Tuscan-Medici được lưu giữ tại Thư viện Quốc hội Mỹ. (Nguồn: Thư viện Quốc hội Mỹ)

Một trong những nhạc cụ cổ và giá trị nhất thế giới, cây viola Tuscan-Medici do nghệ nhân Antonio Stradivari chế tác từ năm 1690 vừa chính thức được trao tặng cho Thư viện Quốc hội Mỹ. Với mức định giá 30 triệu USD, đây được xem là nhạc cụ đắt giá nhất từng được định giá trên toàn cầu.

Tại buổi hòa nhạc diễn ra ở Thư viện Quốc hội Mỹ hồi tháng Năm, nghệ sĩ viola Roberto Díaz, Chủ tịch Học viện Âm nhạc Curtis (Philadelphia) đã biểu diễn với chính cây đàn này mà không hề hay biết về giá trị của nó. “Tôi chưa từng suy nghĩ về con số. Giá trị của nó quá lớn để nhận biết”, ông nói sau buổi diễn.

Nghệ sĩ viola Roberto Díaz, Chủ tịch Học viện Âm nhạc Curtis, chơi đàn viola Tuscan-Medici trong một buổi hòa nhạc. (Nguồn: TNS)

Nghệ sĩ Roberto Díaz có mối liên hệ sâu sắc với cây viola này trong gần 15 năm qua. Ông từng sử dụng cây đàn để thu âm bản concerto của nhà soạn nhạc Jennifer Higdon trong album giành hai giải Grammy năm 2018.

Việc cây đàn được trao tặng chính là hai món quà lớn dành cho Thư viện Quốc hội Mỹ. Theo đó, gia đình nhà sưu tập David và Amy Fulton đã quyên góp 20 triệu USD để giúp Thư viện mua lại cây đàn từ Công ty Tuscan do gia tộc Baird sở hữu. Không chỉ vậy, gia tộc Baird cũng bán đàn dưới mức giá thị trường 10 triệu USD.

Người chịu trách nhiệm quản lý, bảo tồn, nghiên cứu và giới thiệu các bộ sưu tập nhạc cụ của Thư viện Quốc hội Carol Lynn Ward-Bamford cho biết: “Đây là một phần di sản văn hóa quý giá. Nhờ những đóng góp này, cây đàn sẽ tiếp tục được bảo tồn và biểu diễn phục vụ công chúng”.

Bà Carol Lynn Ward-Bamford cầm trên tay cây viola Tuscan-Medici trước buổi biểu diễn của nghệ sĩ Roberto Díaz. (Nguồn: TNS)

Nghệ nhân Antonio Stradivari (1644-1737) được cho là đã chế tác hơn 1.100 nhạc cụ dây, trong đó chỉ khoảng 10 cây viola còn tồn tại. Chính sự hiếm có này đã khiến cây viola Tuscan-Medici có giá trị đặc biệt, vượt qua cả những cây vĩ cầm nổi tiếng như Lady Blunt từng được bán với giá gần 16 triệu USD.

Viola vốn ít được chú ý hơn violin do vai trò thứ yếu trong dàn nhạc, song chất âm trầm, mượt và sâu lắng của nó lại chinh phục những người yêu nhạc khó tính nhất. Theo Chủ tịch Học viện Âm nhạc Curtis Roberto Díaz, “âm thanh của cây đàn có độ vang đặc biệt, sáng và mang hiệu ứng lan tỏa mà giới chuyên môn gọi là vòng xoáy Cremona”.

Cây viola này ban đầu được chế tác cho Thân vương xứ Tuscany Ferdinando I de’ Medici, một nhà bảo trợ nghệ thuật nổi tiếng thời bấy giờ. Sau đó, cây đàn lần lượt qua tay nhiều chủ nhân, trong đó có Herbert N. Straus - người thừa kế chuỗi cửa hàng bách hóa Macy’s và sau này là Giáo sư âm nhạc Cameron Baird.

Năm 1977, bà Jane Baird, vợ Giáo sư Baird đã quyết định cho Thư viện Quốc hội Mỹ mượn, mở ra một hành trình mới cho cây đàn.

Ba ghệ sĩ Judy Zhuo (mezzo-soprano), Roberto Díaz (viola – biểu diễn trên cây Tuscan-Medici) và Lynn Ye (piano) cùng trình diễn tại hội trường Coolidge của Thư viện Quốc hội Mỹ vào ngày 14/5/2025. (Nguồn: TNS)

Hiện Thư viện Quốc hội đang sở hữu 6 nhạc cụ Stradivarius (nhạc cụ do nghệ nhân Antonio Stradivari chế tác), trong đó chỉ có cây viola Tuscan-Medici được phép mang đi biểu diễn. Dù mang theo đàn quý khi lưu diễn là một thách thức, nhưng nghệ sĩ Díaz gọi đó là “vinh dự lớn lao”.

Ông chia sẻ: “Tôi luôn mang theo nó, ngay cả khi đi ăn. Không bao giờ để nó một mình trong khách sạn”.

(theo SCMP)

Kha Ninh