Cây trồng bạc tỷ 'đuổi nghèo' ở Hà Nam

Không chỉ giúp nông dân thoát nghèo, thành công trong quá trình chuyển đổi cơ cấu cây trồng và hoạt động của các HTX còn trở thành điểm tựa tạo việc làm, thu nhập ổn định, với sự đồng hành thiết thực từ Liên minh HTX Việt Nam cùng Liên minh HTX tỉnh Hà Nam.

Cây trồng chuyển mình từ đất bãi

Xã Thanh Sơn (huyện Kim Bảng) vốn là vùng đất bãi ven sông Đáy, trước đây người dân chủ yếu trồng ngô, khoai, sắn nhưng hiệu quả kinh tế thấp. Năm 2018, HTX Nông sản sạch Kim Bảng được thành lập với định hướng trồng cây chuối tiêu hồng theo hướng hữu cơ trên quy mô tập trung.

Chỉ sau hơn 5 năm, hơn 50 ha đất bãi đã được HTX Kim Bảng phủ xanh bằng chuối, dưa chuột, rau ăn lá và hoa màu khác theo quy trình VietGAP, mang lại lợi ích "khủng" cho thành viên, nông dân liên kết.

Tư duy sản xuất mới giúp nông dân Hà Nam thoát nghèo, làm giàu (Ảnh: BHN).

Ông Nguyễn Văn Toản – đại diện HTX chia sẻ: “Chuối tiêu hồng là cây phù hợp với vùng đất này, dễ trồng, ít sâu bệnh, thời gian thu hoạch nhanh. Chúng tôi tổ chức sản xuất khép kín, từ cung ứng giống, phân bón hữu cơ, kỹ thuật đến bao tiêu sản phẩm. Giá bán chuối ổn định 5.000 – 7.000 đồng/kg, giúp mỗi ha có thể thu trên 120 triệu đồng mỗi năm”.

Từ vài ba thành viên ban đầu, HTX giờ có gần 70 thành viên, tạo việc làm cho hơn 100 lao động thời vụ, chủ yếu là người dân địa phương. Ngoài cây chuối, HTX còn trồng thử nghiệm một số cây rau củ giá trị cao như cà rốt, súp lơ, cải bó xôi xuất khẩu đi Hàn Quốc, Nhật Bản.

Tương tự, tại xã Duy Hải (huyện Duy Tiên), từ nhiều năm nay HTX Sản xuất và Tiêu thụ rau củ Duy Hải đã nổi danh với mô hình trồng cà chua, dưa chuột, mướp đắng trên đất 2 vụ lúa kém hiệu quả. Nhờ áp dụng công nghệ tưới nhỏ giọt, nhà lưới, nhà màng, giống cây trồng chất lượng cao, giá trị kinh tế của cây cà chua đã tăng gấp 3-4 lần so với lúa.

Anh Bùi Văn Quang – thành viên liên kết của HTX cho biết: “Một sào cà chua sau 3 tháng thu hoạch có thể lãi ròng 6 – 8 triệu đồng. So với lúa, lãi cao gấp 5 – 6 lần. Điều quan trọng là HTX ký hợp đồng bao tiêu dài hạn với doanh nghiệp ở Hà Nội, Hải Phòng nên chúng tôi rất yên tâm sản xuất”.

Liên kết là chìa khóa thành công

HTX Sản xuất và Tiêu thụ rau củ Duy Hải hiện liên kết với hơn 60 hộ dân, canh tác gần 30 ha cây rau màu các loại. Trung bình mỗi năm HTX cung cấp ra thị trường hơn 500 tấn nông sản, chủ yếu phục vụ hệ thống siêu thị, trường học, bếp ăn công nghiệp.

Không chỉ sản xuất an toàn, HTX còn đầu tư máy sấy, kho bảo quản lạnh, xây dựng mã vùng trồng, truy xuất nguồn gốc sản phẩm theo chuẩn OCOP. Nhờ đó, nhiều loại rau quả như cà chua Duy Hải, mướp đắng VietGAP được bán giá cao hơn thị trường 20 – 30%.

Trong khi đó, tại huyện Lý Nhân, phong trào trồng cây dược liệu đang được đẩy mạnh nhờ sự dẫn dắt của HTX Dược liệu Trường Xuân (xã Trần Hưng Đạo). Từ năm 2019, HTX đã chuyển đổi hơn 20 ha đất trồng ngô, đậu sang trồng cà gai leo, đinh lăng, xạ đen – những loại dược liệu có giá trị cao và đầu ra ổn định.

Chị Nguyễn Thị Mận – thành viên của HTX – chia sẻ: “Trước đây nhà tôi chỉ trồng lúa, mỗi năm thu vài chục triệu là cùng. Giờ chuyển sang trồng đinh lăng, một năm hai vụ, thu nhập gấp 3 lần, lại được HTX hỗ trợ giống, phân bón và bao tiêu”.

HTX, nông dân Hà Nam đang chủ động liên kết, hình thành sản xuất hàng hóa theo hướng công nghệ cao (Ảnh: BHN).

Hiện HTX Trường Xuân đã ký hợp đồng liên kết sản xuất với 3 doanh nghiệp dược trong nước. Sản phẩm khô được chế biến đóng gói, có chứng nhận OCOP 3 sao. Ngoài trồng, HTX còn tổ chức lớp tập huấn kỹ thuật trồng dược liệu, chuyển giao công nghệ chiết tách tinh chất dược cho nông dân.

Những thành công của các mô hình HTX tại Hà Nam không thể không nhắc đến sự hỗ trợ tích cực của Liên minh HTX Việt Nam cùng Liên minh HTX tỉnh Hà Nam.

Trong 5 năm qua, thông qua các chương trình xúc tiến thương mại, hỗ trợ ứng dụng khoa học kỹ thuật, đào tạo nghề và tiếp cận vốn vay của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Hà Nam, hàng chục HTX tại Hà Nam đã được “tiếp sức” đúng lúc để mở rộng sản xuất.

Nâng tầm sản phẩm và mở rộng thị trường

Trong hàng loạt chương trình hỗ trợ, Liên minh HTX Việt Nam cùng Liên minh HTX tỉnh Hà Nam đẩy mạnh hỗ trợ máy móc sơ chế nông sản, kho lạnh, vốn vay ưu đãi từ Quỹ hỗ trợ phát triển HTX cho các mô hình sản xuất cây trồng chủ lực như chuối, cà chua, dược liệu... Đồng thời tổ chức nhiều lớp tập huấn về chuyển đổi số, xây dựng thương hiệu, xúc tiến tiêu thụ nông sản qua sàn thương mại điện tử.

Một ví dụ điển hình là HTX Nông nghiệp hữu cơ Bình Nghĩa (huyện Bình Lục). Nhờ được hỗ trợ hệ thống sấy lạnh và máy đóng gói, HTX đã chế biến sản phẩm trà từ cây tía tô, gừng, sả… đạt chứng nhận OCOP 4 sao và xuất khẩu sang Hàn Quốc. Hiện mỗi tháng HTX cung ứng hơn 3 tấn trà thảo dược, tạo việc làm thường xuyên cho 30 lao động nông thôn.

Trong định hướng phát triển nông nghiệp giai đoạn 2025–2030, tỉnh Hà Nam xác định rõ mục tiêu xây dựng vùng sản xuất hàng hóa tập trung với các cây trồng chủ lực có giá trị kinh tế cao; đẩy mạnh cơ giới hóa, chuyển đổi số và kết nối tiêu thụ nông sản theo chuỗi giá trị.

Đặc biệt, tỉnh sẽ ưu tiên mở rộng các mô hình liên kết sản xuất giữa HTX với doanh nghiệp, áp dụng các tiêu chuẩn canh tác sạch (VietGAP, GlobalGAP), đồng thời xây dựng thương hiệu cho các đặc sản địa phương như chuối Kim Bảng, rau Duy Hải, cà gai leo Lý Nhân.

Liên minh HTX Việt Nam tiếp tục giữ vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ các HTX về đào tạo nhân lực, chuyển giao công nghệ, xúc tiến thương mại, bảo hộ sở hữu trí tuệ và phát triển sản phẩm OCOP.

Từ những vùng đất nghèo khó, nhiều thành viên HTX tại Hà Nam đã vươn lên thoát nghèo, làm giàu nhờ lựa chọn cây trồng phù hợp, tổ chức sản xuất hiệu quả và liên kết chặt chẽ với thị trường.

Những HTX nông nghiệp kiểu mới không chỉ góp phần xóa đói giảm nghèo mà còn mở ra con đường làm giàu bền vững cho hàng ngàn hộ dân. Hành trình ấy sẽ tiếp tục vững vàng hơn nữa với sự đồng hành sát cánh từ Liên minh HTX Việt Nam – “bà đỡ” tin cậy của khu vực kinh tế hợp tác.

An Chi